این مقاله را به اشتراک بگذارید
آغاز اعلام برندگان جوایز نوبل
هیجان فرهیختگان به اوج می‌رسد
جوایز نوبل ٢٠١۵، به‌عنوان ارزشمندترین جایزه دنیای علم و ادبیات، از امروز آغاز به کار کرد. این جایزه بنا به روال هر سال، روز اول خود را به حوزه پزشکی اختصاص خواهد داد و در روزهای بعد به دانشمندان حوزه‌های فیزیک و شیمی و در ادامه به منتخبان حوزه‌های ادبیات، اقتصاد و صلح اختصاص خواهد داشت. جایزه‌ای که همواره حواشی مختلف داشته است و خواهد داشت؛ از تعلق نگرفتن جایزه به افرادی که درگذشتند و با وجود شایستگی جایزه‌ای نگرفتند تا اعطای این جایزه به کسانی که چندان نام و نشانی بین‌المللی نداشتند و بعدها هم فراموش شدند.
در بین کسانی که این جایزه به آنها تعلق نگرفت و همواره از آنها یاد می‌شود می‌توان به مهاتما گاندی، تولستوی، امیل زولا، هنریک ایبسن، خورخه لوئیس بورخس و… اشاره کرد. همچنین در این میان نام‌هایی جایزه گرفتند که در زمان خود به شدت بحث‌برانگیز شدند. از جایزه صلح نوبل ١٩٣۵ گرفته تا نوبل ادبیات ١٩٧٠. در سال ١٩٣۵، جایزه صلح نوبل به کارل فون اوسیتزکی، نویسنده صلح‌جوی آلمانی تعلق گرفت که برای افشای افزایش توان تسلیحاتی محرمانه حکومت نازی‌های آلمان به زندان افتاده بود.
این جایزه بحث‌های زیادی را ایجاد کرد و به‌عنوان دخالت در سیاست داخلی آلمان و تحریک رژیم نازی دیده شد. در آن زمان، دو عضو کمیته نوبل استعفا دادند و خانواده سلطنتی نروژ در مراسم اهدای جایزه شرکت نکردند که احتمالا دلیل آن، فشار دولت نروژ در هراس از پیامدهای آلمانی‌ها بود.
آدولف هیتلر از این انتخاب بسیار عصبانی شد و نه‌تنها اوسیتزکی اجازه دریافت جایزه‌اش را پیدا نکرد، بلکه پس از آن هیتلر به هیچ‌کس دیگر در دوران حکومتش اجازه دریافت جایزه نوبل را نداد. نوبل ادبیات سال ١٩٧٠ هم به الکساندر سولژنتسین در شوروی سابق در اوج جنگ سرد تعلق گرفت.
داوران اصرار داشتند به این نویسنده به‌خاطر شایستگی‌های ادبی جایزه داده‌اند اما واقعیت نشان می‌داد نویسندگان بزرگ دیگری به خاطر رویکردهای سیاسی آکادمی نوبل، از گرفتن این جایزه محروم شده‌اند؛ نویسنده سرشناس ژاپنی، یوکیو می‌شیما، که دقیقا همان سال با سولژنتسین نامزد شده بود.
در این موارد گاهی آکادمی نوبل موضع گرفته و به کوتاهی خود اذعان کرده و گاهی هم خود را به فراموشی زده است. گاندی در زمان حیات خود ۵ بار نامزد این جایزه شد اما هرگز جایزه‌ای نگرفت. بعدها آکادمی نوبل اعلام کرد که دراین‌باره کوتاهی کرده است و جایزه را به پاس همسویی با گاندی به دالای‌لاما داد. «پیتر انگولند»، دبیر آکادمی نوبل، سال ٢٠١٣ در نشست پرسش و پاسخ خبرنگاران به برخی از حواشی پاسخ گفت که تا امسال نیز می‌توان به آن استناد کرد.
البته شایعات حول و حوش این جایزه همواره وجود داشته است. سوالاتی که ذهن هر کسی را به خود مشغول کند؛ از این‌که نامزدها چه کسانی هستند؟ چرا بعضی چهره‌های مطرح جهان در فهرست بلندبالای سده اخیر برندگان این جایزه حضور نداشته‌اند؟ داوران چه کسانی هستند؟ چطور درباره اعطای این جایزه معتبر به اجماع می‌رسند؟ و چه و چه.
حالا دوباره نزدیک شده‌ایم به روزهای اعلام برندگان این جایزه و دوباره این سوالات پررنگ شده است. اما آنچه بیش از هر چیز در صحبت‌های انگولند به چشم آمد، پرسش یکی از خبرنگاران بود با این مضمون که «چرا همه چیز درباره جایزه نوبل را تا ۵٠سال مخفی می‌کنید؟» انگولند پاسخ داده بود که: «در قوانین این‌طور آمده است.» این درواقع یکی از سوالات محوری جایزه نوبل است.
نامزدهای این جایزه با انتخاب ١٨ نفر از اعضای هیأت داوران انتخاب می‌شوند و بعد از بحث و بررسی‌های طولانی، یکی از آنها به‌عنوان برنده اعلام می‌شود. جایزه یک‌میلیون دلاری نوبل درواقع از چنان اعتباری برخوردار است که اعلام اسامی نامزدها می‌تواند تا مدت‌ها به حواشی پیرامون این جایزه دامن بزند.
به همین منظور در قوانین آمده تا ۵٠سال بعد از اعلام جایزه هر سال، اسامی آنها اعلام نخواهد شد. در سال گذشته اعطای جایزه نوبل ادبیات به پاتریک مودیانو، انتقاداتی به همراه داشت و همچنین پیش از آن، در سال ٢٠١٣، اعطای این جایزه به نویسنده طرفدار حکومت چین، مو یان. در هر حال باید منتظر بود و دید امسال هیأت داوران این جایزه، چه کسانی را به‌عنوان برندگان هر ساله اعلام خواهند کرد. شهروند