این مقاله را به اشتراک بگذارید
لذت خواندن به روایت ماریو بارگاس یوسا
سمیه مهرگان
کتاب‌های ماریو بارگاس یوسا از خواندنی‌ترین آثار ادبی جهان است، و پرخواننده‌ترینشان هم: جنگ آخرزمان، سور بز، گفت‌وگو در کاتدرال، سال‌های سگی، چه‌کسی پالومینو را کشت، و مرگ در آند. همه اینها هم او را به معتبرترین جایزه ادبی جهان یعنی نوبل نائل کرد. یوسا، برای این روزهای ما که در عصر ارتباطات، کمتر به سراغ کتاب و خواندن می‌رویم، هفت دلیل می‌آورد که چرا لذت خواندن بالاترین لذت در دنیا است و چرا کتاب‌خواندن را فرایندی جادویی می‌داند که به فرد اجازه می‌دهد چندین‌بار زندگی کند؛ چراکه زندگی ما تنها محدود به انسان‌ها نمی‌شود، بلکه زندگی دیگری هم هست که توسط نویسندگان بزرگ خلق شده است و آن زیستن با کاراکترهای قصه‌ها است.
یوسا کتاب‌های خوب را دلیل اول خود می‌داند که بلندپروازی انسان را تحریک می‌کند: «ادبیات همیشه تاثیر خودش را روی خواننده می‌گذارد؛ این شاید به شکل یک حس رضایت‌مندی باشد یا تغییر به سمت خوبی‌ها. هر حسی که باشد، زندگی آدم‌ها با مطالعه کتاب غنی می‌شود.»
دلیل دوم یوسا برای خواندن کتاب‌های خوب این است که موجب می‌شود در پنهانی‌ترین وجوه شخصیت انسانی مان به حس نزدیکی با یک فرهنگ برسیم؛ چراکه خواندن، همانطور که غرایز، شور و احساسات، رفتارها‌یمان را تعریف می‌کنند، مطالعه روانشناسی ما را نیز غنا می‌بخشد.
یوسا با ذکر این نکته که چرا ادبیات؟ دلیل سوم را اینطور بیان می‌کند که ادبیات بهترین سلاح در مقابل تعصب است چراکه کتاب‌های خوب، بهترین دفاع در برابر عقاید تحریف‌شده مردم، باورها و رسوم مختلف است. در ادامه همین پرسش، یوسا ادبیات را دشمن طبیعی همه دیکتاتوری‌ها می‌داند و می‌گوید: «خواندن حس امید و آرزوی داشتن جامعه‌ای بهتر را درون شهروندان به‌وجود می‌آورد؛ جایی که مردم بتوانند رویاهای خود را آزادانه دنبال کنند. وقتی یک نفر مطالعه می‌کند، رویکردی انتقادی پیدا می‌کند تا واقعیت را به دنیای کتاب‌ها نزدیک کند. ادبیات میل درونی برای تغییردادن و ایستادن مقابل سلطه را که از گهواره تا گور سعی در کنترل ما دارد، بیدار می‌کند. کتاب خوب خواندن راهی برای مجهزشدن در بحبوحه اعتقادات و روبه‌روشدن با هرچه نادرستی در جهانی است که در آن زندگی می‌کنیم. راهی که از آن طریق بتوانیم در جهت تغییر جهان بکوشیم و آن را به دنیای تخیلاتی که با وجود کاستی‌ها و محدودیت‌هایمان خلق کرده‌ایم، نزدیک کنیم.»
یوسا با بیان اینکه مطالعه بهترین نوع سرگرمی است و شالوده تربیت‌کردن انسان‌های آزاد، دلایل پنجم و ششم خود را اینگونه تشریح می‌کند: کتاب‌های خوب امید به تغییر زندگی و این را که جوامع روزی به تمام این محدودیت‌ها غلبه می‌کنند و جوامعی عادلانه‌تر به وجود می‌آیند، ارتقا می‌بخشد. جوامعی به وجود می‌آیند که به دنیاهای تخیلی ما نزدیک‌تر هستند. اشیای واقعی از درون کتاب‌های خوب سربرمی‌آورند و رنگ‌وبوی واقعیت به خود می‌گیرند.
آخرین دلیل یوسا برای خواندن، این است که مطالعه کتاب‌های خوب آدم‌های بهتری از ما می‌سازد. ما باید فرزندانمان را قانع کنیم که خواندن مسلما لذتی خارق‌العاده است اما درعین‌حال بهترین راه برای بهترشدن. مطالعه راهی است برای آمادگی بیشتر در مواجهه با چالش‌هایی که در تمام طول عمر ما حضور دارند.
آرمان