این مقاله را به اشتراک بگذارید
بررسی جنگ از دیدگاه‌های مختلف باید پذیرفته شود
مدیر گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: فرهنگستان نمی‌تواند درباره ادبیات دفاع مقدس بی‌اعتنا باشد و باید به این حوزه وارد شود. به گزارش ایسنا، محمدرضا ترکی در نشست آشنایی با ظرفیت‌های مطالعاتی دفاع مقدس که ششم مهرماه در تالار دکتر شهیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد، ادبیات دفاع مقدس را از مهم‌ترین حوزه‌های ادبیات دانست و بیان کرد: ادبیات دفاع مقدس و به معنای گسترده‌تر ادبیات انقلاب از تپنده‌ترین حوزه‌های ادبیات است. این عرصه حتما نقاط ضعف و قوتی دارد اما نیازمند کارهای علمی جدی است. وی با بیان اینکه عرصه دفاع مقدس در حال حاضر به یک جریان ملی تبدیل شده است، اظهار کرد: مخاطبان ادبیات دفاع مقدس، گروه‌های مختلف مردم و بعضی از این کتاب‌ها جزو پرمخاطب‌ترین آثار هستند، بنابراین این آثار باید از لحاظ کیفی و هنری پیشرفت کنند.
به گزارش مد و مه، به نقل از شرق، در ادامه این نشست نصرت‌ا… صمدزاده رئیس کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری با بیان اینکه ۱۵ سال در عرصه اطلاع‌رسانی فعالیت کرده است، گفت: کار کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری از سال ۷۹ شروع شده است. صمدزاده افزود: با شروع جنگ از سال ۵۹ و پس از گذشت ۲۰ سال، ما تمام منابع را جمع‌آوری کردیم اما متاسفانه آمار دقیقی در زمینه آثار دفاع مقدس وجود ندارد. وی فعالیت مجموعه دفتر ادبیات هنر و مقاومت را از سال ۶۷ اعلام و بیان کرد: این مجموعه در حوزه هنری تاسیس شد و حدود ۶۳۰ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف جنگ تحمیلی و دفاع مقدس منتشر کرد و در حال حاضر نزدیک به ۱۰ سال است کار خاطره‌نگاری انجام می‌دهد. صمدزاده به تاثیر کتاب‌های حوزه دفاع مقدس بر پژوهش و آموزش اشاره و اظهار کرد: برای مثال بیش از ۲۵ پایان‌نامه ارشد و دکتری درباره کتاب «دا» نوشته شده است و این کتاب رسانه‌ای است که تاثیرگذار قرار گرفته است. رئیس کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری با بیان اینکه خاطره‌نگاری به سمت ادبیات میل کرده و بخشی از رمان‌نویسی شده است، خاطرنشان کرد: از افتخارات ما در حوزه دفاع مقدس خاطره‌نگاری است که مورد اقبال قرار گرفته و افراد زیادی را کتابخوان کرده است. او کتابخانه‌ها را موجوداتی زنده دانست و گفت: در کشور ما کتابخانه‌ها در خواب متولد می‌شوند، در خواب زندگی می‌کنند و اگر فرصت ادامه حیات نداشته باشند در خواب می‌میرند، در حالی که اگر بیدار شوند و به نیازهای موجود بپردازند خواب از سرشان می‌پرد. این اتفاق خاص باید در کشور ما بیفتد و به نیازهای پژوهشی پاسخ مناسب داده شود. صمدزاده افزود: بسیاری از حوزه‌های مطالعاتی اگر از کتابخانه‌ها نگذرند نهایتا یک کتاب پژوهشی صرف می‌شوند. رئیس کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری با اشاره به شعارهای این کتابخانه گفت: نخستین شعار این است که کتابخانه‌ها دماسنج فرهنگی هر کشور هستند و کارکرد آنها تب فرهنگ را نشان می‌دهد. دومین شعار این است که مراجعه‌کننده بزرگ‌ترین سرمایه هر کتابخانه است و سومین شعار می‌گوید که کتابخانه‌ها مادِربورد سیستم فرهنگی هستند، یعنی همه‌چیز در حوزه فرهنگ و پژوهش باید از پایانه کتابخانه بگذرد. وی به کل آثار منتشرشده در ۳۲ سال پس از جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: این آثار به پنج دوره شامل دوره اول از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ با متوسط سالانه نشر کتاب حدود ۹۰ عنوان، دوره دوم از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۴ با متوسط سالانه حدود ۱۵۵ عنوان، دوره سوم از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۱ با متوسط سالانه حدود ۳۳۰ عنوان، دوره چهارم از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۷ با متوسط سالانه حدود ۵۵۴ عنوان و دوره پنجم از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ با متوسط سالانه حدود ۸۰۰ عنوان تقسیم می‌شوند.
صمدزاده کتاب را دارای سه چرخه زیستی تجاری و فروشگاهی، فرهنگی و اجتماعی، پژوهشی و اجتماعی دانست و گفت: کتابخانه‌ها به تبع این چرخه‌های زیستی، انواع پایه و تخصصی دارند. در چرخه تجاری، کتاب یک کالا، در چرخه فرهنگی یک رسانه و در چرخه پژوهشی یک سند است. وی اعضای ثابت کتابخانه تخصصی جنگ را ۱۲۵۰ نفر اعلام و بیان کرد: از میان کتاب‌های موجود ۱۶ هزار نسخه فارسی، ۱۴ تا ۱۵ هزار کتاب عربی و ۵۶۰ عنوان لاتین وجود دارد و حدود ۳۰۰۰ پایان‌نامه نگارش شده و ۱۴۰۰ عنوان نشریه در کتابخانه موجود است. در مدت فعالیت این کتابخانه نیز حدود ۶۰ هزار عنوان کتاب به امانت رفته است.
در ادامه این نشست، بلقیس سلیمانی نویسنده کتاب «تفنگ و ترازو» گفت: من سال‌هاست در حوزه ادبیات دفاع مقدس کار نکرده‌ام اما با توجه به عنوان نشست که ظرفیت‌های مطالعاتی ادبیات دفاع مقدس بود، به محور گفت‌وگویم می‌پردازم. وی به طولانی بودن جنگ هشت‌ساله ایران به عنوان یکی از ویژگی‌های خاص آن اشاره و بیان کرد: این به تعبیر بعضی‌ها طولانی‌ترین جنگ قرن بوده است و به سبب این طولانی بودن ظرفیت‌ها و امکاناتی را برای کسانی که بعدها در باب جنگ می‌نویسند ایجاد کرده است. سلیمانی با بیان اینکه جنگ طولانی، آغاز و میانه و پایان دارد، گفت: جنگ طولانی دوره تهییج و دوره رکود دارد. فردی که در آغاز جنگ بوده است و انگیزه‌های قوی برای دلاوری، رشادت و دفاع دارد با کسی که در آستانه صلح به جنگ می‌رود و انگیزه‌های اولیه را ندارد متفاوت است. وی افزود: در اوایل جنگ ادبیات تهییجی است و رسالتش این است که خوانندگان را به هیجان آورد تا به جبهه‌ها بروند و دفاع کنند، اما در ادامه که جنگی وجود ندارد ادبیات، تبیینی می‌شود، زیرا افراد می‌خواهند بدانند چه اتفاقی در جنگ افتاده است. سلیمانی با بیان اینکه گفتمان‌های بعد از جنگ بر زاویه دید نویسنده تاثیر می‌گذارد، اظهار کرد: قهرمانی که در جنگ اسوه رشادت است، در دوره بعد از جنگ ممکن است آن روحیه را نداشته باشد. به هین دلیل ادبیات سیاه یا ضد جنگ پدید می‌آید که البته من به آن اعتقادی ندارم. این داستان‌نویس و منتقد به کتاب «دا» که بعد از حدود ۲۰ سال از جنگ نوشته شده است، اشاره کرد و افزود: گفته‌های کسی که خاطراتش را در هنگام جنگ می‌نویسد و کسی که بعد از گذشت سال‌ها شروع به نوشتن خاطرات می‌کند متفاوت است. برای مثال کتاب «دا»، کتابی ناتورالیستی است و موضوعات تلخ و سیاهی را القا می‌کند که در دهه ۶۰ جایشان نبود. او ویژگی دوم جنگ تحمیلی را درگیر شدن همه اقشار دانست و گفت: در همه جای دنیا نیروهای تربیت‌شده و ویژه‌ای برای جنگ وجود دارند اما جنگ ما قشرهای سنی، جنسی و طبقاتی مختلف را دربرگرفت، زیرا ارتش آمادگی دفاع با تمام توان خود را نداشت. سلیمانی با بیان اینکه جنگ هشت‌ساله ادبیات خاص خود را تولید می‌کند، اظهار کرد: مردم مختلف، گویش‌های مختلف، تربیت‌های مختلف با جغرافیاهای زبانی و فرهنگی متفاوت در این جنگ وجود داشت، بنابراین ادبیات تولیدشده از آن، این پتانسیل را دارد که از لحاظ زبانی رنگارنگ باشد. سلیمانی ویژگی سوم دفاع مقدس را گستردگی جنگ ایران و عراق اعلام و بیان کرد: ما چندین کیلومتر جبهه با عراق داشتیم و این جنگ میدانگاه وسیعی را از لحاظ جغرافیایی در بر گرفته بود. گستره جغرافیایی گستره فرهنگی را شامل می‌شود و ظرفیت شهرها می‌تواند باعث شود ادبیات جنگ شهری داشته باشیم. او افزود: دو دسته نویسنده برای ادبیات دفاع مقدس وجود دارد، کسانی که در جنگ حضور داشتند و در دوران جنگ ادبیات خامی آفریدند که بعدا توانستند ادبیات قابل قبولی ارائه دهند. یک عده نویسنده حرفهای نیز وجود دارند که پشت جبهه بودند و آن را ندیدند ولی درون جنگ شهرها قرار گرفتند. سلیمانی همچنین خاطرنشان کرد: ما الان نسل جدیدی از نویسنده‌ها داریم که جنگ شهرها در بچگی‌شان اتفاق افتاده و حالا وقایع و تجربه‌های آن دوران را بازگو می‌کنند. این داستان‌نویس در پایان سخنانش افزود: باید پذیرفت که جنگ از دیدگاه‌های مختلف بررسی می‌شود و هرکس از زاویه دید خودش می‌تواند به مسائل جنگی نگاه کند.
در این مراسم همچنین دبیری‌مقدم معاون پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره فعالیت گروه «ادبیات انقلاب اسلامی» گفت: از تاسیس این گروه نزدیک به چهار سال می‌گذرد و این گروه اهتمام داشته تا نشریه‌ای با همین نام تولید کند. وی با بیان اینکه فرهنگستان جای اندیشه، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های کلان است، اظهار کرد: در فرهنگستان باید حرفهای متفاوتی بیان شود و من اعتقاد دارم تاثیر جنگ بر ادبیات ما بسیار زیاد بوده است. همچنین در ادامه محمدسعید میرزایی شاعر با بیان اینکه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس یک بوطیقا در شعر ما ایجاد کرده است، گفت: شعر یک هویت زنده است. من شعر را از نوجوانی شروع کردم و به آن افتخار می‌کنم. وی دفاع مقدس را پدیده‌ای بزرگ دانست و بیان کرد: حقیقت این دفاع نهایت عاشقانگی است و می‌تواند هم در شعر و هم در داستان به آن پرداخته شود.