این مقاله را به اشتراک بگذارید
فساد در سینما مخرب‌تر از دیگر حوزه‌هاست
الهام نداف
ابهام در تامین بودجه برخی فیلم‌های سینمایی، شورای عالی تهیه‌کنندگان سینمای ایران را بر آن داشت تا امنیت حرفه‌ای صنف خود را بر هر چیز مقدم بدانند و پرونده‌هایی را در شورای پروانه فیلمسازی بررسی کنند که تهیه‌کنندگان آنها توسط شورای عالی کتبا معرفی شده باشند.
شورای عالی تهیه‌کنندگان سینمای ایران برای تصویب این مصوبه به اندازه کافی بهانه داشت. بازداشت محمد امامی، تهیه‌کننده مجموعه «شهرزاد» و بحث پولشویی در سینمای ایران، به اندازه‌ای حساسیت‌برانگیز بود تا اهالی این حرفه در جلسه‌ای وضعیت موجود در سینمای ایران را بازنگری کنند. جلسه‌ای که با حضور رییس و نمایندگان کانون کارگردانان و اعضای شورای عالی تهیه‌کنندگان برگزار شد و دستمزد بالای بازیگران سینما یکی از عوامل دامن زدن به ورود پول‌های کثیف به سینما معرفی شد. مساله‌ای که در سال‌های اخیر بیش از پیش در سینمای ایران دیده می‌شود و تهیه‌کننده چاره‌ای جز کسب سرمایه برای تامین دستمزد بازیگران ندارد. با این همه در این جلسه از پژوهشی پرده‌برداری شد که نتایج جالبی دارد. مجتبی فرآورده در مقابل سینماگرانی چون محمد بزرگ‌نیا، مازیار میری، محمد علی سجادی، منوچهر شاهسواری، سیدضیاء هاشمی، مهرداد فرید، علی آشتیانی پور، عبداله اسفندیاری، سیدمسعود اطیابی، کامران قدکچیان، علیرضا داودنژاد، محمد بانکی و سید غلامرضا موسوی، نتایج پژوهش خود را درباره تاثیرگذاری بازیگران در فروش و موفقیت فیلم‌ها در گیشه سینماها، ارایه کرد. پژوهشی که از کمرنگ شدن نقش بازیگران در فروش بالای فیلم‌ها خبر می‌دهد و با این روند دستمزد غیرمتعارف آنها، بی‌معنی است. در این پژوهش درآمد حاصل از نمایش فیلم‌ها از سال ٩٠ تا ٩۴ مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس بند ج این پژوهش «به شهادت فروش فیلم‌های پنج سال اخیر گران‌ترین بازیگران» در رده کم‌فروش‌ترین فیلم‌ها قرار دارند. براساس همین گزارش پژوهشی از بیست و پنج فیلم پرفروش در پنج سال مورد اشاره، بالغ بر پنجاه درصد از فیلم‌های پرفروش، فیلم‌هایی هستند که به التهابات سیاسی– اجتماعی پرداخته‌اند و حضور بازیگران مطرح، کمترین سهم را در موفقیت نسبی فیلم‌ها داشته است.
از همین روز مجتبی فرآورده با اطمینان اعلام کرد بیش از نود درصد تهیه‌کنندگان در پنج سال اخیر حتی نتوانسته‌اند، هزینه‌هایی را که بابت دستمزد به بازیگران خود پرداخت کرده‌اند، از گیشه سینماهای شهر تهران دریافت کنند. این گزارش بیانگر عدم تاثیرگذاری بازیگران سینمای ایران در جذب مخاطب است. بازیگران مطرح در بهترین حالت، تنها می‌توانند در هفته اول اکران معرف خوبی برای فیلم باشند و پس از هفته اول اکران، جذابیت‌های دیگر فیلم همچون سوژه، داستان و به ویژه حواشی پیرامون فیلم باعث استمرار اکران فیلم می‌شود. با این همه برخی تهیه‌کنندگان سینمای ایران معتقدند، مصوبه اخیر شورای عالی تهیه‌کنندگان برای جلوگیری از ورود پول‌های مشکوک به سینما کافی نیست. منوچهر محمدی یکی از این تهیه‌کننده‌هاست که نگرانی خود را با ایسنا مطرح کرد. به نظر او بررسی پرونده‌های فیلمسازی‌ای که تهیه‌کنندگان آنها توسط شورای عالی تهیه‌کنندگان به صورت کتبی معرفی شده باشند کافی نیست: «مدت‌هاست که کشور و به ویژه اقتصاد آن گرفتار پدیده‌ای شده که به نظر می‌رسد از تهدید خارجی هم خطرناک‌تر است و آن هم پدیده فساد سیستمی در اقتصاد است. ارقام اختلاس‌های نجومی، حقوق‌های نجومی، املاک نجومی و بسیاری چیزهایی از این دست جدا از ضربه و لطمه‌های اقتصادی، اثرات مخرب‌تری بر ارزش‌ها و فرهنگ این کشور دارد. طبیعی است که بدانیم اقتصاد لاغر و نحیف سینما تاب تحمل ضربه و لطمات پول‌های کثیف را بسیار کمتر از سایر بخش‌ها دارد.»
به گفته محمدی آنچه باعث نگرانی تهیه‌کنندگان دارای سابقه و حرفه‌ای شده این است که این پول‌های مشکوک که تمامی ضوابط و قواعد حرفه‌ای بخش اقتصادی سینما را به هم می‌ریزند، می‌توانند مناسبات عادی و طبیعی این حرفه را دچار مشکل کنند: «کسی که قصد دارد پول مشکوک و کثیف یا پولشویی به وسیله سینما انجام دهد، واضح است که از تمامی روزنه‌ها و منافذ عبور می‌کند؛ در نتیجه اگر بخواهیم به یک راه چاره جدی در این زمینه فکر کنیم به نظر می‌آید اول باید در کلان کشور به سمت یک شفافیت اقتصادی حرکت کنیم که متاسفانه اینجانب تاکنون نشانه و شواهد یک عزم جدی برای مقابله با فساد را ندیده‌ام.»
اما محمدی برای برون‌رفت از این مشکل چند راه‌حل ارایه می‌کند؛ به عقیده او وزارت ارشاد می‌تواند نسبت به پاره‌ای تحرکات غیرعادی در زمینه تولید فیلم یا سرمایه‌گذاری در سینما حداقل با دقت بیشتری عمل کند و چنانچه شواهد غیرطبیعی مشاهده کرد از طریق نهادهای ذیربط نسبت به ماهیت این سرمایه‌ها بررسی لازم را به عمل آورد. همچنین ساز و کار محکم‌تر صنف تهیه‌کنندگان مساله دیگری است که محمدی به آن اشاره می‌کند: «صنف تهیه‌کنندگان چنانچه مشاهده کرد که تحرکات غیرطبیعی در ورود سرمایه به سینما وجود دارد در تعامل با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ایجاد یک کمیته صیانت در بخش سرمایه‌گذاری در تولید سینمای ایران نسبت به جلوگیری از ورود این سرمایه‌ها اقدام و راهکار عملی پیدا کند.»
اعتماد