این مقاله را به اشتراک بگذارید
معرفی یک کتاب
«جشن تولد»، نوشته: هارولد پینتر، ترجمه: البرز محرر خانساری
وقتی هفتاد و پنج ساله بود، در یک رقابت نفسگیر با آدونیس شاعر سوری و اوهان پاموک داستان‌نویس ترک تبار برنده جایزه نوبل در ادبیات شد. اما افسوس که بیماری سرطان آنقدر او را از پا انداخته بود که نتوانست برای گرفتن جایزه و ایراد سخنرانی به استکهلم برود، سخنرانی اش را که به هنر سیاست و حقیقت می پرداخت ضبط کرده و برای آکادمی نوبل فرستاد. سه سال بعد هم با زندگی خداحافظی کرد.
این پرده آخر زندگی هارولد پینتر، نمایشنامه‌نویس انگلیسی بود که به دلیل سبک منحصر به فردش به چهره ای جهانی و پرطرفدار بدل شده بود. هارولد پینتر تنها نمایشنامه نویس نبود بلکه در اغلب حوزه های مرتبط به تئاتر فعالیت کرده و صاجب تجربه بود، همین مسئله باعث شده بود تا با نگاه و اشرافی ویژه آثارش را عرضه کند.
نخستین نمایشنامه های او را در زمره سبکی نهیلیستی ارزیابی می کردند اما بعدها این نوع تلقی نسبت به آثارش کنار گذاشته شد. پینتر بیش از هر چیز نگاه انسانی و ضد فاشیستی به دنیا داشت. شهرت او در نمایشنامه نویسی به اوایل دهه شصت می رسد او که در آغاز شعر می‌سرود، اواخر دهه پنجاه با نمایشنامه «اتاق» جایگاه، خود را به عنوان یک نمایشنامه نویس تثبیت کرد.
اما این نمایشنامه جشن تولد بود که نام او را سر زبانها انداخت. هارولد پینتر نمایشنامه های اتاق و جشن تولد را تقریبا همزمان نوشته بود، اما جشن تولد این شانس را داشت که در همان ابتدا برای دو سال پیاپی (۵۸-۱۹۵۷) در دو سالن تئاتر در لندن روی صحنه برود و سرانجام در سال ۱۹۶۴ توسط گروه تئاتر سلطنتی شکسپیر به کارگردانی خود هارولد پینتر در سالن تئاتر آلدویچ لندن اجرا شد.
جالب آنکه جشن تولد در ابتدا توجهی میان منتقدان به دنبال نداشت و حتی برخی نقد هایی منفی برای آن نوشته بودند. همه چیز می رفت که به یک شکست تجاری و هنری بدل شود. اما انتشار نقدی که هارولد هابسون در باره جشن تولد در ساندی تایمز نوشت جرقه ای شد برای بازنگری در در ویژگی های این نمایش، به این ترتیب نقد یک منتقد باعث نجات هارولد پینتر شد و مسیر زندگی هنری او را تغییر داد.
نمایشنامه جشن تولد به تازگی با ترجمه البرز محرر خوانساری به همت نشر قطره منتشر شده است. ناشری که در حوزه ادبیات نمایشی نامی معتبر محسوب شده و رویکردی تخصصی به این حوزه دارد. البته لازم به یاد آوری است پیشتر دو ترجمه دیگر نیز از نمایشنامه جشن تولد به بازار آمده بود که این بذل توجه از اهمیت این اثر معروف هارولد پینتر حکایت دارد.
نمایشنامه ای که در سالهای دور و نزدیک اجراهای گوناگونی از آن در کشورهای مختلف روی صحنه رفته و به اغلب زبانهای زنده دنیا نیز ترجمه شده و امروزه اثری کلاسیک در ادبیات نمایشی مدرن محسوب می شود.
جشن تولد نمایشنامه ای ست که براساس ایده ای جذاب شکل گرفته تغییری که حال و هوای نمایشنامه به تدریج با آن روبه رو می شود به شدت مخاطب را مجذوب خود می کند. این نمایشنامه ای اثری سه پرده‌ای ست که پنج شخصیت با نام‌های مگ، پیتی، استنلی، گلدبرگ و م ک‌کن در آن حضور دارند و محل وقوع نمایش مهمان‌خانه‌ای در یک شهر کوچک ساحلی در انگلستان است. استنلی، پیانیست بازنشسته‌ای است، که در این مهمان‌خانه زندگی می کند. مگ و پتی که مهمان‌خانه را اداره می‌کنند برای اینکه تغییری در زندگی یکنواخت استنلی به وجود بیاورند، جشن تولدی را برای او تدارک می‌بیند. اما از راه رسیدن دو غریبه به این مهمان‌خانه، همه چیز را دگرگون می کند. میهمانانی ناخوانده که روزِ خوش استنلی را تلخ می کنند.
این مضمون جذاب به شکلی گیرا در متن شخصیت هایی پرداخته شده و دیالوگهایی که با قدرت نوشته شده مخاطب را با خود همراه می کند. جشن تولد را چه تماشا کنی و چه متنش را بخوانی هر دو جذاب و تاثیرگذارند، اما خوانش متن این اجازه را می دهد که با دوباره خوانی و پس و پیش رفتن در متن جزئیات بسیار و ریزه کاریهای هنرمندانه آن بهتر درک کنیم.
جشن تولد تصویری بدیع از موقعیت های انسانی نشان می دهد، چنانکه با در هم ریختن روابط میان آدمها، به واکنشهایی متناقض در رفتار و گفتار آنها بینجامد، بدون اینکه واقعا آن آنها بدانند چرا اینگونه رفتار آرام و محبت میان آنها به به پرخاش و خشونت میانشان انجامیده است. حضور دو تازه وارد به مهمانسرا موقعیت آرام میان شخصیت ها را به اتمسفری پر از شک و تعلیق بدل می سازد و در این دایره تردید آنها را سرگردان می سازد و این چنین زندگی به کابوس بدل می شود.
«جشن تولد»، نوشته: هارولد پینتر، ترجمه: البرز محرر خانساری
ناشر : قطره ، چاپ ۱۳۹۴ ، ۷۵۰۰تومان
نقل از الف کتاب