شوالیه فرهنگی و هنری تاره ایران

توسط سفیر فرانسه در تهران

آیدین آغداشلو در سکوت شوالیه شد

عسل عباسیان

باغ سفارت فرانسه در خیابان نوفل لوشاتوی تهران، غروب سه‌شنبه ٢٢ دی، میزبان آیدین آغداشلو، نقاش و پژوهشگر هنر، بود تا سفیر «برونو فوشه»، نشان شوالیه وزارت فرهنگ این کشور را بر سینه او بیاویزد. مراسم خیلی جمع‌وجور برگزار شد. وقتی با آغداشلو تماس گرفته بودند برای اهدای این نشان، او گفته بود مایل است مراسم اعطای نشان شوالیه، خصوصی و جمع‌وجور باشد و آقای نقاش مثل همیشه مایل نبود خودنمایی کند، به همین سبب خودش کسی را برای شرکت در مراسم دعوت نکرد. جمعی حدودا ١٠نفره با حضور داریوش شایگان در سفارت فرانسه گردهم آمده بودند تا سفیر پس از صحبت از جایگاه آغداشلو در فرهنگ فرانسه و اشاره به اهمیت کارهای او در این کشور، مدال شوالیه را بر سینه او بیاویزد. آغداشلو هم پس از دریافت این نشان از برونو فوشه تشکر کرد و بابت اینکه در همه این سال‌ها برای مردم کشورش کار کرده اما امروز شاهد آن است که احتمالا کارهایش آن‌قدر تأثیرگذار بوده که به خارج از ایران هم رسیده و قدردانی هم می‌شود، ابراز خوشحالی کرد.  آغداشلو در این مراسم درباره اهمیت دریافت این نشان، به «شرق» گفت: «این نشان مهم‌ترین نشان وزارت فرهنگ و هنر فرانسه است اما اگر بخواهم بگویم برای من دریافتش چه اهمیتی دارد، باید اشاره کنم به اینکه شوالیه برایم نشان از آن دارد که در فرامرزهای حوزه فرهنگی مملکت خودم هم شناخته شده‌ام. این نشان نوعی قدردانی از سوی وزارت فرهنگ فرانسه است، بدون اینکه من آن را خواسته باشم به من داده شده و برایم مفهوم دلپذیری دارد». آغداشلو درباره قرابتش با فرهنگ فرانسه نیز می‌گوید: «من بیش از مأنوس‌بودن با فرهنگ فرانسه، طی این سال‌ها با فرهنگ انگلیسی‌زبان مأنوس بودم اما فرهنگ فرانسه هم در زندگی تک‌تک هم‌نسلانم تأثیر گذاشته به‌خصوص بر نسلی که بعد از ١٣۴٠ جدی کار کرد. یک نقاش چه مستقیم و چه غیرمستقیم از آنچه در قرن بیستم در فرانسه گذشته نمی‌تواند بی‌اطلاع باشد و تأثیر نگرفته باشد. بنابراین من نیز از فرهنگ این کشور الهام گرفته‌ام».
اما اهمیت دریافت این نشان چیست؟ اهمیت این نشان در آن است که دریافت‌کننده‌اش احساس خواهد کرد حاصل کارش نه‌فقط در حوزه فرهنگ خودش، که در خارج از این حوزه فرهنگی هم شناخته شده. اما آغداشلو به نکته ظریفی درباره این نشان هم اشاره دارد: «اگر کسی بخواهد از این نشان یا هر تقدیرنامه دیگری وسیله‌ای بسازد برای اینکه شاهدی باشد بر اینکه بگوید حاصل کار من تأیید شده، این حاصلی جز به بیراهه‌رفتن ندارد. چون تأییدکننده آثار یک هنرمند فقط تاریخ است. نهایتا این مردم هستند که باید اثر یک هنرمند را تأیید کنند». در این مراسم پس از صحبت آغداشلو، داریوش شایگان متنی درباره این هنرمند به زبان فرانسوی خواند که سپس ترجمه فارسی‌اش توسط کیانوش انصاری قرائت شد.
از آغداشلو هیچ بعید نبود این مراسم را در سکوت و خلوت رقم بزند، چراکه در قاموس او حتی برگزاری نمایشگاه انفرادی از آثار نقاشی هم نوعی خودنمایی است. او تا جایی از این خودنمایی گریزان است که تا ۴٠ سال هرگز نمایشگاه انفرادی از آثارش برگزار نکرد، بااین‌حال درست دو ماه و چند روز پس از تولد ٧۵سالگی‌اش، او نیز یکی از شوالیه‌های ایرانی بود که در حافظه هنر و ادب فرانسه ثبت شد.