این مقاله را به اشتراک بگذارید
قرعه «اسکار» به نام کدام فیلم ایرانی می‌خورد؟
مخالفان، ایستاده در راه «فروشنده»
بهناز شیربانی
معادله ساده است، آن‌قدر ساده که شاید نیاز به هفته‌ها وقت صرف‌کردن ندارد و به‌نوعی کار کمیته انتخاب فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار را راحت‌تر می‌کند. صحبت از اعلام نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار است، تنها چند هفته به اتمام زمان معرفی فیلم باقی مانده است. طبق روال هر سال گمانه‌زنی‌ها درباره فیلم‌هایی که در طول یک‌سال به اکران رسیده‌اند و قابلیت معرفی دارند انجام می‌شود. تازه‌ترین ساخته اصغر فرهادی تنها فیلمی است که به‌زعم بسیاری از اهالی سینما، کار را برای انتخاب راحت‌تر می‌کند، اصلا نیازی نیست به گزینه‌ای دیگر جز آن فکر کنیم. «کتایون شهابی»، پخش‌کننده بین‌المللی ایرانی و یکی از اعضای هیأت داوران بخش مسابقه جشنواره کن ٢٠١۶، در گفت‌وگو با «شرق»، با اشاره به موفقیت فیلم سینمایی «فروشنده» در آکادمی اسکار می‌گوید: «فروشنده فیلمی است که مدتی قبل در یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین جشنواره‌های سینمایی دنیا شرکت و دو جایزه مهم این جشنواره را دریافت کرد و پخش‌کننده معتبر آمریکایی دارد. این فیلم از همه جهات شایستگی معرفی به آکادمی اسکار را دارد». او ادامه می‌دهد: «قوانین آکادمی اسکار خیلی پیچیده نیست و قاعده خاصی دارد. غیر از قوانینی که مربوط به اکران فیلم در کشور موردنظر در زمانی مشخص است، حضور در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی و مهم‌تر از همه داشتن پخش‌کننده آمریکایی مهم‌ترین اتفاقی است که می‌تواند شانس یک فیلم را برای موفقیت در آکادمی اسکار بالا ببرد».
شهابی در پاسخ به این پرسش که مدتی است صحبت از گزینه‌های دیگری مثل «لانتوری» یا «ایستاده در غبار» برای معرفی به آکادمی اسکار است و از نظر او این فیلم‌ها تا چه حد گزینه‌های موفقی خواهند بود؟ می‌گوید: «ایستاده در غبار را ندیدم. قطعا فیلم خوبی است، اما معمولا اشتباهی که برای فرستادن یک فیلم به اسکار می‌شود این است که لزوما اگر فیلمی خوب است پس حتما شانسی در اسکار خواهد داشت. همان‌طور که گفتم، داشتن پخش‌کننده بین‌المللی و حضور موفق جهانی نکات بسیار مهمی در شیوه انتخاب فیلم‌هاست. «فروشنده» فیلم داستان‌گویی است که قطعا شیوه روایت این فیلم و ساختار آن مورد اقبال داوران قرار خواهد گرفت و از نظر من شانس خوبی در آکادمی اسکار خواهد داشت. از نظر من کمیته‌ای که برای انتخاب فیلم به اسکار انتخاب می‌شود نیز باید به این موارد دقت کند و ببیند کدام فیلم مهم‌تر است. ما دو فیلم «وارونگی» و «فروشنده» را در جشنواره کن داشتیم. وارونگی جایزه‌ای نبرده و پخش‌کننده آمریکایی ندارد درصورتی‌که «فروشنده» دقیقا برعکس این ماجراست، پس همه‌چیز گویای آن است که موفق‌ترین فیلم ایرانی در این مدت را به اسکار معرفی کنیم». او ادامه می‌دهد: «فروشنده خودش، موقعیتش را تعریف می‌کند و امتیازهایش کاملا مشخص است».
اسکار و پیچیدگی‌هایش
احمد طالبی‌نژاد، از منتقدان سینمایی، درباره انتخاب اسکار به «شرق» می‌گوید: «فروشنده هنوز در ایران دیده نشده و طبعا نمی‌توان درباره این فیلم به‌طور قطع اظهارنظر کرد. از طرف دیگر اگر تعداد فیلم‌هایی که کمیته انتخاب فیلم‌های ایرانی به اسکار معرفی می‌کند بیشتر باشد، دست انتخاب‌کننده‌ها بازتر خواهد بود و این اتفاق خوبی است، اما نکته اینجاست که انتخاب فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار به این راحتی‌ها نیست و به‌نوعی آکادمی اسکار پیچیدگی‌هایی دارد. بیش از هر چیز وجود پخش‌کننده‌ای پرنفوذ در آمریکا مهم‌ترین اتفاقی است که می‌تواند موفقیت یک فیلم در آکادمی اسکار را بیشتر کند یا به قول مدیر سابق فرهنگی که گفتند باید لابی کرد، کاملا درست است، اما اشتباه ایشان این بود که متوجه نشدند کمپانی سونی‌پیکچرز برای معرفی «جدایی نادر از سیمین» تبلیغ بسیار زیادی کرد و این فیلم را به‌خوبی معرفی کرد و این فیلم یک پخش‌کننده قوی داشت». او ادامه می‌دهد: «اگر خاطرتان باشد، فیلم «میلیونر زاغه‌نشین» نیز از جمله فیلم‌هایی بود که دنی بویل حدود هفت، هشت ماه در آمریکا چرخید و توانست برای فیلم فضای خوبی ایجاد کند. هرچند اگر انتخاب نماینده ایران به آکادمی اسکار امسال را بررسی کنیم، به اعتبار اسم اصغر فرهادی، اولویت با «فروشنده» خواهد بود و البته حضور این فیلم در جشنواره‌های معتبر خارجی، میزان موفقیتش را بیشتر می‌کند و پخش‌کننده قوی خارجی که پشت این فیلم است می‌تواند فضای خوبی برای فیلم ایجاد کند». او در بخش دیگری از صحبت‌هایش افزود: «این روزها گزینه‌های دیگری برای معرفی به اسکار پیشنهاد می‌شود، اما اگر این فیلم‌ها، فاکتورها و قاعده معرفی به آکادمی را نداشته باشند، به‌هیچ‌وجه نمی‌توانیم منتظر اتفاقات خوب باشیم. ماجرای اعلام فیلمی برای حضور در آکادمی اسکار اصلا ساده نیست. باید با یک فراغ بال و نگاه حرفه‌ای دست به انتخاب فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار زد».
«فروشنده» و بولتن‌سازان
اکران سینمایی «فروشنده» تا مدتی دیگر در سینماهای ایران آغاز خواهد شد تا یکی از شروط لازم معرفی این فیلم به آکادمی اسکار محقق شود. این فیلم سینمایی به‌زودی سفرهای جشنواره‌ای دیگری را آغاز خواهد کرد و بعد از درخشش در جشنواره فیلم کن، باید منتظر اتفاقات خوشایند دیگری برای این فیلم باشیم. این در حالی است که فیلم، از بدو تولد و بلافاصله بعد از نخستین اکران جهانی در کن، نه‌تنها در دریافت جوایز مهم – بهترین فیلم‌نامه و بهترین بازیگر مرد – رکورددار شد، بلکه به نظر می‌رسد نخستین فیلم بلند داستانی در تاریخ سینمای ایران است که پیش از اکران عمومی، منتقدانش به‌جای استقبال، به جنگش رفتند! فیلمی که هنوز مردم ایران به تماشای آن نرفته‌اند، با انواع و اقسام ادله نواخته و هرروز این فشارها بیشتر می‌شود. «فروشنده هویت و عزت ملی» و «سیاه، مثل کراوات آقای فرهادی» (سایت مشرق)، «فیلم ضدغیرت فرهادی» (رجانیوز) و «کم‌بنیه از نظر قصه‌پردازی، کشش‌های داستانی و گنگ از نظر مدعیات فکری» (تسنیم)؛ اینها، تنها چند نمونه کوچک از حملات روزهای گذشته بولتن‌سازان به فرهادی و آخرین فیلمش است.
باید منتظر ماند؛ منتظر ماند و دید در چند هفته باقی‌مانده چه اتفاقی می‌افتد؟ کدام فیلم نماینده کشور ما در اسکار خواهد بود؟ و آیا اشتباه سال قبل تکرار می‌شود یا نه؟