تلخی و شیرینی زندگی دختر یک دیکتاتور!/ نگاهی به «دختر استالین» اثر رزماری سالیوان

استالین از زاویه ای دیده نشده

نگاهی به «دختر استالین» اثر رزماری سالیوان

حمید رضا امیدی سرور

اگر مستند هایی که درباره بیتل ها محبوب ترین گروه موسیقی دهه شصت (و چه بسا کل تاریخ) را دیده باشید، احتمالا از سفر تاریخی آنها به آمریکا و خیل جمعیت و انبوه خبرنگاران شگفت زده شده اید. بیتل ها چهره های بسیار محبوبی بودند، حضورشان در امریکا اتفاقی تاریخ محسوب می شد، اما در همان سالها زنی به آمریکا سفر کرد که لااقل خبرنگاران و رسانه های خبری آن روزگار حضورش را در این کشور به مراتب بیش از بیتل ها پوشش دادند. این پوشش خبری نه به خاطر شهرت خود این زن که به واسطه داشتن پدری نامدار بود. پدری که معروف بود اما محبوب نبود. رهبر کشوری که قراربود بهشت برابری باشد اما نه تنها وعده اA تو خالی از کار در آمد که در عین حال به جهنمی سرخ از خود دیگراندیشان نیز بدل شد.

 سوتلانا علیلویوا ، دختر ژوزف استالین ، در ۱۹۶۷ به آمریکا پناهنده شد، در اوج دوران جنگ سرد اینکه دختر دیکتاتور بزرگ شوروی به کشور رقیب پناهنده می شد یک پیروزی تبلیغاتی بزرگ برای امریکا و شکستی تلخ برای شوروی بود. سران حکومت مسکو از این شنیدن این خبر برآشفتند و کوشیدند با چسباندن وصله عدم تعادل روانی به دختر استالین این شکست تبلیغاتی را مهار کنند.

اما دختر استالین که بود؟ چرا از کشوری که پدرش نقش مهمی در اقتدار سیاسی و نظامی آن در جهان، به عنوان رهبر بلوک شرق داشت، گریخت؟ اصلا دختر استالین بودن یعنی چه؟ چرا او با اینکه بسیار مورد توجه پدرش بود، از داشتن چنین پدری احساس افتخار نمی کرد؟

پاسخ این سوالات را می توانید با خواندن کتاب «دختر استالین» نوشته رزماری سالیوان ، بدست آورید کتابی که طی پنج سال پژوهش و با استفاده از مستندات فراوان با زبانی روایی و رمان گونه نوشته شده است. این کتاب که توسط بیژن اشتری به فارسی در آمده و نشر ثالث آن را منتشر کرده است از موفق ترین کتابهای زندگینامه ای در سال ۲۰۱۶ بود و جوایز گوناگونی را هم کسب کرد: جایزه پلوتارک ، جایزه آر . بی . بی . سی . تیلور ، جایزه هیلاری و ستون  از این جمله اند. البته به سیاهه این موفقیت ها باید افزود چرا که کتاب حاضر فینالیست جایزه معتبر پن / بوگارد ولد ،  و فینالیست جایزه نشنال بوک کریتیکس سیرکل هم بوده و در فهرست بهترین کتاب های روزنامه دیلی میل مقام اول را نیز ربود.

باید اعتراف کنم در نوروز امسال لحظات لذت بخشی را با خواندن این کتاب پشت سر گذاشتم، نه فقط به خاطر روایت رمان‌گونه و خوش‌خوان کتاب که موجب شده بود بسیار  سرگرم کننده و پرکشش باشد، بلکه به دلیل مایه های مستند و واقعیت های دست اولی که در خلال این روایت از زندگی خصوص استالین پیش روی خواننده گذاشته بود. از این منظر باید گفت که در «دختر استالین» نکاتی می توان یافت که درکتابهای زندگی نامه ای استالین، تاکنون بدین شکل بدان ها پرداخته نشده است.

شخصیت اصلی این کتاب سوتلاناست، نه استالین، نویسنده هم روی زندگی او متمرکز شده است اما خواه ناخواه به دلیل نسبت نزدیک خانوادگی شخصیت اصلی کتاب با دیکتاتور شوروی، بخش قابل توجهی از کتاب به این رابطه اختصاص یافته است. نویسنده از زندگی اشرافی دختر استالین در روسیه می نویسد و به همین دلیل چهره تزار سرخ (لقبی که استالین داده بودند) به شکلی واضح در این کتاب هویداست.

زندگی سوتلانا اوج و فرود فراوانی دارد و در کتاب سیر فاصله گرفتن او از اندیشه های پدرش به شکلی جذاب  روایت شده و این اوج فرودها علاوه بر جذابیت هایی که فی نفسه حاضران در این روایت دارند، با موفقیت خواننده را تا پایان این کتاب حجیم  (که در ایران در قالب ۲ جلد و  1114 صفحه) منتشر شده به دنبال خود می کشد.

***

«دختر استالین» اثر رزماری سالیوان، ترجمه بیژن اشتری، نشر ثالث ، ۲جلد ۱۱۴ صفحه، ۸۰۰۰۰ تومان