از سنگ قبرتراشی تا اوج محبوبیت جهانی

غولی که محبوبیت جهانی دارد

سروش حبیبی می‌گوید: گونتر گراس نویسنده‌ای متعهد بود که در دنیا او را به عنوان یک نویسنده متعهد پرخاشگر می‌شناسند.

به گزارش مد و مه، این مترجم ساکن فرانسه که «طبل حلبی» گونتر گراس را ترجمه کرده است در گفت‌و‌گو با  ایسنا، درباره این نویسنده و شاعر شهیر آلمانی تازه درگذشته، گفت: گونتر گراس تحصیلات مرتبی نداشت و دانشگاه نرفت. در آلمان هیتلری و در سن هفده‌سالگی به اجبار به ارتش هیتلر پیوست. یک سال در جنگ بود و سپس زخمی شد. به اسارت آمریکایی‌ها درآمد و پس از پایان جنگ آزاد شد.

او در ادامه افزود: گونتر گراس ابتدا کارگر مزرعه بود. بعد معدنچی شد و بالاخره در جایی مشغول سنگ قبرتراشی شد. کار در معدن و زیستن در جنگ و خشونت زیست و محرومیت از تحصیل مرتب باعث شد تا همه هنر او با زحمت و بیچارگی همراه شود. او پس از جنگ وارد مدرسه‌ هنرهای زیبا شد، در آن‌جا مدتی تحصیل کرد و در عین حال به کار روزنامه‌نگاری هم می‌پرداخت. همچنین فعالیت تئاتری داشت و نمایشنامه هم می‌نوشت، اما در دنیا او را به عنوان یک هنرمند نقاش و مجسمه‌ساز نمی‌شناسند و بیش‌تر شهرتش به خاطر نبوغش در حوزه ادبیات است.

حبیبی اظهار کرد: گونتر گراس فعالیت سیاسی هم داشته است. او نویسنده‌ای متعهد و سوسیالیست است که در دنیا او را به عنوان یک نویسنده متعهد پرخاشگر می‌شناسند. او نویسنده‌ای موفق است. جنبه دیگر کارش این است که شهر دانتسیگ زادگاه اوست، شهری که در مکانی بین آلمان و لهستان و در کشمکش بین این دو واقع شده است. این شهر در گذشته جزو لهستان بوده ولی فرهنگ این شهر آلمانی و لهستانی است؛ شهری که گونتر گراس دلبستگی زیادی به آن داشته است. گونتر گراس به خاک وصل است ولی جهان‌میهن نیست؛ به زادبومش علاقه‌مند است ولی از نظر انسانی به جامعه بشری وابسته است. با جنگ‌ها و کشمکش‌های محلی مخالف است. او مخالف این است که مردم برای خاک‌شان بجنگند ولی خودش به خاکش و زادگاهش علاقه زیادی داشته است. او زیبانویس نیست، برای این‌که حقیقت زندگی‌اش تلخ و خشن بوده است.

این مترجم بیان کرد: گونتر گراس در آلمان و جهان محبوبیت زیادی دارد و همه آلمانی‌ها به خاطر این‌که چنین غولی در کشورشان به دنیا آمده است به خود افتخار می‌کنند. البته خیلی‌ها که به جامعه سوسیالیستی دلبستگی ندارند، زیاد او را نمی‌پسندند. با این همه وقتی نام گونتر گراس را می‌شنوند، آن‌ها هم به غبغب‌شان باد می‌اندازند. روشنفکران دنیا هم برای او احترام زیادی قائل‌اند و او در بین آنان نیز از محبوبیت خاصی برخردار است.

این مترجم پیشکسوت ادامه داد: آلمانی‌ها گونتر گراس را دوست دارند، مخصوصا حالا که آلمان شرقی و غربی یکی شده است. حتی تاثیری که کمونیسم طی چند سال بر روی آلمان شرقی گذاشت و باعث شد آن‌ها به تنگدستی عادت کنند و حسرت بخورند هم دلیلی برای دوست نداشتن گونتر گراس نیست، چون به هر حال گونتر گراس کمونیست نبود. او سوسیالیست بود و با بی‌عدالتی مبارزه کرد؛ بنابراین دلیلی برای دوست نداشتنش از سوی آلمان شرقی وجود ندارد.

حبیبی درباره ترجمه «طبل حلبی» نیز گفت: این کتاب چیز عجیب و غریبی است و من به خاطر این‌که سال‌ها پیش آن را ترجمه کرده‌ام ذهنم برای صحبت کردن درباره آن آماده نیست. اما یادم می‌آید روزی که داشتم این کتاب را می‌خواندم همان روز مدیر انتشارات نیلوفر به من تلفن کرد و گفت، کتابی به اسم «طبل حلبی» منتشر شده که کتاب خوبی است و اگر می‌توانم آن را ترجمه کنم که من هم خنده‌ام گرفت و گفتم کتاب همین الان در دستم قرار دارد و اتفاقا خودم هم از آن خوشم آمده است. با این حال الان که فکر می‌کنم می‌بینیم که سال‌هاست از ترجمه این کتاب گذشته است و در طول این مدت من هم تجربیاتم در حوزه ترجمه بیش‌تر شده است، بنابراین می‌خواهم در ترجمه این کتاب تجدیدنظر کنم.