نقد رمان «خاطرات صد درصد واقعی یك سرخپوست پاره‌وقت» اثر شرمن الکسی

یادداشت اول:

يك نويسنده سرخپوست. يك رمان سرخپوستي: شرمن الكسي، نويسنده، شاعر، فيلمنامه‌نويس، كارگردان و كمدين امريكايي، متولد 1966 در ايالت واشنگتن. اينها در وهله نخست، به ظاهر جذاب به نظر مي‌آيند، اما شرمن الكسي تنها از زاويه قومي و نژادي‌اش نيست كه به عنوان يك نويسنده حرفه‌يي مطرح شده، بلكه ويژ‌گي‌هاي خاص و منحصر به فرد او در نوع روايت‌پردازي، اجراي بياني و زباني و شگردهاي خاص او در روايت قصه است كه او را به عنوان پديده ‌تازه‌يي در ادبيات امريكا و ادبيات جهان معرفي كرده، به طوري ‌كه طي سال‌هاي اخير بسياري از جوايز ملي امريكا را از آن خود كرده است. از جمله: جايزه كتاب ملي امريكا براي كتاب «خاطرات صد درصد واقعي يك سرخپوست پاره‌وقت»، جايزه پن فاكنر براي «رقص‌هاي جنگ» و…

جونيور، كاريكاتوريست نوجوان در اقامتگاه سرخپوستان زندگي مي‌كند. او با گرفتاري‌هاي جورواجور جسمي به دنيا آمده. اطرافيانش- جز دوست يكدل و يك‌رنگ او- مرتب آزارش مي‌دهند.

جونيور به قصد آموزش بهتر، اقامتگاهش را ترك مي‌كند و به مدرسه‌يي تمام‌سفيدپوست در شهرك مجاور مي‌رود. قوم و قبيله‌اش به او كه نخواسته هم‌رنگ جماعت باشد، لقب خائن مي‌دهند و دردسري تازه شروع مي‌شود: «وقتي به دنيا آمدم، توي مغزم آب بود. دقيق‌ترش را بخواهيد، نه، آب نبود. راستش به دنيا كه آمدم مايع نخاعي داخل جمجمه‌ام بيش از اندازه بود. اما مايع نخاعي مغز اصطلاح شيك دكترها براي روغن داخل مغز است. روغن مغز توي لوب‌ها همان كاري را مي‌كند كه روغن ماشين توي موتور.

يعني باعث مي‌شود قطعه‌ها نرم و روان كار كنند. اما وضع من وارونه بود… » اين آغاز رمان خاطرات صد در صد واقعي يك سرخپوست پاره‌وقت است. از همين آغاز، شرمن الكسي ما را با دنياي متفاوتي از روايت و قصه و زبان روبه‌رو مي‌كند.

به طوري كه او زندگي واقعي‌اش را در اين رمان دستمايه قرار داده و جهاني شگفت و تامل‌برانگيز آفريده كه با طنزي يگانه، خوانندگان سنين مختلف را به گريه و خنده مي‌اندازد. هيچ‌كس در رمان او از شوخي‌ها و نيش و كنايه او دور نمي‌ماند:

نه خودش، نه قوم و قبيله‌اش و نه … راوي اول‌ شخص‌قصه‌اش.

………….

یادداشت دوم: 

چاپ سوم
خاطرات صددرصد واقعی یک سرخپوست 
چاپ سوم رمان «خاطرات صددرصد واقعی یک سرخپوست پاره‌وقت» اثر شرمن الکسی، نویسنده سرخپوست، با ترجمه رضی هیرمندی منتشر شد. نویسنده در این رمان داستان زندگی یک پسربچه سرخپوست را در دنیای امروزی آن‌ها روایت می‌کند. رمان «خاطرات صددرصد واقعی یک سرخپوست پاره‌وقت» نوشته شرمن الکسی، داستان جونیور کاریکاتوریست نوجوانی است که در اقامتگاه سرخپوستان زندگی می‌کند. داستان ساده این رمان، همراه با زبان طنز نویسنده، داستان امروزی از زندگی سرخپوستان را ارائه می‌دهد و نوجوانی 14ساله، راوی داستان است. جونیور با گرفتاری‌های مختلف جسمی به دنیا آمده و اطرافیانش، جز یکی از دوستانش، او را اذیت می‌کنند. همین آزارهاست که سبب می‌شود جونیور که پسری ترسو، عاشق کاریکاتور کشیدن و بازی بسکتبال است تصمیم بگیرد تحصیل در مدرسه‌ سفیدپوستان را تجربه کند، اما رفتن او به مدرسه دهکده مجاور سبب می‌شود قوم و قبیله‌اش لقب خائن را شایسته او بدانند و دردسرهای جدید او آغاز شود. این کتاب سرشار از لحظات تلخی است که برای شخصیت اصلی داستان رقم می‌خورد و بهره‌گیری الکسی از زبان طنز در روایت داستان سبب می‌شود داستان خواندنی و جذاب شود. اشاره نویسنده به مسائلی مانند فقر و مشکلات اجتماعی و شخصی افراد، همچنین به تصویر کشیدن مرگ تراژیک بعضی شخصیت‌ها، بخش‌های جدانشدنی این رمان هستند و به همین دلیل، توزیع این کتاب در بسیاری از کتابخانه‌های مدارس آمریکا ممنوع شده است. شرمن الکسی پیش از این با مجموعه داستان «رقص‌های جنگ» با ترجمه مجتبی ویسی و ترجمه داستان‌های کوتاهش در مجموعه‌ها یا نشریات ادبی به مخاطبان ایرانی معرفی شده بود. چند داستان کوتاه از او نیز در مجموعه‌های «خوبی خدا» و «حالا این هم از زندگی ما» آورده شده است. این رمان با عنوان
«The Absolutely True Diary of a Part-Time Indian» در سال 2007 میلادی منتشر شد. شرمن الکسی متولد سال ١٩٦٦، نویسنده، شاعر، فیلمساز و کمدین سرخپوست آمریکایی است. وی تاکنون چندین کتاب شعر و داستان منتشر کرده و از کتاب‌های شعرش می‌توان به «من اسب می‌دزدیدم»، «اولین سرخپوست در کره ماه»، «پیراهن‌های قدیمی و پوست‌های تازه»، «مردی که عاشق قزل‌آلاست» و «چهره» اشاره کرد.

…………………….

خاطرات صد درصد واقعي يك سرخپوست پاره‌وقت

نويسنده: شرمن الكسي

مترجم: رضي هيرمندي

ناشر: افق

چاپ اول: 1392

اعتماد/ بهار/  مد و مه/ 26 مردا 1392