این مقاله را به اشتراک بگذارید
در جشنواره کن چه می گذرد
نوستالژی z و مقایسه ناهید با سیمین
بهار سرلک/ با نمایش فیلم «ناهید» ساخته «آیدا پناهنده» در بخش نوعی نگاه جشنواره کن شاهد بازتاب رسانه‌ای این فیلم بودیم. بازتاب‌هایی که در مقایسه ناهید با «جدایی نادر از سیمین» آغاز می‌شود و نگاهی به ازدواج مجدد در جامعه ایران دارد. گرچه منتقد هالیوود ریپورتر درباره ناهید می‌نویسد: «ناهید شرح وقایعی سیاه از تلاش یک زن ایرانی برای دستیابی به آزادی و حضانت فرزندش است. این فیلم تکه‌ای جدانشدنی از فیلم برنده اسکار «جدایی نادر از سیمین» (٢٠١١) است که محیطی متفاوت را به تصویر می‌کشد اما به کشمکش‌های احساسی مشابه و اتمسفر ممنوعیت‌های حاکم بر جامعه می‌پردازد. » هالیوود ریپورتر در ادامه گزارش خود می‌نویسد: «بازی«ساره بیات» که در فیلم «اصغر فرهادی» نقش پرستار را بازی می‌کند، بی‌نظیر است ولی به نظر نمی‌رسد ناهید، نخستین تجربه کارگردانی «پناهنده»، پس از نمایشش در بخش نوعی نگاه شاید چند خریدار در اروپا داشته باشد.» این در حالی است که می‌گویند فرانسه، یونان، اسپانیا، سوییس، برزیل و کلمبیا حق پخش این فیلم را خریده‌اند و چند کشور دیگر در حال مذاکره هستند و جای نگرانی نیست، اما مساله جدی‌تری که در این مطلب و در دیگر نقدها به آن برمی‌خوریم، مقایسه ناهید با جدایی نادر از سیمین است. یعنی سینمای ایران در سطح بین‌المللی از سال ٢٠١١ میلادی هنوز با ژانر طلاق و ازدواج سروکار داشته و تنها یک پله صعود داشته که آن هم مدیون تجربه نخستین کارگردانی پناهنده است. با تمامی این تفاسیر پناهنده یکی از مدعیان اصلی دریافت جایزه «دوربین طلایی» است.
اما در صف اول مدعیان جایزه «نخل طلا»، «یورگوس لانتی‌موس» با فیلم «خرچنگ» ایستاده است. پس از نمایش فیلم، تماشاگران «خرچنگ» را فیلمی عجیب‌وغریب اما لذت‌بخش، زیبا اما وحشتناک و سرگرم‌کننده خواندند. ماجرای فیلم در مدینه فاسده‌ای می‌گذرد که افراد مجرد باید در ۴۵ روز شریک زندگی خود را پیدا کنند درغیر این صورت به حیوان تبدیل شده و در جنگل رها می‌شوند. منتقد ورایتی در ستایش این فیلم نوشت: «هزلی تکان‌دهنده از ثبات جامعه در داشتن همسر» و همچنین منتقد ددلاین معتقد است «خرچنگ» مسیر ایجاد «زبان سینمایی جدیدی» را فراهم کرده و اواخر مه «لانتی‌موس» با نخل طلا جشنواره کن را ترک می‌کند.
«کارول» ساخته «تاد هینز» با بازی ستارگانی همچون «رونی مارا» و «کیت بلانشت»، فیلم دیگری است که توجه منتقدان را به خود جلب کرده و یکی از پیشتازان کسب نخل طلا او را یکی از مدعیان پرتوان آکادمی اسکار ٢٠١۶ می‌شناسند. «کارول» براساس رمانی از «پاتریشیا های‌اسمیت» تحت عنوان «بهای نمک» است و داستان آن در دهه ١٩۵٠ نیویورک می‌گذرد.
«گاس ون سنت» با «دریای درختان» نتوانست بر منتقدان این جشنواره تاثیرگذار باشد. بعد از نمایش این فیلم در شانزدهم مه تماشاگران این فیلم را هو کردند. این فیلم با بازی «متیو مک‌کاناهی» و «آرتور برنان» داستان مردی که قصد خودکشی دارد را روایت می‌کند که راهش را در جنگل‌های نزدیک کوه فوجی گم کرده و در همین حین ملاقاتش با غریبه‌ای ژاپنی، دیدگاه او به زندگی را تغییر می‌دهد. «ون سنت»، کارگردان«ویل هانتینگ خوب»، سال ٢٠٠٣ نخل طلا را برای «فیل» از آن خود کرد. اما به نظر نمی‌رسد هو کردن آخرین اثر او در جشنواره امسال با آخرین دستاوردش در جشنواره کن ٢٠٠٣ مطابقت داشته باشد.
فیلم جنگی «پسر سائول» به کارگردانی «لاسزلو نمس» یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های نمایش داده‌شده در جشنواره کن سال جاری است که گاردین در تمجید این فیلم می‌نویسد: «فیلمی با نگاه زیرکانه و تندوتیز به شیطان‌صفتی‌های آشویتز.» داستان تصویرگر زندگی اسیری به نام«سائول» است که وادار به سوزاندن اجساد هم‌میهنانش می‌شود اما وقتی فکر نجات جسد بچه‌ای که باور دارد پسرش است به ذهنش می‌رسد، ذره‌ای امید در زندگی‌اش می‌یابد. گاردین با اشاره به رک‌وراست بودن این فیلم مجارستانی، می‌گوید: «ساخته «نمس» با نوعی شهامتِ خشن اما اندک، راهی برای خلق درامی داستانی باز کرده و لازمه تماشای این فیلم شهامت است.»
همچنین صحبت‌های «کوستا گاوراس» از رویدادهای جالب‌توجه این جشنواره در روزهای اخیر است. فیلم «Z» (١٩۶٩) ساخته او در بخش کلاسیک جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و او به همین منظور به این جشنواره دعوت شد. «گاوراس»، کارگردان یونانی- فرانسوی است که نخستین‌بار با همین فیلم به بخش رقابتی جشنواره کن راه یافت و توانست جایزه هیات داوران را آز آن خود کند. سپس در سال ١٩٧۵ با فیلم «بخش مخصوص» جایزه بهترین کارگردانی بخش رقابتی را نصیب خود کرد. سال ١٩٨٢ «گاوراس» با «گمشده» موفق به دریافت نخل طلای این جشنواره شد. «Z» با اشاره به قتل «گریگوری لامبراس»، نماینده چپگرای پارلمان یونان، به دست نیروهای راستگرا در سال ١٩۶٣، روایتی از تحقیقات دادرس این پرونده دارد. گاوراس با بیان خاطراتی از تهیه فیلم به متوقف شدن پروژه به دلیل اعتراضات مه ١٩۶٨ نیز اشاره کرد: «امکان فیلمبرداری در جنوب فرانسه نبود، ایتالیا هم از اجازه فیلمبرداری به ما خودداری کرد و دست آخر مجبور شدیم به الجزیره برویم. الجزیره بهترین لوکیشن بود.» گاوراس همچنین درباره بازسازی فیلم در بخش کلاسیک جشنواره کن گفت: «مدت زیادی را صرف مشخص کردن رنگ‌ها و فضای اصلی فیلم کردیم و «رائول کوتار»، مدیر بزرگ عکاسی، از هیچ کوششی دریغ نکرد. این بخش دو ماه وقت گرفت.»
اعتماد