تشییع باشکوه پیکر بانوی غزل؛ سوگواری شعر و سیاهپوشی کلمه

پیکر سیمین بهبهانی با شعر و موسیقی و حضور دوستدارانش از تالار وحدت به سمت آرامگاه خانوادگی این شاعر غزل‌سرا در بهشت زهرا (س) تشییع شد.

مراسم تشییع پیکر سیمین بهبهانی صبح جمعه (31 مردادماه) با حضور جمع زیادی از مردم در محوطه تالار وحدت برگزار و پیکر او برای خاک‌سپاری در مقبره خانوادگی شماره 72 راهی بهشت زهرا (س) شد.

به گزارش مد و مه، به نقل از ایسنا،در این مراسم محمود دولت‌آبادی‌، محمدرضا شجریان‌، جواد مجابی‌، ابوالحسن تهامی‌ (دوبلور و داماد سیمین بهبهانی) و علی بهبهانی (پسر ارشد سیمین بهبهانی) سخن گفتند. همچنین شهرام ناظری‌، همایون شجریان و صدیق تعریف قطعاتی از شعرهای سیمین بهبهانی را به صورت آواز اجرا کردند.

در مراسم تشییع پیکر سیمین بهبهانی چهره‌هایی همچون علی مرادخانی (معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، بهمن فرمان‌آرا، جعفر پناهی، نسرین ستوده، ضیاء موحد، فرهاد فخرالدینی، محمد بسته‌نگار، علی دهباشی، اکبر زنجانپور، علی میرزائی، علی باباچاهی، یغما گلرویی، محمد نوری‌زاد، فاطمه راکعی، محمود معتقدی، ناصر فیض، ساعد باقری، عبدالحسین مختاباد، گوهر خیراندیش، رویا نونهالی، مهناز افشار، پوری بنایی،‌ سیروس ابراهیم‌زاده، مریم بوبانی، محمد متوسلیان و ناهید توسلی حضور داشتند.

***

پیکر سیمین بهبهانی نزدیک ساعت 9:30 بر روی دوش علاقه‌مندانش «لا اله الا الله»گویان به حیاط تالار وحدت آوره شد و با صدای «درود بر سیمین بهبهانی» تشییع شد.

اجرای مراسم را عباس سجادی بر عهده داشت که در ابتدا سالگرد شهادت امام جعفر صادق (ع) را یادآوری کرد و به انتقاد از دست زدن برخی از حاضران در مراسم تشییع پرداخت.

جمعیت حاضر که خیلی از آن‌ها عکس‌های سیمین بهبهانی را در دست داشتند و از مراسم عکس و فیلم می‌گرفتند، در فواصل مختلف برنامه «درود بر سیمین بهبهانی» و «سیمین بهبهانی در قلب ما می‌مانی» می‌گفتند. همچنین در آغاز و پایان مراسم سرود «ای ایران» را خواندند و هنگام خروج از تالار وحدت «یار دبستانی» را زمزمه می‌کردند.

ابوالحسن تهامی، دوبلور و داماد سیمین بهبهانی، حضور مردم را در مراسم تشییع این شاعر شگفت‌انگیز خواند و از طرف خانواده بهبهانی از آْن‌ها سپاسگزاری کرد.

تهامی رفتن سیمین بهبهانی را آغاز زندگی جاودانه غزل‌بانوی شعر پارسی خواند و گفت: چند روز پیش فقط جسم او زوال گرفت اما آن‌چه از کارگاه ذهن و اندیشه او تراویده همواره با ماست. او از این لحظه زندگی جاویدش را آغاز می‌کند و همیشه از رهگذر غزل، داستان و گفتارهایش همچون حافظ‌، سعدی‌، مولانا‌ و دیگر بزرگان ادب جهان زنده است.

تهامی سپس به وصیت سیمین بهبهانی برای محل خاک‌سپاری اشاره کرد و گفت: سیمین بهبهانی برای محل خاک‌سپاری‌اش وصیت کرده که یا در امام‌زاده طاهر در کنار شوهر و نوه‌اش به خاک سپرده شود و یا در کنارمزار پدرش در آرامگاه خانوادگی‌ آن‌ها در بهشت‌ زهرا، که نهایتا خانواده او گزینه‌ دوم را برگزیدند.

او در ادامه با حزن و انوهی که در صدایش پیچیده بود، غزل «یک‌متر و هفتادصدم افراشت قامت سخنم / یک متر و هفتاد صدم از خاک این خانه منم» را که سیمین بهبهانی حدود 18 سال پیش سروده خواند.

جواد مجابی دیگر سخنران این مراسم نیز سخنانش را این‌چنین آغاز کرد: شاعر را نمی‌بینم، شاعر رفته و به تن غایب است. شیرینی از دل ما رفته است. شاعر در شعر خویش نهان است. شعر او همه جا بر زبان است. شاعر در ما و در جان ماست.

این شاعر و نویسنده سپس به جایگاه سیمین بهبهانی در غزل معاصر اشاره و بیان کرد: سیمین بهبهانی پس از شهریار توانست شاخه تازه‌ای به درخت ادبیات کهن ایران اضافه کند و دوباره غزلی را که تقریبا پیر شده بود،‌ در عرصه فرهنگی ما ظاهر کند.

او در بخش دیگری از سخنانش به نقش شاعر در جامعه و جهان اشاره و اظهار کرد: شاعری بزرگ می‌شود که هم‌سرنوشت ملتش شود و سیمین بهبهانی هم‌سرنوشت ملتش بود. شاعر از انسان و جهان همواره پرسش‌های بنیادینی را مطرح می‌کند و این همان چیزی است که سیمین از آن‌ها سخن می‌گوید. سیمین بهبهانی در امروز می‌زیست،‌ فردا را می‌دید و از گذشته آگاه بود. او مصلحت‌اندیش نبود و هیچ‌گاه مسائل فردی را مطرح نمی‌کرد. او به مردم کشورش وفادار بود. سیمین در شعرهایش سد شعر محفلی و نخبه‌گرا را شکست و شعرش در بین مردم رفت. او غم انسان امروز را می‌خورد و به تمام مغلوبان سراسر جهان فکر می‌کرد. سیمین بهبهانی به عنوان یکی از شاخص‌های مهم فرهنگی ایران در تاریخ ایران باقی خواهد ماند.

در ادامه این مراسم صدیق تعریف غزل «همچو نور از چشمم رفتی و نمی‌آیی» سیمین بهبهانی و تصنیف «از نگاه یاران به یاران ندا می‌رسد» فریدون مشیری را به آواز خواند.

سپس محمود دولت‌آبادی پشت تریبون قرار گرفت و گفت: سیمین بهبهانی انسانی بود که عمری با کار و عزت زیست و با کار و عزت خاموش شد. او انسانی پیروز بود. بهبهانی مثل همه آدم‌های دیگر مثل من و شما لحظات گوناگون و متنوعی در زندگی خود داشته است و در این لحظات آثار متعددی آفریده که الآن فرصت شاخه‌بندی آثار او نیست.

این نویسنده در ادامه گفت: سیمین بهبهانی آثار متنوعی دارد؛ از آثاری صریحا اجتماعی تا آثاری صریحا تنهایی،‌ آثاری مشخصا درباره آزادی زن و اعتراض به ستم اجتماعی‌ و آثاری در لحظات ناب انسانی، که دیگر جایی برای سخن من نمی‌گذارد. او خود آن‌چه را لازم بوده سروده است.

در ادامه دولت‌آبادی غزلی را از سیمین بهبهانی با مطلع «ببین به هیأت نیلوفر فرانشستن بودا را / نگشته دامن پاکش تر‌، گذشته آب ز سر ما را» برای حاضران خواند و آن را غزلی متفاوت و عرفانی توصیف کرد. دولت‌آبادی سپس گفت، این‌جا هنرمندان گوناگونی هستند که از میان آن‌ها تاج موسیقی ایران شجریان است، و تریبون را به او سپرد.

محمدرضا شجریان نیز پشت تریبون آمد و با اشاره به آفتاب گفت: وقتی معاون هنری گفتند که نشده برای این مکان سایه‌بان درست کنند، گفتم مهم نیست تحمل مردم ما بیش‌تر از این‌حرف‌هاست.

این هنرمند و رییس شورای عالی خانه موسیقی سپس گفت: من از طرف هنرمندان موسیقی این‌جا آمدم تا به غزل‌بانوی ایران عرض احترام کنم. سیمین بهبهانی زنی است که تاریخ‌ساز شد. او به همه جهان به عنوان خانواده می‌نگریست و فکرش صلح و دوستی و صفا برای آن‌ها و پشتوانه فکری‌اش دفاع از حقوق زن و مادری بود.

شجریان با گفتن این سخن که جهان را مردان می‌سازند و مردان را زنان، ادامه داد: ملتی که بی‌بهره از این زندگی است مردنی است. به همه شما تسلیت می‌گویم. سیمین همیشه در تاریخ ما زنده است و در ما زندگی می‌کند. او به همه به شکل یک مادر محبت می‌کرد و امیدوارم بیش از پیش ما قدر مادران‌مان را بدانیم.

در ادامه این مراسم همایون شجریان پشت تریبون قرار گرفت و قطعه «رفت این سوار کولی» سیمین بهبهانی را از آلبوم جدیدش خواند.

شهرام ناظری هم بخشی از غزل «دوباره می‌سازمت وطن» سیمین بهبهانی را به آواز خواند که مردم هم با او همراهی کردند.

در پایان نیز علی بهبهانی، فرزند ارشد سیمین بهبهانی، در سخنان کوتاهی گفت: مادرم همه وطن و مردمش را دوست داشت و دلش می‌خواست یک متر و هفتاد صدم گورش خاک وطنش باشد.

در ادامه این مراسم پیکر سیمین بهبهانی بر روی دوش تشییع‌کنندگان که تمام محوطه تالار وحدت را پر کرده بودند تشییع و برای خاک‌سپاری به مقبره خانوادگی شماره 72 واقع در بهشت زهرا (س) منتقل شد.

پیکر این شاعر حدود ساعت یک ظهر در میان شعرخوانی حاضران به خاک سپرده شد.

***

سیمین بهبهانی بامداد سه‌شنبه، 28 مردادماه، در سن 87 سالگی بر اثر ایست قلبی و تنفسی در بیمارستان پارس تهران درگذشت. او زاده‌ 28 تیرماه سال 1306 در تهران، به خاطر سرودن غزل فارسی در وزن‌های تازه به «نیمای غزل» معروف است.

سیمین خلیلی معروف به «سیمین بهبهانی» فرزند عباس خلیلی (شاعر، نویسنده و مدیر روزنامه اقدام) بود. او ابتدا با حسن بهبهانی ازدواج کرد و به نام خانوادگی همسر خود شناخته شد ولی پس از او با منوچهر کوشیار ازدواج کرد.

سیمین که در سال ۱۳۳۷ به دانشکده حقوق وارد شد، سال‌ها در آموزش و پرورش با سمت دبیری کار کرد. «سه‌تار شکسته»، «جای پا»، «چلچراغ»، «مرمر»، «رستاخیز»، «خطی ز سرعت و از آتش»، «دشت ارژن»، « گزینه اشعار»، «آن مرد، مرد همراهم»، «کاغذین‌جامه»، «کولی و نامه و عشق»، «عاشق‌تر از همیشه بخوان»، « شاعران امروز فرانسه»، «با قلب خود چه خریدم؟»، «یک دریچه آزادی»، «مجموعه اشعار» و «یکی مثلا این‌که» از جمله کتاب‌های منتشرشده توسط این شاعرند.

مد و مه / 31 مرداد 1393