این مقاله را به اشتراک بگذارید
‘
نام اصلی: آلن استوارت کونیگزبرگ
تولد: ۱ دسامبر ۱۹۳۵ (80 سال) – بروکلین , نیویورک
ملیت: آمریکایی
پیشه: کمدین، بازیگر، کارگردان، نویسنده و موسیقیدان
سال‌های فعالیت: ۱۹۵۰ تا کنون
«وودی آلن» متولد اول دسامبر ۱۹۳۵ در نیویورک، از بزرگ‌ترین فیلم‌سازان معاصر سینمای جهان به‌شمار می‌رود که فیلم‌نامه‌ی آثارش را خودش می‌نویسد و از فلسفه، ادبیات و روانشناسی به‌عنوان پایه‌های اصلی ساخت فیلم‌هایش بهره گرفته است.
سرعت بالا در تولید فیلم یکی از ویژگی‌های بارز «وودی آلن» است که کارنامه سنگینی شامل آثار کمدی و فیلم‌های بلند را برای وی رقم زده است.
وی بعد از پایان دوران دبیرستان به دانشگاه نیویورک رفت، اما هرگز نتوانست در رشته فیلم و ارتباطات موفق باشد و سرانجام از آنجا اخراج شد. در ۱۹سالگی شروع به نگارش سناریو برای مجموعه‌های تلویزیونی کرد و تبحرش دراین زمینه درآمد، وی را از هفته‌ای ۷۵ دلار به هفته‌ای ۱۵۰۰ دلار رساند.
بعد از سال‌ها نگارش فیلمنامه، آثار کمدی و مطالب انیمیشن برای مجلات، «وودی آلن» در سال ۱۹۶۵ اولین‌بار وارد دنیای سینما شد و فیلمنامه «تازه چه خبر، پیشی؟» را نوشت، اما به‌عنوان کارگردان در سال ۱۹۶۶ بود که فیلم «چه خبر، سوسن ببری» را ساخت و یک سال بعد در فیلم «کازینو رویال» از سری فیلم‌های جاسوسی جیمز باند ایفای نقش داشت.
فیلم‌های «پول رو بردار و در رو» (1969)، «موزها» (1971)، «عشق و مرگ» (1975) و «خوابیده» (1973) از دیگر تجربیات فیلم‌سازی «وودی آلن» در سال‌های اولیه کارگردانی بودند که بیشتر آنها مضامین کمدی داشتند.
البته در این سال‌ها وی بازیگری را رها نکرد و در آثاری چون «دوباره بزنش سام» در سال ۱۹۷۲ و «جبهه» در سال ۱۹۷۶ نقش‌آفرینی داشت.
نقطه اوج شهرت و موفقیت «وودی آلن» در سال ۱۹۷۷ با فیلم «آنی هال» رقم خورد؛ فیلمی که جایزه اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را برای وی به‌همراه آورد و «دایانا کیتون» را نیز به اسکار بهترین بازیگر زن رساند.
این فیلم که پایه‌گذار استاندارد جدیدی برای آثار کمدی رمانتیک مدرن محسوب می‌شود، از سوی انجمن فیلم آمریکا در رتبه چهارم بهترین آثار کمدی و در رتبه 35 بهترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار گرفته است.
وودی آلن دو سال بعد فیلم «منهتن» را ساخت که نامزد اسکار بهترین فیلمنامه شد. این فیلم سیاه و سفید به‌نوعی ابراز احترام او به زادگاهش نیویورک است و هم‌چون دیگر آثار «آلن»، فرهیختگان طبقه ثروتمند جامعه شخصیت‌های اصلی آن را تشکیل می‌دهند.
البته نباید فراموش کرد که این کارگردان آمریکایی در فاصله میان ساخت فیلم‌های «منهتن» و «آنی هال»، فیلم «صحنه‌های داخلی» را در سال ۱۹۷۸ ساخت که برای آن بار دیگر نامزد اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه شد.
از نقاط درخشان کارنامه سینمایی وودی آلن، عملکرد بی‌نظیر او در جوایز اسکار است. او در مجموع ۱۵بار نامزد اسکار بهترین فیلمنامه و هشت‌بار نامزد بهترین کارگردانی شد که در این میان فقط دوبار در بخش بهترین فیلمنامه و یک‌بار در بخش بهترین کارگردانی موفق به کسب اسکار شد.
با آغاز دهه 80، فیلم‌های «وودی آلن»، حتی آثار کمدی او، رنگ و بوی فلسفی گرفتند و آثاری چون «سپتامبر» و «خاطرات اکلیلی» به شدت تحت تاثیر آثار کارگردانان اروپایی چون «اینگمار برگمن» و «فدریکو فلینی» قرار گرفتند. در اواسط این دهه، «آلن» المان‌های کمدی و تراژیک را با یکدیگر درآمیخت و در فیلم‌هایی چون «هانا و خواهرانش»(1985) و «جرم‌ها و بزهکاری‌ها» (1989) دو داستان متفاوت در انتهای فیلم به یکدیگر مرتبط می‌شوند. وی با فیلم «هانا و خواهرانش» موفق به کسب اسکار بهترین فیلمنامه شد هرچند در کسب اسکار بهترین کارگردانی ناکام ماند.
وودی آلن با ساخت سه فیلم «دنی رز برادوی» (1984)، «رز بنفش قاهره» (1985) و «روزگار رادیو» (1987) به اهمیت صنعت تجاری سینما و رادیو پرداخت.
فیلم «رز ارغوانی قاهره» از نگاه مجله «تایم» یکی از ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما است که خود «وودی آلن» نیز آن را به‌همراه «خاطرات اکلیلی» و «امتیاز نهایی» یکی از سه فیلم محبوب‌اش می‌داند.
پس از فیلم «سایه‌ها و مه» که احترام به اکسپرسیونیست‌های آلمانی بود، «آلن» در سال ۱۹۹۲ فیلم تحسین‌برانگیز «شوهران و زنان» را ساخت که بار دیگر نامزد اسکار فیلمنامه و کارگردانی شد.
از دیگر فیلم‌های او در سال‌های پایانی دهه 90 می‌توان از «گلوله‌ها برفراز برادوی» (نامزد اسکار بهترین کارگردانی)، «آفرودیت توانمند» (نامزد اسکار بهترین فیلمنامه)،«شالوده‌شکنی هری» (نامزد اسکار بهترین فیلمنامه) و «همه می‌گویند دوستت دارم» اشاره کرد.
پس از فیلم «نفرین عقرب یشمی» که پرهزینه‌ترین فیلم کارنامه سینمایی «وودی آلن» بود که با هزینه ۳۳ میلیون دلاری در سال ۲۰۰۱ ساخته شد، یکی از تحسین‌برانگیز‌ترین فیلم‌های این کارگردان آمریکایی در دهه گذشته، یعنی «امتیاز نهایی» مورد استقبال فراوان منتقدین قرار گرفت. این فیلم که مجموع فروش جهانی ۸۵ میلیون دلار را کسب کرد، وی را تا آستانه کسب اسکار بهترین فیلمنامه و دو جایزه گلدن گلوب پیش برد.
پس از ساخت فیلم‌هایی چون «خبر داغ»، «خانه» و «رویای کاساندرا»، در سال ۲۰۰۸ «ووی آلن» فیلم «ویکی کریستینا بارسلونا» را با حضور بازیگران سرشناسی چون «خاویر باردم»، «پنه‌لوپه کروز» و «اسکارلت جانسون» ساخت که «پنه‌لوپه کروز» با این فیلم توانست جایزه اسکار را به‌دست آورد.
فیلم بعدی آلن در سال ۲۰۱۱ با عنوان «نیمه‌شب در پاریس» در افتتاحیه جشنواره کن نمایش یافت و «آلن» سال پس از آن به سراغ ساخت «تقدیم به رم با عشق» با بازی «الک بالدوین»،«روبرتو بنینی» و «پنلوپه کروز» رفت.
سال ۲۰۱۳ نوبت به کمدی درام قدرتمند «یاسمن غمگین» رسید که علاوه بر کسب جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی اسکار برای «کیت بلانش»، یک نامزدی اسکار فیلمنامه‌نویسی دیگر برای «وودی آلن» به ارمغان آورد.
کمدی «جادو در مهتاب» با بازی «کالین فرث» و «اما استون» جدیدترین ساخته «آلن» است که وی در این فیلم از فضای سنگین و تاریک فیلم «یاسمین غمگین» ساخته‌ی تحسین‌شده‌ی آلن در سال گذشته میلادی فاصله خواهد گرفت و بار اصلی داستان نیز بر دوش «کالین فرث» و «اما استون» بازیگران اصلی این اثر سینمایی است و البته مانند فیلم «نیمه شب در پاریس» به نمایش زیبایی‌های کشور فرانسه نیز پرداخته است.
وودی آلن طی سه دهه فیلم‌سازی افتخارات و جوایز سینمایی متعددی کسب کرده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: چهار اسکار شامل یک اسکار بهترین کارگردانی و سه جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی، دو جایزه بهترین کارگردانی و شش جایزه بهترین فیلمنامه از جوایز بافتا انگلیس، خرس نقره‌ای جشنواره برلین در سال ۱۹۷۵، جایزه فیپرشی جشنواره کن در سال ۱۹۸۵ برای «رز بنفش قاهره»، دو جایزه بهترین فیلم خارجی از جوایز سزار فرانسه برای «منهتن» و «رز بنفش قاهره»، جایزه بهترین فیلمنامه از گلدن گلوب برای «رز بنفش قاهره» در سال ۱۹۸۶، جایزه بهترین فیلم اروپایی از جوایز گویا اسپانیا در سال ۲۰۰۶ برای «امتیاز نهایی»، شیر طلای افتخاری جشنواره ونیز در سال ۱۹۹۵، جایزه یک عمر دستاورد سینمایی از جشنواره سن‌سباستین.
برخی از آثار هنری وودی آلن:
تازه چه خبر، پیشی؟ – ۱۹۶۵
چه خبرها، سوسن ببری؟ – ۱۹۶۶
کازینو رویال – ۱۹۶۷
آب را نخورید – ۱۹۶۹
مردان بحران، موزها – ۱۹۷۱
دوباره بزنش – ۱۹۷۲
عشق و مرگ- ۱۹۷۵
جبهه- ۱۹۷۶
گلوله‌ها بر فراز برادوی – ۱۹۹۴
پسران آفتاب- ۱۹۹۵
همه می‌گویند دوستت دارم – ۱۹۹۶
شالوده‌شکنی هری – ۱۹۹۷
صد سال بنیاد فیلم آمریکا…صد فیلم، چهره مشهور، نقش‌بازی‌کن‌ها، مورچه‌ها – ۱۹۹۸
شیرین و پست – ۱۹۹۹
مرد شرکتی، دزدهای خرده‌پا، نور همدم من‌است، جمع‌کردن شکسته‌ها – ۲۰۰۰
نفرین عقرب یشمی، صداها از شهری که دوست دارم، استنلی کوبریک: زندگی به روایت تصویر،کنسرت برای نیویورک – ۲۰۰۱
وودی آلن: زندگی با فیلم، جادوی فلینی، پایان هالیوودی – ۲۰۰۲
۱۰۰ سال امید و شوخ‌طبعی، چیزی غیر از این، چارلی: زندگی و هنر چارلی چاپلین – ۲۰۰۳
فرانسوا تروفو، یک زندگی‌نامه- ۲۰۰۴
بالاد گرینیچ ویلج، غیر خودی، امتیاز نهایی – ۲۰۰۵
خبر داغ، خانه- ۲۰۰۶
رویای کاساندرا – ۲۰۰۷
ویکی کریستینا بارسلونا – ۲۰۰۸
هر کاری که جواب می‌دهد – ۲۰۰۹
برخی از افتخارات هنری وودی آلن:
اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم آنی هال، ۱۹۷۷
اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم آنی هال، ۱۹۷۷
نامزد اسکار بهترین بازیگر نقش اول برای فیلم آنی هال
نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم صحنه‌های داخلی
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم صحنه‌های داخلی
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم منهتن
نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم دنی رز برادوی
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم دنی رز برادوی
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم رز ارغوانی قاهره
اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی برای فیلم هانا و خواهرهاش، ۱۹۸۶
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم هانا و خواهرانش،
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم روزگار رادیو،
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم جرم‌ها و بزهکاری‌ها،
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم آلیس،
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم شوهران و زنان،
نامزد اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم گلوله‌ها بر فراز برادوی، ۱۹۹۴
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم گلوله‌ها بر فراز برادوی، ۱۹۹۴
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم آفرودیت توانمند، ۱۹۹۵
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم شالوده‌شکنی هری، ۱۹۹۷
نامزد اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی برای فیلم امتیاز نهایی، ۲۰۰۵
بهترین کارگردان تاریخ سینما در عرصه فیلم های کمدی از سوی نشریه اسکرین
‘