اشتراک گذاری
تا سه چهار دهه پيش، ادبيات پليسي و جنايي يكي از گونههاي بسيار پرمخاطب در ميان علاقمندان ادبيات داستاني در ايران بود و نه تنها ناشراني به صورت متمركز به چاپ چنين آثاري ميپرداختند، بلكه در ميان پاورقيهاي داستاني -كه انتشار آنها در نشريات رونق بسيار داشت- گونه جنايي و پليسي از سهم ويژهاي برخوردار بود. به گونهاي كه نويسندگان ايراني هم به طور حرفهاي وارد گود شدند. در اين سالها اگر چه بودند مترجماني كه با عنايت به آثار ارزشمند وشاخص ادبيات پليسي و جنايي دست به ترجمههايي قابل قبول از نويسندگاني چون ژرژسيمنون و آگاتا كريستي زدند، اما در عين حال اغلب ترجمههايي كه در قالب كتابهاي جيبي، از سوي ناشران لالهزاري منتشر ميشدند، از كيفيت نازلي هم برخوردار بودند؛ ولي همچنان از سوي مخاطبان با استقبال هم روبرو ميشدند.
اما در دو دهه اخير يك ارتقاي كيفي در ترجمه چنين آثاري شكل گرفت و حتي آثار نويسندگان معتبري چون ريموند چندلر و دشيل همت كه در گذشته با غفلت مواجه شده بود، منتشر شدند و برخي ناشران هم به با رويكردي حرفهاي دست به ترجمه و انتشار متداوم آثار شاخص اين گونه ادبي، در سريهايي با عناوين مختلف زدند، اما با اين وجود در سالهاي پس از انقلاب، ادبيات پليسي جنايي هيچگاه از آن استقبالي كه در گشته شاهد بوديم برخوردار نشد؛ هرچند كه هنوز انتشار اين دست آثار در سريهاي مختلف ادامه دارد.
مجموعه افكار سياه، يكي از تازهترين عناوين سري كتابهاي جناييست كه نشرافكار در قطع جيبي انتشار آن را با اثري تحت عنوان «مرگ همين دوروبرهاست» آغاز كرده است. سحر قديمي مترجم اين مجموعه داستان كه خود از علاقمندان اين ژانر ادبيست در مقدمه كتاب با ابراز تاسف از اينكه تا كنون مجموعهاي از بهترين آثار ادبيات پليسي جنايي به فارسي منتشر شده اما خوانندگان ايراني برخلاف كشورهاي ديگر استقبالي از آن نكردهاند؛ به اين نكته اشاره دارد كه چنين داستانهايي امروزه ديگر محدود به ماجراي قاتلي زيرك و كاراگاهي در پي او نيست؛ بلكه گسترهاي وسيع و ابعاد گوناگوني يافته كه از ماجراي پليسهاي فاسد، قاتلان سريالي، نابسامانيهاي اجتماعي، خشونتهاي خانوادگي و… را در بر ميگيرد و آن هم نه صرفا در قالب رمان كه داستان هاي كوتاه پليسي هم برخلاف كشورما، مخاطبان فراواني دارد.
به اين ترتيب مترجم كتاب كوشيده است به گزينش آثاري بپردازد كه در مجموع نشان دهنده تنوع و گوناگوني ادبيات پليسي امروز جهان باشد. منبع استخراج داستانها قييب به صد سايت مطرحيست كه به اين گونه از ادبيات اختصاص دارد. نويسندگان داستانها از چهرههاي اخير ادبيات پليسي هستند كه اغلب در ايران نامهاي ناشناختهاي محسوب ميشوند كه براي نخستين بار اثري از آنها به فارسي برگردانده ميشود. و حتي در مورد برخي از آنها خود مترجم نيز نتوانسته اطلاعات چنداني براي درج در معرفي كوتاه هر نويسنده در ابتداي داستانش پيدا كند. .داستانها انتخاب شده در اين كتاب سطحي متغير دارند، برخي جذاب و هيجان انگيزند و به لحاظ ادبي نيز واجد ارزش مينمايند و برخي نيز از هر دوجنبه نكته قابل اعتنايي در خود ندارند، اما در همه حال مترجم در برگردان آنها به فارسي، كيفيت خوبي را به نمايش گذاشته است.
در مجموع بايد گفت انتشار مجموعهاي از داستانهاي پليسي آنهم در زماني كه رمانهاي اين ژانر نيز در ايران با استقبال چنداني روبرو نميشوند، جسورانه و در خور تقدير مينمايد و تلاش مترجم براي نشان دادن اوضاع و احوال ادبيات پليسي در اين سالها، به علاقمندان نيز ستودنيست. اما در نهايت ميماند اشاره به دو نكته به ظاهر حاشيهاي اما در عين حال مهم كه متاسفانه مترجم و ناشر از كنار آن به سادگي رد شدهاند. نخست اينكه در پيشگفتار كتاب هيچ توضيحي درباره كم و كيف مجموعه افكار سياه نيامده كه بالاخره اين مجموعه چيست و قرار است به چه شكل و ترتيبي به انتشار آثار پليسي بپردازد و ديگري اغلاط فراوان در متن و لغزشهاييست كه در صفحه آرايي كتاب ديده ميشود، نكته اي كه از ناشري با قدمت و اعتبار نشر افكار قدري بعيد مينمايد. اين كتاب در 295 صفحه با قطع جيبي و به قيمت 2500 تومان، در شمارگان 2200 نسخه به بازار آمده است.