این مقاله را به اشتراک بگذارید
‘
ترجمه‌ای دیگر از شاهکار اگزوپری
نسیم آصف
«شازده کوچولو»، یا آن‌طور که علی شکرالهی نوشته، «شاهزاده کوچولو»؛ داستانی مشهور از آنتوان د سنت اگزوپری است که تاکنون ترجمه‌های متعددی از آن به فارسی منتشر شده است. آخرین ترجمه این کتاب به‌تازگی توسط علی شکرالهی در نشر مینیاتور به‌چاپ رسیده. محمد قاضی در دهه سی و ده سال پس از انتشار این داستان در فرانسه آن را به فارسی ترجمه کرد و از آن زمان تاکنون نزدیک به سی مترجم دیگر به سراغ ترجمه این داستان رفته‌اند. شکرالهی در پیش‌نوشتار ترجمه‌اش، با اشاره به ترجمه‌های مکرر این کتاب، دلایل ترجمه مجددش از آن را نوشته و به کاستی‌هایی که به‌نظرش در ترجمه‌های پیشین وجود داشته اشاره کرده: «زنده‌یاد محمد قاضی، در دورانی آن را ترجمه کرده بود که کار ترجمه در ایران آنچنان که باید و‌شاید فراگیر نبود و تحصیل‌کردگان و تعداد ایرانیان برون‌مرز، گستره میلیونی امروز را نداشت. پس بدون‌شک، با گذشت ۶٠ سال از آن تاریخ، واژه‌ها نیز به‌گونه‌ای دیگر بیان می‌شود و زبان و گستره واژگان پارسی نیز دستخوش تغییراتی شده است!
نکته مهم‌تر این‌که، از آن‌جایی که ایشان ترجمه این کتاب را یک سال پس از کودتای ٢٨ مرداد برعهده گرفته‌اند، در استفاده‌کردن از نام شاهزاده، دوری جسته و نام شازده را برگزیده‌اند و در فصل دهم نیز، که در مورد یک پادشاه است، به نظر می‌رسد ایشان در کار ترجمه، موضع سیاسی خود را اعمال نموده و عده‌ای دیگر نیز ناآگاهانه، همین شیوه را دنبال کرده‌اند!». یکی از مواردی که شکرالهی به‌عنوان نقص ترجمه‌های موجود از این داستان به آن اشاره کرده، واژه Apprivoiser است که اهلی‌کردن یا رام‌کردن ترجمه شده و به‌اعتقاد شکرالهی، در زبان فرانسه به مفهوم خوگرفتن، مانوس‌شدن، الفت‌گرفتن، اخت و هم‌دل‌شدن است. شکرالهی درباره فرایند ترجمه‌اش نوشته: «ترجمه این اثر جاودانه بیش از دو سال به درازا کشید، چراکه بایسته بود برای اطمینان از درک مفاهیم اجتماعی و فهم معانی فلسفی این کتاب، آن‌چه را که در توان داشتم به‌کار گیرم. بنابراین، در ترجمه حاضر، تلاش فراوان شده تا سبک ادیبانه، شاعرانه و عارفانه این کتاب ارزشمند حفظ و رعایت شود. بدین‌منظور، پس از بررسی ترجمه انگلیسی کتاب، به برگردان سوئدی آن، ترجمه خانم گونور بانگ مراجعه نمودم و واژه‌های اساسی و جملات مهم را با متن فرانسوی آن مقایسه کردم… در ادامه همین روند، پس از مشورت با گروهی از دوستان اهل شعر و ادبیات، ساکن در واشنگتن دی‌سی و شهرهای اطراف آن، قرار بر این شد که دوستان پس از مطالعه کتاب به زبان‌های گوناگون، جهت بررسی محتوای داستان و تبادل‌نظر پیرامون نکات مهم آن، نشستی برگزار نمایند. این گردهمایی در نیمه دوم سال ٢٠١٣ برگزار شد، که بسیار مثبت بود و کمک شایانی برای پی‌بردن به ژرفای داستان نمود». مترجم کتاب در پی‌نوشتاری که در پایان کتاب آورده است، درباره برخی واژه‌ها و جملات کتاب توضیحاتی داده تا معنای آن‌ها روشن‌تر شوند. او با اشاره به اهمیت این کتاب نوشته: «با درنظرگرفتن نگارش ٢٣٨ کتاب درباره کتاب شاهزاده کوچولو و ٢۵٣ کتاب درباره نویسنده آن در سراسر دنیا، می‌توان نتیجه گرفت که این داستان کوتاه نه‌تنها پیام همبستگی و دوستی برای جامعه بشری دارد، بلکه مسئولیت‌های انسان در برابر طبیعت و سایر موجودات را با به‌چالش‌کشیدن آدم‌بزرگ‌ها یادآور می‌شود».
شرق
‘
4 نظر
ناشناس
یعنی هر کی ترم دوی فرانسه می ره این کتابو ترجمه می کنه و یه نظر انتقادی هم می گیره!!! اصلا ترجمه قاضی بد، ترجمه نجفی یا شاملو و پارسایار هم بدند. سی و چند ترجمه دیگر هم بدند؟ این همه کتاب در این عالم وجود دارد. من نمی دانم چرا مطبوعات ادبی ما به این قضیه واکنش نشان نمی دهند؟ به خدا خجالت آورده
سامان
بهتر است اول انتقادات شکرالهى به سایر ترجمه ها خوانده شود و بعد نظر دهیم !
چون من هنوز خودم نخوانده ام، نظر نمیدهم !
محسن
من این ترجمه جدید را به دقت زیاد خوانده ام و فکر می کنم کاستی هایی که در مورد ترجمه های قبلی مطرح شده درست است و مترجم روی تمامی ترجمه ها با وسواس بسیار زیاد به مدت طولانی وقت صرف صرف کرده است و کاری نو و قابل طرح و بررسی است و چقدر خوب که متخصصین زبان فرانسه در مورد این کتاب نطر دهند . چون مترجم آن را از زبان فرانسه که زبان اصلی کتاب است به فارسی ترجمه کرده و آن را با ترجمه های انگلیسی، ایتالیاتی، فنلاندی ، سوئدی ، تطبیق داده است که در مقدمه کتاب به آن اشاره شده است.
مژده ژیان
این داستان به قدری زیبا و ارزشمند هست که بعد از سالیان سال از درگذشت اگزوپری هنوز هم مخاطبان زیادی دارد(اگرچه اولن چاپ به زبان آلمانی بعد زا درگذشت اگزوپری ) بوده! ولی متاسفانه ، عوام برای خرید یک جلد از این کتاب توجه چندانی به مترجم آن ندارند و کتاب را بر اساس قیمت و یاد تصوویر روی جلدش انتخاب مکینند. کتابی که اخیرا توسط علی شکر الهی و نشر مینیا تور به بازار کتاب آمده ، شاید یکی از شایسته ترین ترجمه های موجود باشد ، پون علاوه بر ترجمه از زبان اصلی به فارسی توضیحاتی هم در مورد ترجمه های دیگر مترجمان انجام داده است. در واقع علی شکر الهی به نوعی یک پژوهشکر و محقق داستان شاهزده کوچک است ، اما متاسفانه بخاطر قیمت نسبتا بالای کتاب (۱۵ هزیار تومان) مورد بی مهری و بی توجهی مخاطبان قرار گرفته. اما این ترجمه با تووضیحات خوبی در آن آمده هشداری است به مترجمینی که در پی نام و شهرت دست به ترجمه هایی نسبتا بی ارزش میزنند. بی ارزش ، چون یا عینا از روی دست دیگر مترجمین کپی شده و یا از کتابهایی که به زبان انگلیسی ترجمه شده اند. در کتاب علی شکر الهی تمام این موارد مو به مو بررسی و عنوان شده. جمله ای از علی شکر الهی :هراس من بارى
همه از نابسامان سرزمینى ست
که مزد کپى کننده
بیشتر از مترجم باشد