این مقاله را به اشتراک بگذارید
حاتمی کیا را به نام خواندند
«ابد و یک روز» جاودانه شد
فرناز میری
پنجشنبه شب آیین اختتامیه سی‌و‌چهارمین جشنواره فیلم فجر برگزار شد و جشنواره امسال برگزیدگان خود را معرفی کرد. کارگردانی این مراسم را محمد پرویزی و اجرای آن را مهدی سلوکی برعهده داشت. در بخش معرفی نامزدها و جوایز سودای سیمرغ بهرام رادان نیز به سلوکی پیوست. هرچند کارت‌های مراسم اختتامیه با شماره صندلی و ردیف به میهمانان ارایه شده بود اما تا پیش از آغاز برنامه افراد زیادی در ازدحام جمعیت مانده بودند و امکان حضور در سالن را نداشتند. بی‌نظمی و نبودن صندلی برای نشستن برخی هنرمندان در مراسم افتتاحیه جشنواره موجب دلخوری و اعتراض آنها شد.
در این مراسم مسوولانی چون حسین فریدون، مشاور عالی رییس‌جمهور؛ حجت‌الله ایوبی، رییس سازمان سینمایی؛ علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی؛ حسین مسافرآستانه، مشاور رییس سازمان سینمایی؛ مصطفی ابطحی، رییس موسسه رسانه‌های تصویری؛ حسین نوش‌آبادی، سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی و کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس حضور داشتند. حمید فرخ‌نژاد، محمد معتمدی، رضا کیانیان، نیکی کریمی، ابوالحسن داودی، سیدجمال ساداتیان، سیروس الوند، فرزاد موتمن، بهرام رادان، شهرام مکری، مجید مظفری، پرویز پرستویی، فرهاد اصلانی، طناز طباطبایی و نسیم ادبی از جمله هنرمندان حاضر در این مراسم بودند. همچنین باوجود به پایان رسیدن جلسه جمع‌بندی داوران حدود سه ساعت پیش از مراسم اما به داوران اجازه خروج داده نشد و تمامی داوران به صورت دسته جمعی از جلسه جمع‌بندی به سمت برج میلاد آمدند. اختتامیه جشنواره فجر با پخش سرود جمهوری اسلامی و قرائت قرآن به صورت رسمی آغاز شد. این مراسم برای علاقه‌مندان در پردیس سینمایی ملت (کاخ مردمی جشنواره فجر) به صورت زنده پخش شد اما از شبکه نمایش با سه ساعت تاخیر به نمایش درآمد.
هنگامی که از محمد حیدری، دبیر این دوره جشنواره برای سخنرانی دعوت شد روی صحنه آمد و نامهای که او به خودش نوشته بود را قرائت کرد. در این نامه حیدری خطاب به خودش تاکید کرده بود «جایگاهی که او به عنوان دبیر جشنواره دارد برای هیچ‌کس ماندگار نیست و از خودش خواسته بود با دوستان نزدیک و با دشمنان نزدیک‌تر باشد» همچنین احترام گذاشتن به سلیقه‌های مختلف و تمرین مدارا، صلح و دوستی و اینکه سینما تصویری برای تشریح اندیشه‌ها است از دیگر مواردی بود که در این نامه حیدری به آنها تاکید کرد.
نخستین بخش اهدای جوایز به بخش پویانمایی جشنواره اختصاص داشت. در این بخش جایزه ویژه کارگردانی ضمن تقدیر از مجید اسماعیلی برای انیمیشن «پادشاه آب»، به حامد کاتبی برای انیمیشن «در مسیر باران» و جایزه بهترین انیمیشن به محمد امین همدانی برای «فهرست مقدس» اهدا شد. همدانی پس از دریافت جایزه خود گفت: «همه از وجود پویانمایی در جشنواره تعجب کردند. اما در جشنواره انیمیشن هم وجود داشت. دغدغه ما سیمرغ نیست. دغدغه‌مان دیده شدن است. مخاطب ما مسوولان فرهنگی کشور است. در سالی که سال انیمیشن نام داشت و «شاهزاده روم» با وجود بی‌مهری‌ها به خوبی فروخت و دیده شد، هشت انیمیشن در جشنواره حاضر شدند. انیمیشن‌هایی که خودشان روی پای خودشان ایستادند. در زمانی که انیمیشن می‌خواهد خودش را ثابت کند، ما امیدواریم که به این بخش توجه بیشتری شود.»
در بخش بعدی برگزیدگان فیلم‌های «هنر و تجربه» معرفی شدند. سیف‌الله صمدیان و شهرام مکری به نمایندگی از داوران این بخش تندیس‌ها را اهدا کردند. تندیس بهترین فیلم در بخش «هنر و تجربه» به سروش محمدزاده برای فیلم «چهارشنبه» و زنده‌یاد ایرج کریمی برای فیلم «نیم‌رخ‌ها» اهدا شد. علی حضرتی تهیه‌کننده «نیم‌رخ‌ها» که برای دریافت تندیس جشنواره به روی سن آمده بود از مادر مرحوم کریمی دعوت کرد تا به روی صحنه بیاید. مادر زنده‌یاد کریمی بعد از دریافت این جایزه، با گریه گفت: «جای ایرج در این مراسم خالی است.»
در بخش مستند سیمرغ بهترین کارگردانی بخش مستند به مهرداد اسکویی برای فیلم «رویاهای دم صبح» و سیمرغ بلورین بهترین فیلم مستند به بهروز نورانی برای فیلم «A١۵٧» اهدا شد. اسکویی پس از دریافت جایزه‌اش گفت: « نشان دادن رنج، گاهی برای کاهش رنج است. اگر ما رنج را در جامعه و در مستندهای اجتماعی به تصویر می‌کشیم، می‌خواهیم این صدا را به گوش دیگران برسانیم و تک‌تک کسانی که در مستند حضور داشتند، بخشی از روح خودشان را در فیلم گذاشتند.» نورانی‌پور نیز پس از دریافت جایزه‌اش گفت: «همه شادی این جایزه را به همسرم تقدیم می‌کنم که روزها و شب‌ها در کنار من و در شرایط سخت حضور داشت. من در این کار، پدرم که عزیزترین فرد زندگی‌ام بود و تکه‌ای از وجودم را با رفتن او از دست دادم.»
همچنین محمدرضا اصلانی که برای اهدای جوایز این بخش به روی سن آمده بود، گفت: «می‌خواهم که بلند شوید و علیه جنایاتی که برای سوریه و هموطنان کرد ما اتفاق می‌افتد، اعتراض جهانی کنید. ما ملت ابراهیم هستیم و نژاد کرد از اصیل‌های ایرانی است و ستمی که بر آنها می‌رود در حقیقت برای همه ما است. امیدوارم نیروهای جهانی بدانند که ستمکار هستند و امیدوارم آینده‌ای بدون ستم داشته باشیم.»
در ادامه مهتاب کرامتی، مشاور دبیر جشنواره و یکی از داوران بخش نگاه نو به همراه حمید فرخ‌نژاد و مهدی کرم‌پور برای اهدای جوایز بخش «نگاه نو» جشنواره روی سن رفتند. در این بخش سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به سعید روستایی برای «ابد و یک روز » اهدا شد. روستایی جایزه خود را به سعید ملکان، تهیه‌کننده این فیلم به دلیل اعتمادی که به او کرده بود، اهدا کرد.
همچنین سیمرغ بلورین بهترین فیلم بخش نگاه نو به سعید ملکان برای همین فیلم اهدا شد. اما جایزه ویژه هیات داوران در این بخش به محمدحسین مهدویان برای فیلم «ایستاده در غبار» اهدا شد. مهدویان پس از دریافت این جایزه گفت: «خیلی حیف است امشب ابراهیم حاتمی‌کیا در این مراسم نیست. دیگر کسی مانند حاتمی‌کیا به دنیا نمی‌آید. باید قدرشان را دانست.»
بخش پایانی اهدای جوایز به فیلم‌های سودای سیمرغ اختصاص داشت. ابوالحسن داوودی، محمد داودی، مجتبی راعی، سیدجمال ساداتیان، منوچهر شاهسواری، مهدی فخیم‌زاده و نیکی کریمی اعضای داوران این بخش برای اهدای جوایز روی سن حضور داشتند. هرچند در این بخش نشانی از ابراهیم حاتمی‌کیا در میان نامزدهای بخش بهترین فیلم، فیلمنامه یا کارگردانی نبود اما بارها و بارها نام او شنیده شد و برگزیدگان در بخش‌های مختلف سیمرغ خود را به او اهدا کردند. سیدهادی اسلامی، برگزیده بهترین جلوه‌های بصری برای فیلم «بادیگارد» سیمرغ خود را به کارگردان فیلم سینمایی «بادیگارد» تقدیم کرد. محمدرضا شجاعی نیز هنگام دریافت سیمرغ بلورین گفت: «الفبا را در سینما از حاتمی‌کیا آموختم. » همچنین پرویز پرستویی که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را در این دوره از جشنواره برای بازی در فیلم «بادیگارد» به خود اختصاص داد ضمن اهدای سیمرغش به حاتمی‌کیا توضیح داد: «من پرویز پرستویی بازیگر نقش حیدر ذبیحی بادیگارد هستم. خالق بادیگارد ابراهیم حاتمی‌کیا است. خوشحالم که با هدایت و رهبری ابراهیم حاتمی‌کیا توانستم ایفاگر نقشی باشم که اعضای محترم هیات داوران این نقش را شایسته سیمرغ بلورین دانستند. می‌خواهم این سیمرغ را اول به ابراهیم حاتمی‌کیا تقدیم کنم و به رسم ادب تقدیم می‌کنم به استادان محترمی که در این سالن حضور ندارند. عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی و داوود رشیدی.»محمدرضا دلپاک برگزیده سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری برای فیلم «لانتوری» پس از دریافت جایزه‌اش درحالی که به‌شدت اشک می‌ریخت از یدالله‌نجفی، صدابردار پیشکسوت سینمای ایران یاد و جایزه خودش را به او تقدیم کرد. دلپاک ﮔﻔﺖ: «ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ یک ﺯﺑﺎﻥ ﺳﮑﻮﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﻣﺎﺟﺎﯼ ﻋﺰیزی ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺳﺖ. ﺍﻭ ٢٠ ﺭﻭﺯﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺳﮑﻮﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. » بهرام دهقانی نیز که برای تدوین فیلم «ابد و یک روز» سیمرغ بلورین را به خود اختصاص داد، گفت: «خوشحالم که سعید روستایی و دوستانش نمی‌گذارند سینمای ایران بمیرد یا مریض شود در حالی که خیلی در تلویزیون چیزی غیر از این می‌گویند. نسل جدید اجازه مرگ سینمای ایران را نخواهند داد.»
یکی از سیمرغ‌های بلورین به بهترین فیلم از نگاه ملی اهدا شد. برای اهدای جایزه این بخش؛ جنتی، ایوبی و حیدری روی سن آمدند و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی به نرگس آبیار برای فیلم «نفس» اهدا شد. آبیار پس از دریافت سیمرغ «نفس» را فیلمی درباره رویا، کودک و معصومیت نامید و از همه عوامل به‌ویژه پانته‌آ پناهی‌ها، بازیگر این فیلم قدردانی کرد.
در بخش دیگر این مراسم محمد حیدری از خانواده احمد متوسلیان تقدیر کرد. خانواده احمد متوسلیان که فیلم «ایستاده در غبار» براساس زندگی او ساخته شده بود در مراسم اختتامیه حضور داشتند. حیدری در نامهای از خانواده جاویدالاثر احمد متوسلیان تقدیر ویژه‌ای داشت و نامهای را برای آنها خواند. در این بخش از برنامه همه حاضران ایستاده این خانواده را تشویق کردند. اما با وجود حضور خانواده متوسلیان در این مراسم هنگام تقدیر ویژه دبیر جشنواره روی سن حضور نداشتند. خانواده احمد متوسلیان بعد از مراسم اختتامیه اعتراض خود را درباره فیلم «ایستاده در غبار» در حضور حجت‌الله ایوبی مطرح کردند. برادر احمد متوسلیان ضمن تشکر از ساخت چنین فیلمی در عین حال گلایه کرد که با خانواده او در ساخت این فیلم مشورتی نشده است.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های جشنواره هر سال اهدای سیمرغ مردمی است که گاهی اختلاف فاحشی با دیدگاه داوران جشنواره دارد. اما امسال سیمرغ این بخش همسو با نظر داوران بود و به فیلم «ابد و یک روز» اختصاص یافت. برای اهدای جایزه این بخش میرکریمی در کنار جنتی، حیدری و ایوبی به روی صحنه رفت. میرکریمی درباره شمارش آرای مردمی گفت: «برای جمع‌آوری و شمارش آرای مردمی یک گروه ١٠٠ نفره تلاش شبانه‌روزی کردند و تا چهار بامداد کارهای شمارش آرا ادامه داشت. در رأس آنها علی آشتیانی‌پور حضور داشت. پنج فیلم در این بخش امتیاز گرفتند و به عقیده من هر پنج فیلم برنده این جایزه هستند. «اژدها وارد می‌شود» با ٠٣/٣ در جایگاه پنجم، «ایستاده در غبار» با امتیاز ١٣/٣ در جایگاه چهارم، «بارکد» با امتیاز ٢١/٣ در جایگاه سوم، «بادیگارد» با ۴٣/٣ در جایگاه دوم و «ابد و یک روز» با امتیاز ۶١/٣ در جایگاه اول قرار گرفت. » روستایی و ملکان پس از دریافت سیمرغ این بخش از همه عوامل فیلم « ابد و یک روز» درخواست کردند روی صحنه بروند. در ادامه مراسم طی حکمی از سوی ایوبی، محمد حیدری به عنوان دبیر جشنواره سال آینده نیز باقی ماند. اما در پایان مراسم محمد، مجری برنامه از حاضران خواست بازیگران کودک فیلم‌های امسال را تشویق کنند. در نهایت پرونده جشنواره سی‌و‌چهارم بسته شد و فیلم «ابد و یک روز» با ٩ سیمرغ و «ایستاده در غبار» با چهار سیمرغ از شگفتی‌سازان این دوره جشنواره بودند. البته بسته شدن پرونده جشنواره به معنای تمام شدن جشنواره نیست و باید منتظر طرح دیدگاه‌های مختلف و انتقادات نسبت به جشنواره باشیم.
حجت‌الله ایوبی یادداشتی برای جشنواره فجر نوشت و در آن ضمن اشاره به جشن‌های این روزها برای سینمایی‌ها رضایت خود را از برگزاری جشنواره ابراز کرد. ایوبی نوشت: «خوشحالیم که همه این برنامه‌ها حتی بدون یک دقیقه تاخیر آغاز شدند. خلاصه تابوی آغاز دیرهنگام برنامه‌ها شکسته شد و معلوم شد که می‌شود در ایران هم سروقت بود. اما جشن پایانی جشنواره سی و چهارم جشن قدرت نمایی جوان‌ها بود. این جمله گمان می‌کنم کمی تکراری شده. خلاصه رفتن جوان‌های با انگیزه، باسواد و کار بلد روی سن یعنی سینمای ایران ادامه دارد. یعنی امید به فردا. یعنی آینده‌ای روشن. » ایوبی در ادامه از بزرگان سینما نیز یادی کرد: «اما روی دیگر سکه جشنواره بزرگانی بودند که نشستند و با شوق وذوق برای این جوان‌ها از ته دل کف زدند. استاد رضا کیانیان از اینکه می‌دید یک عمر تلاشش به ثمر نشسته و اینک نوید محمدزاده در میان شوق و ذوق مردم روی صحنه می‌رود خوشحال بود. من از روی سن می‌دیدم نگاه پر از امیدش به آینده را. وقتی که سید رضا میرکریمی آمد و سیمرغ مردمی را اعلام کرد، در سخنانش و در نگاهش جز امید به فردای سینمای ایران دیده نمی‌شد. پرویز پرستویی این چهره درخشان سینمای ایران هنگامی که روی صحنه رفت از ابراهیم حاتمی کیا و از پنج بزرگ سینمای ایران گفت. و این است رمز و راز ملتی که به پیش می‌رود. و این است هنر مردان بزرگی که هنر این سرزمین را به پیش راندند. آنها که گذشته را پاس می‌دارند ولی نگاهشان به آینده است.»
رتبه‌بندی فیلم‌ها بر اساس تعداد سیمرغ‌های کسب‌شده در جشنواره فیلم فجر
« ابد و یک روز» ٩ سیمرغ | بهترین کارگردانی و بهترین فیلم بخش نگاه نو، چهره‌پردازی، تدوین، نقش مکمل مرد، نقش اول زن، فیلمنامه، کارگردانی سودای سیمرغ و بهترین فیلم از نگاه مردم
«ایستاده در غبار» ٣ سیمرغ و یک جایزه ویژه| جایزه ویژه کارگردانی نگاه نو، جلوه‌های ویژه میدانی و بصری، طراحی صحنه، بهترین فیلم سودای سیمرغ
« بادیگارد» ٢ سیمرغ| نقش اول مرد، جلوه‌های ویژه میدانی و بصری
« نفس» ٢ سیمرغ| نقش مکمل زن، بهترین فیلم با نگاه ملی
«خشم و هیاهو» ١ سیمرغ و ١ جایزه ویژه | فیلمبرداری، جایزه ویژه هیات داوران
«لانتوری» ١ سیمرغ| صدا
«امکان مینا» ١ سیمرغ| موسیقی
«دختر» ١ سیمرغ| موسیقی
«زاپاس» ١ سیمرغ| نقش مکمل زن
اعتماد