این مقاله را به اشتراک بگذارید
در عالم بوطیقا
نشر آگاه و آگه: از دانشکده و انقلاب، سفر و آیندگان تا صحنه
«از عمارت قدیمی دانشکده، امروز فقط خرابه‌ای باقی‌ست که نگهبانی از آن مراقبت می‌کند. کتاب‌های بی‌شماری در زیرزمین کتاب‌خانه مرکزی درون جعبه‌ها، کیسه‌های پلاستیکی و …، در انتظار طبقه‌بندی مجدد روی هم تلنبارند. کسی به‌درستی نمی‌داند چندین مجلد هنوز زیر ویرانه‌ها دفن هستند.» رمان پابلو د سانتیس با عنوانِ «دانشکده» با این مقدمه آغاز می‌شود. رمانی که از آخرین کتاب‌های چاپ‌شده نشر آگه در آستانه نمایشگاه سی‌ام کتاب تهران است و بیوک بوداغی آن را انتخاب و ترجمه کرده است. د سانتیس رمان خود را از خرابه‌ای آغاز می‌کند که روزگاری عمارت قدیمی دانشکده بوده و کرسی‌های فلسفه کلاسیک، عصب‌شناسی زبان، گروه زبان‌های باستانی و انستیتوی ادبیات ملی آنجا واقع بودند. نویسنده «دانشکده» بارها به این عمارت رفته بود تا نوشته‌هایی را بیابد که در نظرش می‌توانند قلب داستان او باشند. «نوشتن روایت و شروع آن اصلا برایم کار سهل و ساده‌ای نبود، و به‌گمانم چنان‌چه مسئولان دانشکده با امضای قرارداد، روایت وقایع را به من احاله و قول انتشار آن را در بولتن علوم اجتماعی نمی‌دادند، در لحظه تصمیم‌گیری نمی‌توانستم بر تردیدهایم غلبه کنم. طوری که گفته بودند، قرار بود یک شماره کامل بولتن را به روایت من اختصاص بدهند.» بعد از آن د سانتیس هرچه سعی کرده بود روایتی از ماجرای عمارت قدیمی دانشکده بنویسد، نتوانسته و روایتش از چند سطر فراتر نرفته بود و سرانجام دریافته بود که تنها در همان مکان، عمارت ویرانه دانشکده است که می‌تواند واقعیت را بنویسد و همین دریافت او را کشانده بود به جایی که جز بقایای عمارت، کیسه‌های زباله تلنبارشده و راسوهایی که آورده بودند آنجا تا از تکثیر موش‌های صحرایی جلوگیری کنند، چیزی به‌چشم نمی‌آمد. و اینک راوی آمده بود تا در مقام بازمانده‌ای از ماجرا بنویسد و به‌قول خودش «قاتل‌ها نه، بازماند‌ه‌ها هستند که به محل جنایت بازمی‌گردند.» این رمان به‌سیاق دیگر رمان‌های نسل تازه ادبیات آمریکای لاتین، در فُرم خاص خود نوشته شده است. رمان سه دفتر دارد: دفتر اول، کریتیک و دفتر دوم، فیکشن و دفتر سوم، بوطیقای بروکا. «انقلابِ» دبورا وایلز از دیگر رمان‌های تازه‌‌منتشرشده نشر آگه است که با ترجمه زهرا تقوی در آستانه نمایشگاه درآمد. این رمان که جوایزی چون جایزه «گلدن کایتِ» ٢٠١۵ و جایزه صلح جین آدامز را از آن خود کرده است، در سال‌های دهه شصت میلادی می‌گذرد. رمان به موضوعات متنوعی چون تبعیض نژادی و مسایل سیاه‌پوستان آمریکا و قانون می‌پردازد. اهالی می‌سی‌سی‌پی و آنان که حق رأی ندارند، یک روز قبل از «روز آزادی»، شانزدهم ژوئن ١٩۶۴ در کلیسای گرین‌وود گرد هم آمده‌اند تا مطالبات خود را برای شرکت در روز آزادی مرور کنند که از مهم‌ترین آنها حق رأی و دست‌یافتن به برابری حقوقی به‌عنوان یک شهروند آمریکایی، و سرآخر تغییر قانون در این راستاست. رمان دیگری نیز از شرلی جکسون در نشر آگه درآمده است با عنوان «ما یک عمر قلعه‌نشین بوده‌ایم» ترجمه رضا اسکندری‌آذر. این نویسنده ژانر وحشت و معمایی عمده شهرت خود را مرهون داستان‌های کوتاهش است. «ما یک عمر قلعه‌نشین بوده‌ایم»، کوتاه‌ترین رمان جکسون است که مانند بسیاری از دیگر آثار این نویسنده، در آن به شخصیت‌های زنی می‌پردازد که ارتباط ذهنی‌شان را با دنیای واقعی از دست داده‌اند، وضعیت هولناکی که در سرتاسر رمان به‌چشم می‌آید. از آثار چشمگیر نشر آگاه نیز می‌توان به دو کتابِ سیروس علی‌نژاد، روزنامه‌نگار قدیمی اشاره کرد: «گفت‌وگوهای برگزیده آیندگان» و «چرا سفر می‌کنید». اولی چنان‌که از عنوانش پیداست گزیده‌ای است از خواندنی‌ترین گفت‌وگوهای روزنامه آیندگان با نویسندگان و هنرمندانی چون حسین زنده‌رودی، احسان نراقی، عباس جوانمرد، بهرام صادقی، صادق چوبک، مرتضی ممیز و جلال ستاری. کتاب «چرا سفر می‌کنید» نیز ماحصل کار روزنامه‌نگاری مؤلف در دو مجله «سفر» و «زمان» است. چنان‌که علی‌نژاد در مقدمه کتاب آورده است در این دوره و در این مجلات با کسانی گفت‌وگو کرده است که به سفرهای بسیار دست زده بودند. «تعداد آن گفت‌وگوها زیاد است که پاره‌ای از آنها را، که خیال می‌کنم به خواندن دوباره می‌ارزد، در این کتاب گرد آورده‌ام. در آن مصاحبه‌ها از مصاحبه‌شوندگانی که به‌طور حرفه‌ای سفر می‌کردند، از جمله می‌پرسیدیم که برای چه سفر می‌کنند یا چرا سفر می‌کنند که نام این کتاب نیز برگرفته از همان کتاب است»، برخی از این افراد عبارتند از ایرج افشار، منوچهر ستوده، هوشنگ دولت‌آبادی، محمدعلی موحد، نصرالله کسراییان. نشر آگاه در آستانه نمایشگاه در حوزه هنر نیز کتابِ مهمی دارد با عنوان «بوطیقای صحنه». این کتاب مفصل و دوجلدی شامل مقالاتی از چهره‌های مطرح تئاتری است و با برگردان مترجمانی مطرح. در مقدمه کتاب آمده است: «تئاتر، به‌مثابه یک هنر و پدیده فرهنگی، منظرهای گونه‌گونی را برای نگریستن به جهان می‌آفریند و خود نیز از منظرهای گونه‌گونی نگریسته می‌شود. این هنر، هم‌چون هر هنری، از وجوه بسیاری در نسبت با امور و تحولات فلسفی و تاریخی قرار دارد. در نسبت با جامعه، تاریخ و سیاست، تئاتر، چه به‌منزله‌ی یک تمامیت و چه از حیث اجزای پدیدآورنده‌ی ساختی و برساختی‌اش، امری است در درون مناسبات اجتماعی.» در جلد نخست این کتاب مقالاتی از مارکو دِمارینیس، پاتریس پاوی، گئورگ لوکاچ، اریک نویتزل، زیگموند فروید، مونیکا فلودرنیک، استراتوس کونستانتینیدیس، اِلین استون، تری ایگلتون، اولیویه نووو هست و در جلد دوم نیز مقالاتی از گونتر آندرس، الکساندرا مونته‌آنو، لئونارد استون، آسلینگ هرنز، توماس کوزینو، خالد بسبس، مارگریت تسی، دنیل جانستون، نیل مورفی، ماروین کارلسون، والتر بنیامین، جیمز تامپسون و ژاک رانسیر آمده است. از مترجمان مقالات نیز می‌توان به اسامی چون عبدالله کوثری، مراد فرهادپور، علی‌اکبر علیزاد، فرزانه طاهری، صالح نجفی، محمد نبوی، مهدی پارسا، لیلا کوچک‌منش، محمدرضا شادرو، علی تدین، مریم تدین و علی معظمی اشاره کرد.
شرق