این مقاله را به اشتراک بگذارید
انتقاد آبتین گلکار از وضعیت ترجمه
وقتی متن فارسی قابل خواندن نیست
آبتین گلکار معتقد است: بسیاری از مترجمان شناختی از زبان مبدا و مقصد ندارند و به این دلیل، حتی متن فارسی بسیاری از ترجمه‌ها قابل خواندن نیست.
این مترجم و پژوهشگر زبان و ادبیات روسی در گفت‌وگو با ایسنا، درباه ترجمه کتاب‌هایی که قبلا ترجمه شده‌اند و گاهی ترجمه‌های ضعیف‌تری از ترجمه قبلی و یا حتی کپی از آن‌ها هستند، اظهار کرد: این‌که مترجمی سراغ کتاب‌هایی برود که قبلا ترجمه‌شده‌اند، هیچ اشکالی ندارد و گاهی می‌بینیم ترجمه‌ای بهتر از ترجمه قبلی ارائه می‌دهند، اما ا گر ترجمه جدید ترجمه بد و ضعیف‌تری باشد، باید گفت مترجم جدید وقت و انرژی خود را هدر داده است.
او درباره کپی کردن متن ترجمه قدیمی در قالب کتاب جدید نیز گفت: این کار غیراخلاقی است و حتی جرم محسوب می‌شود که متأسفانه نمونه‌های آن زیاد شده است. به‌نظرم باید به صورت جدی جلو این مسئله گرفته شود.
گلکار خاطرنشان کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد و اتحادیه ناشران باید پیگیری این کار را برعهده بگیرند، زیرا پیگیری قضایی این امور کار پردردسری است و اغلب ناشران حوصله پرداختن به آن را ندارند. باید اتحادیه ناشران وارد عمل شود و جریمه‌هایی برای ناشر متخلف در نظر بگیرد.
این مترجم درباره ارزیابی‌اش از تسلط مترجمان بر روی کار خود اظهار کرد: خود من زمانی که بخواهم کتابی با ترجمه یک مترجم ناآشنا بخرم، دو سه صفحه از کتاب را می‌خوانم تا ببینم آیا می‌شود متن فارسی آن را خواند یا نه. به نظرم تسلط مترجم تا حد زیادی از متن فارسی مشخص می‌شود و لزوما نیازی نیست که کتاب با متن اصلی مطابقت داده شود.
او افزود: متن فارسی بسیاری از ترجمه‌ها قابل خواندن نیست. تعدادی از مترجمان زبان مبدا را خوب نمی‌دانند اما به دلیل تسلطی که بر زبان مقصد (زبان فارسی) دارند، کاستی‌های ترجمه را جبران می‌کنند، اما بسیاری دیگر حتی زبان مقصد یا زبان فارسی را نیز نمی‌دانند که این مسئله خواندن کتاب را سخت‌تر می‌کند. گرفتاری اصلی این است که متن فارسی قابل خواندن نیست.
او با بیان این‌که منعی برای ترجمه‌های همزمان و موازی نمی‌بیند، خاطرنشان کرد: اگر کتابی خوب ترجمه شود بعد از مدتی جای خود را در بازار پیدا می‌کند.
گلکار همچنین یادآور شد: یک حالت دیگر زمانی است که نویسنده‌ای آثارش پرفروش می‌شود، ناشران آثار او را چندباره ترجمه می‌کنند زیرا مطمئن هستند کتاب به فروش می‌رود، در واقع سود مادی در ترجمه‌های همزمان تا حد زیادی تأثیرگذار و برای ناشران وسوسه‌انگیز است زیرا ناشران می‌دانند کتاب به فروش می‌رود و با وجود این‌که ترجمه خوبی هم از کتاب وجود دارد اقدام به ترجمه مجدد اثر می‌کنند. یعنی ترجمه مجدد فقط به علت سود مالی انجام می‌شود و نه تلاش برای ارائه ترجمه بهتر. این انگیزه چندان پسندیده‌ای نیست، ولی کاری هم برای جلوگیری از آن نمی‌شود کرد.
او در پایان خاطرنشان کرد: اگر ایران کپی‌رایت را بپذیرد وضعیت بهتر می‌شود. در حال حاضر حتی با وجود این‌که برخی از ناشران کپی‌رایت کتاب را خریداری می‌کنند، ناشر دیگری اقدام به ترجمه می‌کند زیرا الزام قانونی برای رعایت کپی‌رایت در کشورمان وجود ندارد.