این مقاله را به اشتراک بگذارید
تمامی اتفاقاتی که از خرداد۹۱ تا خرداد۹۲ برای خانه سینما اتقاق افتاد
خانه سینما؛ وسیله‌یی برای ابراز قدرت
از یک منظر افتخار و از دیدگاهی دیگر مهم‌ترین مشکل مدیریت جواد شمقدری تعطیل کردن جامعه صنفی سینمای ایران، خانه سینماست. او دی ماه ۱۳۹۰ موفق شد دستور تعطیلی خانه سینما را از قول وزیر ارشاد اعلام کند و در نهایت با پیگیری‌های مسوولان خانه سینما، دیوان عدالت اداری حکم انحلال خانه سینما را رد کرد و در ساختمان خیابان سمنان باز شد و محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما با اهالی رسانه نشستی خبری گذاشت و به فاصله کوتاهی دستور تعطیلی این نهاد صنفی از سوی وزارت ارشاد صادر شد تا این‌بار دیگر در خانه در خیابان سمنان بسته و کارهای صنوف در ساختمان شماره دو پیگیری شود. دیدار با رییس‌جمهور و صدور دستور تشکیل هیات بازبینی اساسنامه خانه سینما هم کارساز نشد و همچنان در خانه سینما بسته ماند
از یک منظر افتخار و از دیدگاهی دیگر مهم‌ترین مشکل مدیریت جواد شمقدری تعطیل کردن جامعه صنفی سینمای ایران، خانه سینماست. او دی ماه ۱۳۹۰ موفق شد دستور تعطیلی خانه سینما را از قول وزیر ارشاد اعلام کند و در نهایت با پیگیری‌های مسوولان خانه سینما، دیوان عدالت اداری حکم انحلال خانه سینما را رد کرد و در ساختمان خیابان سمنان باز شد و محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما با اهالی رسانه نشستی خبری گذاشت و به فاصله کوتاهی دستور تعطیلی این نهاد صنفی از سوی وزارت ارشاد صادر شد تا این‌بار دیگر در خانه در خیابان سمنان بسته و کارهای صنوف در ساختمان شماره دو پیگیری شود. دیدار با رییس‌جمهور و صدور دستور تشکیل هیات بازبینی اساسنامه خانه سینما هم کارساز نشد و همچنان در خانه سینما بسته ماند؛ هرچند که اسفندیار رحیم‌مشایی گفته است خانه سینما تا پایان کار دولت بازگشایی می‌شود. نگاهی به روندی که خانه سینما در این یک سال طی کرده نشان خواهد داد سنگ اندازی بر سر راه فعالیت جامعه صنفی سینمای ایران از چه بخش‌هایی صورت گرفته است.
تلاش برای پلمب خانه سینما به نتیجه نرسید
دو روز پس از صدور این حکم، نهم خردادماه خبر رسید که در ساختمان شماره یک «خانه سینما» در خیابان سمنان باز شده است اما جابری‌انصاری، رییس دبیر ستاد صیانت و حمایت از محصولات فرهنگی و هنری وزارت ارشاد – قصد دارد آن را بدون حکم قضایی رسمی پلمب کند!
آن زمان، هیات‌مدیره خانه سینما با این استدلال که هنوز حکم تعطیلی این نهاد صنفی به آنها ابلاغ نشده است، در ساختمان خیابان سمنان‌شان را باز کردند اما صبح همان روز، این حکم تحویل‌شان شده بود و بر اساس آن ۲۰ روز فرصت داشتند تا اعتراض‌شان را به شخص وزیر ارشاد اعلام کنند. اما نکته جالب در این میان، اقدام جابری انصاری بود که همراه با چند تن دیگر از کارکنان وزارت ارشاد قصد داشت در بازشده را بدون حکم قضایی پلمب کند! او که همراه با نماینده کلانتری ۱۰۷ فلسطین به خیابان سمنان آمده بود، معتقد بود که مدیران خانه سینما «در پلمب‌شده» را باز کرده‌اند و این‌کار به خودی خود تخلف است؛ این در حالی است که محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما تاکید می‌کرد که در ساختمان خانه سینما هیچ گاه پلمب نشده بود که اکنون بخواهد باز شود.
در هر صورت، اصرار دبیر ستاد صیانت از محصولات فرهنگی و هنری به جایی نرسید و چون وی نتوانست حکم قضایی رسمی برای پلمب خانه سینما ارائه کند، نماینده کلانتری ۱۰۷ فلسطین با ناراحتی محل را ترک کرد.
اما این پایان ماجرا نبود. چند ساعت بعد، هیات‌مدیره خانه سینما اعلام کرد که برای مشخص شدن وضعیت و همچنین استفاده از فرصت ۲۰ روزه اعتراض به حکم صادرشده توسط وزارت ارشاد، کلیه فعالیت‌های جامعه اصناف سینمای ایران به حالت تعلیق در می‌آید. در نهایت، در آن فرصت ۲۰ روزه، این اعتراض به‌نتیجه‌یی نرسید و خانه سینما رسما تعطیل شد.
سال گذشته وضعیت ایجاد شده به‌همراه اظهارنظرهای تند و تیز دوطرف علیه یکدیگر ادامه داشت تا اینکه چند نفر از اعضای هیات‌مدیره خانه سینما و به‌همراه جمعی از سینماگران به دیدار رییس‌جمهور رفتند؛ دیداری که گویا به اطلاع وزیر ارشاد و معاون سینمایی‌اش هم نرسیده بود چون تمام پاسخ‌ها درباره این دیدار از آن دو به بی‌اطلاعی ختم می‌شد.
اعلام اسامی برای بازنگری به امور خانه سینما
در آن جلسه، رییس‌جمهور پیشنهاد اصلاح اساسنامه خانه سینما را در کمیته‌یی مشترک مطرح کرد تا بالاخره برای حل مشکل، قدمی برداشته شده باشد. البته این دستور هم چند ماهی مورد بی‌توجهی قرار گرفت تا بالاخره در دی‌ماه نخستین خبر‌ها درباره تشکیل کمیته‌یی هفت‌نفره متشکل از فرهاد توحیدی، جمال خندان، مختاری به عنوان نمایندگان خانه سینما، عباس بابویهی، جمال شورجه و ابوالقاسم طالبی به عنوان نمایندگان وزارت ارشاد و همچنین مسعود جعفری جوزانی به عنوان نماینده دفتر رییس‌جمهور مخابره شود.
دو هفته قبل از آغاز جشنواره فیلم فجر، نخستین جلسه کمیته هفت‌نفره اصلاح اساسنامه خانه سینما تشکیل شد و در ادامه خبر می‌رسید که جلسات به‌خوبی در حال انجام است و خانه سینما نهایتا تا پایان سال ۹۱ بازگشایی خواهد شد اما این اتفاق نیفتاد و جرقه نخستین اختلاف با مخالفت نمایندگان خانه سینما و همچنین نماینده دفتر رییس‌جمهور با پیشنهاد نمایندگان وزارت ارشاد زده شد و در ادامه، نمایندگان دو طرف مطالبی را علیه یکدیگر در رسانه‌ها مطرح کردند؛ این وضعیت آنقدر جلو رفت که عباس بابویهی به عنوان یکی از نمایندگان وزارت ارشاد، انتقادات تندی را به مسعود جعفری‌جوزانی، نماینده دفتر رییس‌جمهور در کمیته هفت نفره مطرح کرد تا اینگونه بازگشایی خانه سینما تا پایان سال ۹۱ باز هم در هاله‌یی از ابهام قرار بگیرد.
با آغاز سال جدید جواد شمقدری، رییس سازمان سینمایی نخستین سخنان را درباره بازگشایی خانه سینما مطرح کرد. او از تدوین فرآیند بازگشایی خانه سینما خبر می‌داد که البته موج جدیدی از اظهارنظرهای منتقدان را به‌دنبال داشت.
شمقدری در گفت‌وگو با ایسنا گفته بود: چهارشنبه (هفتم فروردین‌ماه) که همراه با آقای رییس‌جمهور از پشت صحنه فیلم سینمایی «رنج و سرمستی» بازدید کردیم، با ایشان درباره اساسنامه اصلاح شده و همچنین فرآیند بازگشایی مجدد خانه سینما صحبت کردیم و قرار شد طرحی عملیاتی که فرآیند بازگشایی خانه سینما را مشخص می‌کند تدوین و با تاییدشان اجرایی شود… تدوین اساسنامه جدید گام نخست در بحث خانه سینما بود، اما متاسفانه تاکنون برای اینکه چه فرآیند اجرایی در مسیر قانونی بازگشایی آن انجام شود، فکری نشده است. البته در این زمینه من نظر خودم را در مصاحبه‌یی که اواخر سال داشتم بیان کرده بودم.
معاون وزیر ارشاد در پاسخ به این پرسش که فرآیند اجرایی بازگشایی خانه سینما چگونه طراحی خواهد شد، بیان کرد: طبق صحبتی که با آقای رییس‌جمهور داشتم، قرار شد که با دو، سه نفر از دوستان آشنا به مسائل مختلف، فرآیند اجرایی بازگشایی را بررسی کنیم. البته من به شخصه نظرم را در آن مصاحبه پایان سال قبل گفته‌ام، اما در هر صورت قرار شد که با دو، سه نفر دیگر از جمله آقای جعفری جوزانی گفت‌وگو و مشورتی داشته باشیم تا پیشنهادات آنها را هم بررسی کرده و در پایان جمع‌بندی نظرات را به آقای احمدی‌نژاد اعلام کنیم.
چند روز پس از آن، سیدمحمد حسینی، وزیر ارشاد هم تصریح کرد: ما از ابتدا تاکید کردیم حامی فعالیت‌های صنفی هستیم. در بحث خانه سینما یک مساله قانونی وجود داشت که پذیرفتند اساسنامه مجددا نوشته شود و اکنون در مراحل نهایی است… امیدوارم این مساله هرچه زودتر به نتیجه برسد، اما این طور نیست که ما بخواهیم دنبال تعطیلی یا منحل شدن باشیم.
اواسط اردیبهشت‌ماه که فعالیت خاصی جز اظهارنظر برای بازگشایی خانه سینما مشاهده نمی‌شد، وزیر ارشاد در یک برنامه کاری با پرسش‌های متعددی درباره وضعیت این نهاد صنفی روبه‌رو شد و در این باره پاسخ داد: من در این خصوص با صراحت جواب می‌دهم اما باید خبر جدیدی باشد تا آن را مطرح کنیم. ما در این باره هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم و بیشتر به خاطر مشغله کاری من بوده است. شب گذشته ساعت دو نیمه شب از سفر استانی برگشتم و دوباره عازم سفر خواهم بود… نگاه ما به این موضوع مثبت است و خواستیم اساسنامه قانونی باشد و کاری که می‌شود در چارچوب موازین قانونی باشد.
تاکید مشایی و اقدام شمقدری
همان روز پس از سخنان وزیر ارشاد، اسفندیار رحیم‌مشایی – مشاور رییس‌جمهور – در گفت‌وگویی با ایسنا تاکید کرد که خانه سینما حتما در دولت فعلی بازگشایی می‌شود.
چند ساعت پس از انتشار این گفت‌وگو از مشاور رییس‌جمهور، جواد شمقدری در نامه‌یی به مهدی عظیمی میرآبادی دستور تشکیل «هیات پیگیری بازگشایی خانه سینما» را به او داد و تاکید کرد که کارها در این زمینه تسریع شود؛ این اقدام معاون وزیر ارشاد با واکنش تند محمدمهدی عسگرپور، فرهاد توحیدی و جمال خندان (وکیل خانه سینما) روبه‌رو شد چرا که آنها تاکید می‌کردند تشکیل این هیات قانونی نیست و این اقدام خلاف توافقات طرفین برای حرکت در مسیر تعامل بر اساس نظرات کمیته هفت نفره است.
عسگرپور در گفت‌وگویی در این باره بیان کرده بود: به نظر عموم می‌آید که دو عزم درباره خانه سینما وجود دارد، یکی عزم باز شدن خانه سینما تحت هر شرایطی در دولت دهم و دیگری عزم باز نشدن خانه سینما آن هم تحت هر شرایطی… نامه‌یی که از آقای شمقدری درباره خانه سینما منتشر شده است ظاهری مصلحانه دارد و گویا ایشان می‌خواهد بنا بر فرمان صادر شده از بالا در روند بازگشایی خانه سینما تسریع کند اما این نامه در باطن بر باز نشدن خانه سینما تاکید دارد چرا که دو بخش مهم در این نامه موید این موضوع است. شاید آقای مشایی یا آقای احمدی‌نژاد به خاطر آشنا نبودن‌شان با مقوله سینما و جزییات ریز آن متوجه معنای این دو بخش نباشند اما حتم دارم که آقای شمقدری خودشان متوجه چیزهایی که نوشته‌اند، هستند.
عسگرپور در ادامه توضیح داده بود: ایشان گویا برای بازگشایی خانه سینما کفیل گذاشته‌اند. مطمئن باشید این کمیته بازگشایی نیز به همان سرنوشت هیات ساماندهی دچار خواهد شد که اکنون تنها یک نفر از آن باقی مانده است!
در ادامه، چندین صنف سینمایی نیز به تشکیل هیات بازگشایی خانه سینما اعتراض کرده و آن را بدون شأن قانونی دانستند. با وجود این اعتراض‌ها، هیات پنج نفره بازگشایی خانه سینما تشکیل جلسه داد. پس از برگزاری جلسه دوم، پوران درخشنده که از او به عنوان یکی از اعضای این هیات نام برده می‌شد، از حضور در جلسات آن استعفا داد و نامه‌یی اعتراض‌آمیز به روند در پیش گرفته شده درباره بازگشایی خانه سینما توسط سازمان سینمایی منتشر کرد.
نکته جالب این است که اگرچه هیات‌مدیره خانه سینما چندین و چندبار تاکید کرده بودند که «هیات بازگشایی خانه سینما» را به رسمیت نمی‌شناسند، اما در یکی از جلسات این هیات، درخواست حضور افرادی منتسب به هیات‌مدیره خانه سینما در جلسات مطرح شد.
مهدی عظیمی میرآبادی، معاون فعالیت‌های سازمان سینمایی، در این باره گفته بود که «اعضای هیات بازگشایی خانه سینما از سازمان سینمایی خواسته‌اند که از افراد منتسب به خانه سینمای قبلی، هیات‌مدیره و صنوف آن دعوت کنیم تا علاوه‌بر حضور در هیات بازگشایی خانه سینما در جلسات آن نیز حاضر شوند.»
این سخنان عظیمی با واکنش فرهاد توحیدی، رییس هیات‌مدیره خانه سینما مواجه شد و او ضمن تاکید بر اینکه «هیات بازگشایی خانه سینما شأن قانونی ندارد»، گفت: سخن ما روشن است؛ اساسنامه اصلاح‌شده‌یی که به امضای نمایندگان وزارت ارشاد، خانه سینما و رییس‌جمهور رسیده، راه را کاملا روشن و واضح توضیح داده است و گفته که چه باید کرد. وقتی اساسنامه ابلاغ می‌شود، هیات‌مدیره خانه سینما مسوول اداره آن است و باید مجمع عمومی را برگزار کند و اساسنامه ابلاغ‌شده، در آن مجمع بررسی شود و سپس انتخابات هیات‌مدیره جدید برگزار خواهد شد. در اساسنامه مورد توافق، اصلا چیزی به نام هیات «بازگشایی خانه سینما» وجود ندارد. او با انتقاد از طرح این بحث که هیات بازگشایی در حکم هیات موسس خانه سینماست، یادآوری کرد: خانه سینما یک‌بار برای همیشه در سال ۱۳۷۲ تاسیس شده است. دوستان بهتر است یک‌بار اساسنامه‌یی را که امضا کرده‌اند بخوانند.
رییس هیات‌مدیره خانه سینما در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود خانه سینما با روال قبلی توسط وزارت ارشاد تعطیل شده است و ادامه فعالیت آن معنی ندارد، توضیح داد: تعطیل کردن یک موسسه با نبودن آن موسسه، متفاوت است. موسسه خانه سینما وجود داشته و شخصیت حقوقی دارد، در واقع این موسسه تعطیل شده است و یک روزی می‌تواند بازگشایی شود.
وی ادامه داد: اگر خانه سینما وجود خارجی نداشت، اینکه رییس‌جمهور دستور اصلاح اساسنامه آن را می‌دهد و این کار با همکاری نمایندگان خانه سینما انجام می‌شود، چه معنایی دارد؟ اصلا بنا نبود که نمایندگان وزارت ارشاد در کمیته اصلاح اساسنامه باشند و این کار با توصیه دفتر رییس‌جمهور انجام شد.
توحیدی با تاکید دوباره بر اینکه هیات بازگشایی خانه سینما شأن قانونی ندارد، گفت: نام و شماره ثبت موسسه خانه سینما در ثبت شرکت‌ها موجود است و آخرین تغییرات قانونی اساسنامه‌اش در آنجا ثبت شده است. کسانی می‌توانند مجمع عمومی خانه سینما را برگزار کنند که به موجب همان اساسنامه، شأن قانونی‌اش را دارند.
نگرانی از وضعیت خانه سینما
دوشنبه بعدازظهر (ششم خردادماه) و یک‌روز پس از اظهارنظر توحیدی، جلسه‌یی با موضوع «خانه سینما» با حضور فرشته طائرپور، همایون اسعدیان، تقی علیقلی‌زاده از مسوولان صنوف سینمایی با مهدی عظیمی‌میرآبادی – معاون جواد شمقدری و رییس هیات بازگشایی خانه سینما – برگزار شد.
گویا در این جلسه، نمایندگان صنوف از اینکه «خانه سینما» به سرنوشتی مانند «جامعه صنفی تهیه‌کنندگان» دچار شود، ابراز نگرانی کرده و نسبت به دخیل‌نبودن نظر همه طیف‌ها در فرآیند بازگشایی جامعه اصناف سینمای ایران هشدار داده‌اند.
به‌نظر می‌رسد با توجه به دستور رییس‌جمهور و مشاور او برای بازگشایی خانه سینما، جواد شمقدری می‌خواهد به هر شکل ممکن این کار را انجام دهد تا قبل از نیمه مردادماه خانه سینما مجددا فعالیت اجرایی‌اش را آغاز کند اما گویا با رویه پیش گرفته شده توسط سازمان سینمایی برای بازگشایی خانه سینما و مخالفت‌های پی‌درپی بخشی از نمایندگان صنوف مختلف درباره این اقدامات، باید کمی برای آینده آغاز به‌کار «جامعه اصناف سینمای ایران» بدون پشتوانه همه صنوف نگران بود.
جلسه ویژه درباره «خانه سینما» در وزارت ارشاد
در جلسه‌یی که عصر دوشنبه (ششم خرداد) درباره خانه سینما در وزارت ارشاد برگزار شد، طائرپور، اسعدیان و علیقلی‌زاده تاکید کردند که احتمال دارد این گونه بازگشایی خانه سینما باعث ایجاد مشکلات بیشتر بعدی شود. عصرروز دوشنبه با حضور سه نفر از چهره‌های سینمایی که سابقه‌یی طولانی در فعالیت‌های صنفی خانه سینما داشته‌اند، جلسه ویژه‌یی در وزارت ارشاد برگزار شد و حاضران درباره وضعیت به وجود آمده برای خانه سینما و همچنین فرآیند فعلی بازگشایی آن بحث کردند. در این جلسه که فرشته طائرپور، همایون اسعدیان و تقی علیقلی‌زاده در دفتر مهدی عظیمی، معاون فعالیت‌های سازمان سینمایی حضور داشتند، به دنبال بحث‌هایی که هفته گذشته در یک برنامه رادیویی بین طائرپور و عظیمی مطرح شده بود، درباره خانه سینما و تبعات ناشی از بازگشایی آن به شیوه اعلام شده توسط ارشاد صحبت کردند. قرار است مشروح این بحث توسط عوامل همان برنامه رادیویی که در جلسه حضور داشتند، جهت پخش در برنامه بعدی – چهارشنبه ۸ خرداد – ساعت ۲۳ رادیو نمایش- آماده شود. در این جلسه طائرپور، اسعدیان و علیقلی‌زاده ضمن انتقاد از اینکه روش اعلام شده برای بازگشایی، عدول سازمان سینمایی از اساسنامه اصلاح شده توسط هیات مشترک ارشاد، خانه سینما و نماینده رییس‌جمهور است و این کار بیش از آنکه معنای بازگشایی بدهد، حاکی از تاسیس مجدد تشکلی است که قبلا تاسیس شده و صرفا در حال تعطیلی به سر می‌برد، تاکید کردند که اتخاذ چنین روشی برای بازگشایی خانه سینما موجب اتفاقات خوبی در سینمای ایران نخواهد شد. همچنین بیان شد که احتمال دارد اینگونه بازگشایی که از نظر آنان صوری است، آن‌هم بدون مشارکت و همکاری صنوفی که ۲۰ سال در این نهاد صنفی فعالیت داشته‌اند، باعث ایجاد مشکلات بیشتر بعدی شود و اعتبار فعالیت صنوفی غیر فراگیر را در شکل جدیدی از این جامعه صنفی زیر سوال ببرد. در ادامه این جلسه که در دفتر معاون رییس سازمان سینمایی برگزار می‌شد، طائرپور به تجربه ناموفق تاسیس اتحادیه۲ تهیه‌کنندگان توسط سازمان سینمایی اشاره کرد و گفت: با تمام حمایت‌های علنی و مالی ارشاد و اختیاراتی که مدیریت سینمایی ارشاد از حقوق خود به این اتحادیه تفویض کرد، عملا اکثریت تهیه‌کنندگان سینمای ایران راضی به پذیرش و عضویت در آن نشدند. او افزود: این تجربه نمونه خوبی برای آن است که وزارت ارشاد چنین اشتباهی را درباره سایر صنوف تکرار نکند و خود را در موقعیتی قرار ندهد که چند صنف موازی که تعداد و ترکیب اعضایشان نیز نمی‌تواند همه آن جریان صنفی را نمایندگی کند، روی دستش بماند و با مشارکت آنها یک خانه سینمای صوری و زوری برپا کند.
به نظر می‌رسد که سازمان سینمایی خود، اکنون در یک چندراهی برای بازگشایی خانه سینما گرفتار شده است. از یک سو به دستور رییس‌جمهور و مشاور او خانه سینما باید تا پایان دولت بازگشایی شود و شروع به فعالیت کند. از سوی دیگر نزدیکان ریاست سازمان سینمایی می‌خواهند در بازگشایی خانه سینما دستی داشته باشند و از سوی دیگر سینماگران منتسب به مدیریت‌های فعلی و قبلی خانه سینما، امیدی به پایان یافتن این وضعیت نداشته و بیشتر پا پس کشیده‌اند.
اعتماد/ مد و مه / خرداد ۱۳۹۲