این مقاله را به اشتراک بگذارید
آقای مجری در جست و جوی سوالات بی جواب
ویدا بابالو
ایرج طهماسب، به عنوان مجری تلویزیون و بازیگر سینما با قریب به چهار دهه فعالیت مستمر، از چنان شهرتی در میان توده مردم برخوردار است که دیدن نام او روی جلد کتاب (حتی اگر در آن حوزه همیشگی فعالیتش نباشد)، چنان در ذهنمان با خاطرات این سالهای طولانی تداعی می شود که می تواند این کتاب را تحت الشعاع خود قرار دهد. ایرج طهماسب که بازیگر رشته تئاتر از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است کارهایی از جمله کارگردانی، فیلمنامه نویسی و اکنون داستان نویسی را نیز در کارنامه خود دارد. کتاب «سه قصه» اثر ایرج طهماسب که چندی پیش توسط نشر چشمه منتشر و راهی بازار نشر شده است دویست و نودمین عنوان مجموعه «داستان فارسی» است که توسط این ناشر چاپ می‌شود.
داستان‌های این کتاب طی دوران فعالیت‌های هنری طهماسب به عنوان کارگردان و بازیگر نوشته شده‌اند و خودش در معرفی آنها می‌گوید:« این داستان‌ها تعدادی از داستان‌هایی است که طی کار هنری‌ام نوشته‌ام؛ به سالهای دور و نزدیک باز می‌گردد و هر یک شیوه نگارش خاصی دارد. همه آنها را دوست دارم و وقتی آدم چیزی را دوست دارد، دلش می‌خواهد آن را با دیگران تقسیم کند؛ بنابراین تصمیم گرفتم بعد از سالیان سال آنها را چاپ کنم. این نوشته‌ها برای دوستانی که تنها یک چهره این جانب را شناخته اند جالب‌تر است.»
ایرج طهماسب متولد سال ۱۳۳۸ در تهران است. کارش را با عروسک گردانی در مجموعه "مدرسه موش ها" در سال ۱۳۶۳ و بازی در فیلم " آن سوی مه " ساخته منوچهر عسگری نسب در سال ۱۳۶۴ آغاز کرد. او بازیگری، کارگردانی و نویسندگی فیلم های مختلفی را در کارنامه دارد که کلاه قرمزی و پسرخاله به دلیل شکستن رکورد فروش تاریخ سینمای ایران (تا آن زمان) موفق ترین آنها بود. طهماسب در نوروز ۱۳۸۸ با سری جدید کلاه قرمزی در زمانی که به نظر می رسید دوران موفقیت او به پایان رسیده، بازگشتی قرین با توفیق داشت که به محبوبیت بیشتر او انجامید.
برخورداری از چنین کارنامه ای توسط نویسنده «سه قصه» که به خارج از دنیای متن برمی گردد، بی شک پیش زمینه های ذهنی و همچنین کنجکاوی هایی پیرامون این کتاب به وجود می آورد که هم می تواند به نفع آن تمام شود. شناخت حال و هوای ذهنی طهماسب و علاقه مخاطبان به او و کنجکاوی که برای شناخت بیشتر او وجود دارد همگی دست به دست هم داده و می توانند ضامن موفقیت بیشتر کتاب شوند.
در «سه قصه» می توان محورهای مهم جهان داستانی ایرج طهماسب را به خوبی شناخت. گوشه های تیز واقعیت و غرق شدن انسان های امروز در زندگی کلیشه وار، او را می کشاند تا وجوهی دیگر از درونیات خود را برای خواننده آشکار کند. زبان طهماسب همچون ظاهرش، خونسرد و ساده و بی آلایش است و البته دور از صفت سازی و آرایه پردازی است؛ زبانی که به قصه گویی و نمایش تصویری روایت، بیش از هر چیز اهمیت می دهد و به همین دلیل آدم های معمولی داستان او در بافت این زبان، بسیار ملموس به نظر می آیند. آدم هایی که ما با آن ها ارتباط برقرار می کنیم و گویی سال هاست آن ها را می شناسیم. بدین ترتیب لحن و زبان داستان ها به راحتی ما را با دنیای ذهنی نویسنده همراه می کند تا «سه قصه» را تا صفحه آخر بخوانیم.
پوریا عالمی نویسنده و روزنامه نگار نیز مقدمه کوتاهی برای این کتاب نوشته که در بخش پایانی آن آورده است:« سه قصه ایرج طهماسب نمونه‌ای است از دست برداشتن نویسنده از به رخ کشیدن متن و روایت، و برگزیدن شیوه‌ای در ظاهر ساده برای تعریف قصه‌هایی مهیب و عجیب که به درد خواب کردن خواننده نمی‌خورد و چشم او را باز می‌کند.»
داستان‌های این کتاب به ترتیب عبارت‌اند از«بالشی پُر از پرِ سفید»، «خروس سفید» (فصل اول، فصل دوم، فصل سوم)، «ماه بر پیشانی» و «سرگذشت فنچ‌ها». مخاطب کتاب با خواندن داستان های ایرج طهماسب، به دنیای متفاوتی سفر می کند؛ دنیایی عاری از آدم های تکراری و کلیشه های روزمره‌گی… دنیایی که در آن حیوانات گویا می شوند و در سفر بین وهم و خیال، از دنیای ناتورالیستی به دنیای اعجاب انگیز سورئال پرواز می کنند. در تمامی داستان ها به نوعی همه چیز عادی است اما یک عنصر جادویی و غیرطبیعی در آنها وجود دارد و ما را به دنیای رئالیسم جادویی دعوت می کند. دنیایی سرشار از رنگ ها و صداهایی که در روزگار ما کمرنگ شده است.
فضای داستان های «سه قصه» حال و هوای کاملا ایرانی دارد و توصیفات آن ما را به ادبیات کلاسیک می برد. با وجود توصیفات خیال انگیز و به دور از واقعیت، ذکر جزئیات دقیق مکان و زمان و کاراکترپردازی بجای ایرج طهماسب، شخصیت های داستان را برای خوانده باورپذیر می کند. به نظر می رسدمهارت قصه گویی ایرج طهماسب باعث شده در این فضا نیز بتواند به صورت لایه لایه، داستان هایی تعریف کند که برای خواننده کاملا آشنا و گیرا باشد و او را با خود همراه کند؛ مثلا رجوع کنید به داستان «بالشی پُر از پرِ سفید» که ما با راوی اش در فضایی بین دنیای واقعی و دنیای خیالی او غوطه وریم و از این گذار بین وهم تا واقعیت لذت می بریم.
داستان های کتاب سرشار از سوال است؛ سوال هایی که انگار برای خود راوی نیز مجهول است و به دنبال پاسخ دادن به سوال ها، می نویسد و می نویسد تا به جواب برسد. سوال هایی که از ذهن کنجکاو نوجوانی متفکر برمی آید که در پی کشف دنیای اطرافش، آدم ها و زندگی است و دنیا را همان گونه که هست نمی پذیرد، در داستان «ماه بر پیشانی» می نویسد: «همیشه در میان هزاران یکی هست که می گوید"نه".» این مثل دعوتی از مخاطب است که با چشم اندازی نو به جهان پیرامونش بنگرد. طهماسب در همین داستان نیز اصلی ترین سوال ذهنی اش را مطرح می کند: «و به راستی زندگی سوالی است که آغاز می شود و جُستن جُستنی که بی انتهاست و نهایتش سوالی است بی انتها…»
به نقل از الف کتاب
****
«سه قصه»
نویسنده: ایرج طهماسب
ناشر: چشمه؛ چاپ اول ۱۳۹۵
۹۶ صفحه، ۱۵۰۰۰تومان