این مقاله را به اشتراک بگذارید
پیشنهاد کتاب/ «نبرد»؛ کارلوس فوئنتس، ترجمه عبدالله کوثری، انتشارات ماهی
در چند سده گذشته باوجود اینکه کشورهای آمریکای لاتین به ظاهر مدرن شده اند و کیفیت زندگی شان نیز شبهه اروپایی (یا غربی – آمریکایی) به نظر می رسد، اما در پس این ظاهر فریبنده، همواره کشمکشی میان سنت و مدرنیته در این کشورها وجود داشته است. صرف نظر از این حقیقت مهم که خاستگاه مدرنیته به عنوان مهمترین چالش انسان امروز (به ویژه در کشورهای غیرتوسعه یافته)، در این کشورها نبوده است و گذشته از مهاجرانی که از اروپا قدم این ناحیه گذاشته‌اند، تبار بومیِ بخش قابل توجهی از این مردم با مدرنیته در کشمکش بوده؛ اگرچه شاید در ظاهر امر این کشمکش از خصلت درونی بیشتری برخوردار بوده تا بیرونی و به همین دلیل هم همچون کشوهای جهان سوم آسیایی توی ذوق نمی‌زند.
کتاب نبرد اثر کارلوس فوئنتس حاصل درک و شناخت این مهم توسط این نویسنده بوده است، نویسنده‌ای که تاریخ، سیاست و چالش های فرهنگی کشورش مکزیک و همچنین دیگر کشورهای امریکای لاتین برای او دارای اهمیت بسیار بوده است.
کارلوس فوئنتس اگر چه مکزیکی تبار است، اما سال ۱۹۲۸ در پاناما متولد شد. پدرش دیپلماتی مکزیکی بود و به‌همین‌خاطر کارلوس دوران کودکی‌اش را در کشورهای مختلف قاره‌ی آمریکا گذراند که این مسئله سهم بسزایی در آشنایی نزدیک او با آین خطه دارد. در دوران کودکی کارلوس فوئنتس، پدرش او را وادار به پیگیری و کنکاش درباره تاریخ و فرهنگ مکزیک می کرد. تا آنجا که فوئنتس اعتراف می کند تازمانی که هنوز قدم به مکزیک نگذاشته بود تصور می کرد آنجا کشوری نابود شده است که این چنین پدرش او را وادار به مطالعه درباره آن می کند! با این حال فوئنتس خواست درونی پدرش را محقق ساخت و در زمینه فرهنگ و هویت زادگاه او، کارهای بزرگی انجام داد.
سالها بعد زمانی که فوئنتس از شهرتی جهانی برخوردار بود، با رمان «نبرد» نوشتن آثاری (یک سه گانه) را کلید زد که بستر رخدادهای‌شان از حدود سال ۱۸۱۰ تا انقلاب مکزیک در سال ۱۹۱۰ را دربر می‌گرفت. این آثار در واقع شرح کوشش مردم اسپانیایی‌تبار این بخش از آمریکای لاتین برای یافتن هویت فردی و قومی‌شان بود.
نبرد رمانی تاریخی است که به روایت انقلاب آزادی‌بخش آمریکای لاتین در اوایل قرن نوزدهم (۱۸۱۰ تا ۱۸۲۲) می‌پردازد. در این رمان ریشه‌های فکری و رویدادهای مهم این انقلاب از چشم بالتاسار بوستوس، روشنفکری آرژانتینی، که شیفته و معتقد به افکار ژان ژاک روسو است، بازگو می‌شود.
این رمان جلوه های گوناگون این حرکت مردمی را که گاه آمیخته به خشونت است و گاه حاصل عشق و آرزوی دیرینه به آزادی پیش روی خواننده می گذارد. شخصیت اصلی بالتاسار بوستوس و نقطه عزیمت داستان بوینوس آیرس در آرژانتین است و نهایتا پایان داستان نیز همانجا رقم می خورد. هرچند که سیر و سفرهای او در در این سرزمین گذر او را به مناطق دیگر نیز می کشد.
بالتاسار بوستوس، پسر یک مزرعه‌دار بزرگ آرژانتینی است، اما او با خواندن کتابهای عصر روشنگری اروپا و متأثر از جو سیاسی اوایل قرن نوزدهم بدل به شخصیتی انقلابی می شود و… به این ترتیب زندگی این شخصیت بستری برای پرداختن به رخدادهای آن روزگار می‌شود.
فوئنتس باور دارد که یکی از وظایف مهم رمان، روایت چیزهایی ست که در تاریخ ناگفته مانده است. این رسالتی‌ست که خود او در اغلب کارهایش بر دوش گرفته و نمود آن در رمان نبرد بیش از دیگر آثار او برجسته شده است.
نبرد به عنوان یکی از آثار شاخص کارلوس فوئنتس در این زمینه که به زعم برخی منتقدان مطرح آمریکای لاتین بهترین اثر او نیز هست؛ با چنین رویکرد و دغدغه‌ای نوشته شده است. او در نبرد و دیگر آثار مهم خود با چنین رویکردی، رمانی تاریخی ننوشته است؛ اگر چه به گذشته نقب زده و داستان خود را به دوره‌ای که چند سده از آن گذشته برده است، اما او به جای روایتی تاریخی، به بازاندیشی در تاریخ پرداخته است.
عبدالله کوثری، مترجم رمان نبرد معتقد است «فوئنتس نویسنده‌ای است که توانسته از سرچشمه‌های گوناگون فرهنگ انسان در گذشته و حال سیراب شود، در فرهنگ و ادبیات ملت‌های بسیار کند‌و‌کاو کند و از هر یک خوشه‌ها برگیرد. با این‌همه، او در عین فرا رفتن از مرزهای ملی و منطقه‌ای نویسنده‌ای مکزیکی – آمریکای لاتینی باقی مانده است.»
گفتیم محور اصلی این رمان، جنگ‌های استقلال‌طلبانه آمریکای لاتین با اسپانیا است و نویسنده علاوه بر تصویری که از این جنگ‌ها ارائه می‌کند، ریشه‌های جوامع کنونی آمریکای لاتین را نیز می‌کاود؛ چنانکه در آن می‌توان تناقض‌ها و دوگانگی‌های جوامع استعمارزده آمریکای لاتین را دید. جامعه‌ای که در عین حال در هنگام رویارویی با دشمن اسپانیایی به‌هم پیوسته‌اند، اما تعارض‌های هولناکی در درونشان وجود دارد که نمود آن را در رمان می توان دید. و به قول کوثری: «یکی از شاهکارهای فوئنتس همین‌جاست چون سرچشمه تمام آنچه را که فوئنتس «ناتمامی جامعه» می‌خواند در این کتاب می‌بینید».
نقل از الف کتاب