اجتماع بزرگان در بخش سودای سیمرغ سی و دومین جشنواره فیلم فجر

حضور سي و يك فيلم در بخش مسابقه سي و دومين جشنواره فيلم فجر، جشنواره امسال را به يكي از شلوغ‌ترين دوره‌هاي همه اين سال‌ها تبديل كرده است. نكته بارز جشنواره امسال حضور پرتعداد فيلمسازان از نسل‌ها و طيف‌هاي مختلف است. اتفاقي كه آن را مي‌توان حاصل تغيير دولت و عوض شدن مديران سينمايي دانست.
آنچه پيش رو داريد مروري است گذرا بر همه فيلم‌هاي حاضر در بخش مسباقه سينماي ايران.
بهروز افخمي پس از سال‌ها با يك كمدي به جشنواره فجر آمده است. «آذر، شهدخت، پرويز و ديگران» مي‌تواند حكم بازگشت افخمي به سينماي داستان‌گوي حرفه‌اي را داشته باشد. فيلمي كه نقش‌هاي اصلي‌اش را مهدي فخيم‌زاده و گوهر خيرانديش بازي كرده‌اند و موضوع فيلم ارتباط با سينما نيز دارد. افخمي قبلاً «روز فرشته» و «سن پطرزبورگ» را در زمينه سينماي كمدي ساخته و ظاهراً فيلم تازه اين كارگردان اثري پخته‌تر و قابل توجه‌تر از كار درآمده است. به خصوص اينكه در «روز فرشته» افخمي با توجه به كناره‌گيري شهريار بحراني ناچار شد كارگرداني اين فيلم را بپذيرد و «سن پطرزبورگ» نيز با تدويني كه موردپسند افخمي نبود روانه اكران شد. «آذر، شهدخت، پرويز و ديگران» جز تصادفي كه در ميانه‌هاي فيلمبرداري پيش آمده، حاشيه ديگري نداشت و با حضور جمال ساداتيان در مقام تهيه‌كننده، افخمي با فراغ بال فيلم دلخواهش را كارگرداني كرده است.
حميد نعمت‌ا… با اولين ساخته‌اش «بوتيك» نشان داد كه فيلمسازي خوش ذوق و با آتيه است. هر چند در يك دهه اخير و پس از موفقيت «بوتيك»، او تنها 2 فيلم را كارگرداني كرده است. «بي‌پولي» كمدي متفاوتي بود و حالا «آرايش غليظ» قرار است تصوير تازه‌اي از سازنده‌اش را نمايان كند. فيلم سوژه‌اي عجيب دارد و مطابق معمول بايد منتظر نمايش جزئياتي باشيم كه كمتر در فيلم‌هاي ايراني مشاهده‌اش مي‌كنيم. ظاهراً حامد بهداد در «آرايش غليظ» بازي متفاوتي ارائه كرده است و نعمت‌ا… كوشيده تا پرداخت مناسبي از سوژه‌اي ارائه كند كه سينماي ايران تاكنون به آن نپرداخته است.
داريوش مهرجويي هميشه فيلمساز بزرگي بوده. از زمان «گاو» در سال 48 تا دوران پس از انقلاب، مهرجويي جايگاهی بلند بالا در سينماي ايران داشته است. كارگرداني كه تعدادي از بهترين فيلم‌هاي تاريخ سينماي ايران با نامش پيوند خورده و امسال با «اشباح» در جشنواره فجر حضور دارد. هر فيلم مهرجويي تجربه‌اي تازه در كارنامه اين كارگردان برجسته محسوب مي‌شود و مهرجويي نشان داده علاقه‌اي به تكرار تجربه‌هاي قبلي‌اش ندارد. مهتاب كرامتي، حسن معجوني و اميرعلي دانايي بازيگران اصلي «اشباح» هستند و جهانگير كوثري تهيه‌كننده اين اثر سينمايي بوده است. «اشباح» به پشتوانه كارنامه درخشان مهرجويي يكي از مهم‌ترين فيلم‌هاي حاضر در جشنواره امسال است.
رضا ميركريمي يكي از فيلمسازاني است كه هميشه با فيلم تازه‌اش مخاطبان سينما را غافلگير مي‌كند. فيلمسازي كه معمولاً راه‌هاي سختي را براي  فيلمسازي انتخاب مي‌كند. او در فيلم تازه‌اش «امروز» 2 كاراکتر محوري دارد. راننده تاكسي‌اي كه مردي بسيار كم حرف است و زن جواني كه دچار مشكلي جدي شده است. ميركريمي در فيلم‌هاي قبلي‌اش نشان داده كه به روايت در فيلم داستاني به گونه‌اي متفاوت مي‌انديشد و در «امروز» فيلمنامه را با شادمهر راستين نوشته كه پيش از اين در «به همين سادگي» با يكديگر همكاري كرده بودند. يكي از شاخصه‌هاي فيلم «امروز» حضور يك پرستويي متفاوت در آن است بازيگري كه ظاهراً در فيلم ميركريمي قابليت‌هاي تازه‌اي را از خود نمايان كرده است.
راه يافتن «انارهاي نارس» به عنوان اولين تجربه بلند سينمايي سازنده‌اش نشان دهنده اين نكته است كه بايد با فيلمي قابل توجه مواجه شويم. از 60 فيلم اولي كه فرم اول شركت در جشنواره را پر كردند و حدود 50 فيلمي كه هيأت انتخاب تماشايشان كردند، 10 فيلم به مسابقه فيلم‌هاي اول راه يافتند و تنها 2 فيلم در مسابقه سينماي ايران حضور دارند. يكي از اين دو فيلم اول، «انارهاي نارس» است. انتظار مي‌رود «انارهاي نارس»‌يكي از پديده‌هاي جشنواره امسال باشد. ضمن اينكه بايد منتظر بازي‌هاي متفاوت پژمان بازغي، آنا نعمتي و قطب‌الدين صادقي نيز در اين فيلم بود. «انارهاي نارس» بي سر و صدا به جشنواره آمد ولي شايد در روزهاي آتي سر و صداي زيادي را به پا كند!
فيلم‌هاي قبلي مهدي رحماني تا يك قدمي تبديل شدن به اثري تأثيرگذار پيش مي‌رفتند و در گام آخر كم مي‌آوردند. ولي هم در فيلم «ديگري» و هم در «پنهان» مي‌شد نشانه‌هايي از ظهور استعدادي تازه در عرصه فيلمسازي را حس كرد. «برف» سومين ساخته مهدي رحماني به شهادت آنها كه آن را ديده‌اند بهترين فيلم اين كارگردان و يكي از آثار قابل تأمل حاضر در جشنواره امسال است. فيلمي واقع‌گرا كه كل وقايع آن در چند ساعت مي‌گذرد و رحماني به سختي آن را به ثمر رسانده. محمدرضا غفاري، مينا ساداتي و افشين هاشمي از جمله بازيگران فيلم «برف» هستند و حسين مهكام نيز فيلمنامه «برف» را نوشته است و احتمالاً بايد منتظر تبلور استعداد و قريحه فيلمسازي مهدي رحماني در سومين فيلم بلندش باشيم.
«بيگانه» ساخته بهرام توكلي برداشت آزادي از نمايشنامه «تراموايي به نام هوس» نوشته تنسي ويليامز است كه اليا كازان بر اساس آن فيلمي درخشان با بازي مارلون براندو و ويويان لي ساخته است. ضمن اينكه وودي آلن نيز در فيلم تازه‌اش برداشتي آزاد از اين نمايشنامه ارائه  كرده است. همه اينها مي‌تواند دشواري‌هاي كار بهرام توكلي را در «بيگانه» نمايان كند. هر چند سابقه اين كارگردان اين اميدواري را ايجاد مي‌كند كه «بيگانه» يكي از بهترين فيلم‌هاي جشنواره امسال باشد. بهرام توكلي بين فيلمسازان نسل تازه، بيشترين محبوبيت را ميان منتقدان داشته و كيفيت فيلم‌هايش نشان دهنده اين نكته است كه اين محبوبيت بي دليل به دست نيامده است.
كيومرث پوراحمد از جمله فيلمسازاني است كه مغضوب مديريت قبلي سينما بود و به همين دليل در سال‌هاي اخير موفق به ساخت هيچ فيلمي نشد. آخرين فيلم پوراحمد كه در دوره جعفري جلوه ساخته شده بود، «اتوبوس شب» بود كه اثري در حوزه سينماي دفاع مقدس به شمار مي‌آمد و حالا «پنجاه قدم آخر» فيلم تازه پوراحمد نيز مرتبط با جنگ است. جداي از حضور كيومرث پوراحمد به عنوان فيلمسازي توانا بايد رو حبيب احمدزاده به عنوان نويسنده دفاع مقدس نيز حساب ويژه‌اي در اين پروژه سينمايي باز كرد. فيلم پوراحمد درباره جواني است كه براي انجام يك مأموريت به خاك دشمن مي‌رود و بعد دچار مشكلاتي مي‌شود. بابك حميديان كه از بازيگران پروژه جشنواره امسال است بازيگر اصلي «پنجاه قدم آخر» است.
سامان سالور با «چند كيلو خرما براي مراسم تدفين» نشان داد كه فيلمسازي خوش قريحه است. در ادامه اما سالور فراز و نشيب‌هاي بسياري را پشت سر گذاشت. كارگرداني كه فيلم‌هايش در جشنواره‌هاي جهاني متعددي حضور يافت در داخل خيلي با روي خوش مواجه نشد. «سيزده 59» حاصل تلاش سالور براي فعاليت در سينماي جريان اصلي بود كه خيلي موفقيت‌آميز از كار درنيامد. «تمشك» فيلم تازه اين كارگردان با عواملي حرفه‌اي و شاخص در پشت و جلوي دوربين و موضوعي چالش برانگيز مي‌تواند يكي از گزينه‌هاي جذاب جشنواره امسال باشد.
امسال براي آنها كه مدت‌هاست منتظر فيلمي تأثيرگذار و خوب از حاتمي‌كيا هستند سال ويژه‌اي است از همان روزهايي كه اعلام شد حاتمي‌كيا به سينماي دفاع مقدس بازگشته و قرار است «چ» را بسازد تا امروز كه فيلم به جشنواره رسيده نزديك به 2 سال مي‌گذرد و در همه اين روزها همه اميدوار بوده‌اند كارگردان «آژانس شيشه‌اي» باز هم فيلم جذاب و تأثير گذاري ساخته باشد. «چ» كه به واسطه اختلاف‌هاي عرب نيا با كارگردان و تهيه‌كننده حاشيه‌هايي نيز آفريد يكي از مهم‌ترين فيلم‌هاي حاضر در جشنواره امسال است. حاتمي‌كيا همواره فيلمساز مهمي بوده و هر فيلم او به صورت بالقوه مي‌تواند يك اتفاق مهم سينمايي باشد. همه اميدوارند «چ» نقطه پاياني بر ناكامي‌هاي حاتمي‌كيا باشد.
مصطفي كيايي با كمدي جنگي «ضد گلوله» به فيلمسازي قابل اعتنا تبديل شد. اين كارگردان جوان در «ضد گلوله» نشان داد كه به تعريف درست داستان بيش از هر چيز ديگر اهميت مي‌دهد. «خط ويژه» سومين ساخته اين كارگردان است كه يك درام اجتماعي است و گفته مي‌شود در آن اشاراتي به وقايع سياسي ـ اجتماعي روز نيز به چشم مي‌خورد. «خط ويژه» به تهيه‌كنندگي مسعود جعفري جوزاني ساخته شده و تركيب بازيگران جالب توجهي نيز دارد. اين ساخته مصطفي كيايي از معدود فيلم‌هاي حاضر در جشنواره امسال است كه از همين الان مي‌توان به گيشه پررونقش در اكران سال آينده خوشبين بود.
فريدون جيراني نيز با «خواب زده‌ها» ديگر فيلم اميد بخش گيشه سال آينده را به جشنواره فجر آورده. جيراني پس از ملودرام جنجالي «من مادر هستم» سراغ كمدي عاشقانه «خواب زده‌ها» رفت. فيلمي كه به گفته سازنده‌اش در روال كمدي رمانتيك «صورتي» قرار مي‌‌‌گيرد. جيراني يكي از حرفه‌اي ترين فيلمسازان حاضر در جشنواره امسال است كارگرداني كه فيلم‌هايش هميشه بحث‌انگيز هستند. او در اين سال‌ها تكليفش را با خودش هم روشن كرده و براي تماشاگر گسترده فيلم مي‌سازد. شايد به همين دليل بود كه جيراني خيلي متمايل به حضور «خواب زده‌ها» در جشنواره نبود و اين فيلم با اصرار تهيه‌كننده‌اش به فجر سي و دوم آمد.
پس از كمدي متفاوت «خوابم مي‌آد» رضا عطاران براي دومين اثر سينمايي‌اش سراغ يك تجربه تازه و جمع و جور رفت. ايراني‌هايي كه امسال جشنواره كن رفته بودند عطاران و گروه جمع و جورش را مي‌ديدند كه در حال ضبط پلان‌هاي فيلم تازه‌اش است. در «رد كارپت» ظاهراً فقط عطاران چهره شناخته شده‌اي است ولي گفته مي‌شود اين فيلم با حضور استيون اسپيلبرگ و تعدادي از بازيگران هاليوودي مي‌تواند لقب پرستاره‌ترين فيلم جشنواره را از آن خود كند.
«رستاخيز» را نيز مي‌توان يكي از مهم‌ترين فيلم‌هاي حاضر در جشنواره امسال دانست. احمدرضا درويش سال‌هاي روي پروژه عظيم «رستاخيز» كار كرد و حالا علاقه‌مندان سينماي ايران چشم انتظار فيلم فاخر اين كارگردان شاخص هستند. «رستاخيز» فيلمي پربازيگر است و درويش در اين اثر سينمايي از تعدادي از برجسته‌ترين فن سالاران سينماي جهان بهره گرفته است. فيلمي كه به ماجراي عاشورا مي‌پردازد و همه اميدوارند پس از «روز واقعه» سينماي ايران چند گام به پيش در زمينه توليد فيلم‌هاي تاريخي ـ مذهبي برداشته باشد. پيشينه درويش مي‌گويد «رستاخيز» مي‌تواند چنين توقعي را برآورده كند.
پس از ملودرام موقر و تأثيرگذار «يكي مي‌خواد باهات حرف بزنه»، منوچهر هادي سراغ فيلمنامه «زندگي جاي ديگري است» رفت. استقبال منتقدان از فيلم قبلي هادي باعث شده تا انتظارها از اين كارگردان جوان بالا برود. حضور حامد بهداد، نيكي كريمي، پارسا پيروزفر و يكتا ناصر «زندگي جاي ديگري است» را به يكي از پربازيگرترين فيلم‌هاي حاضر در جشنواره تبديل كرده است. ظاهراً فيلم تازه هادي درامي معناگراست و به ماجراي فردي مي‌پردازد كه بهيار بيمارستان است و در چالش با مرگ قرار گرفته است.
«شهابي از جنس نور» كه راه‌يابي‌اش به بخش مسابقه كمي غيرمنتظره بود از جمله توليدات فاخر مديريت سابق سينماست كه توسط محمدرضا اسلاملو ساخته شده است. اين فيلم در لبنان جلوي دوربين رفته و ظاهراً با سرمايه 3 ميليارد توماني ساخته شده است. محمدرضا اسلاملو كارگردان «شهابي از جنس نور» در اواخر دهه 60 فيلم عرفاني «باغ سيد» را جلوي دوربين برده بود و در سال‌هاي اخير بيشتر در حوزه سينماي مستند فعاليت كرده است.
نرگس آبيار در دومين ساخته بلند سينمايي‌اش سراغ موضوعي رفته كه معمولاً فيلمسازان زن از پرداختن به آن پرهيز مي‌كنند. «شيار 143» در ژانر دفاع مقدس ساخته شده و به لحاظ توليد فيلم دشواري بوده است. كساني كه «شيار 143» را ديده‌اند مي‌گويند اين كارگردان جوان نسبت به فيلم اولش پيشرفت قابل توجهي داشته و بازي مريلا زارعي يكي از بهترين حضورهاي سينمايي‌ اين بازيگر در اين سالهاست.
علي عصمتي زماني فيلم «شيفتگي» را بدون سر و صدا فيلمبرداري كرد و مي‌توان گفت او اين فيلم را تقريباً يك تنه ساخته است. «شيفتگي» تنها فيلم حاضر در جشنواره امسال است كه فيلمساز علاوه بر كارگرداني، تهيه‌كننده، فيلمنامه‌نويس، طراح، تدوين‌گر و حتي فيلمبردار نيز بوده است. گفته مي‌شود «شيفتگي» يكي از آثار متفاوت حاضر در جشنواره امسال است.
كمال تبريزي نيز جزو فيلمسازاني است كه امسال با فيلم دلخواهش به جشنواره آمده است. «طبقه حساس» كمدي تازه كمال تبريزي است يكي از پركارترين فيلمسازان سينماي ايران در اين سال‌ها كه فيلم‌هايش به ندرت اكران عمومي شده است. «طبقه حساس» شايد مهم‌ترين كمدي حاضر در جشنواره باشد.
«عصباني نيستم» نيز نمودي از حضور نسل جوان سينماي ايران در جشنواره امسال است. رضا درميشيان به عنوان كارگردان خوش فكر سينماي مستقل ايران سراغ موضوعي اجتماعي رفته و گفته مي‌شود «عصباني نيستم» از «بغض» تجربه اول اين كارگردان نيز فيلم بهتري از كار درآمده است. «عصباني نيستم» همزمان با فجر در برلين نيز به نمايش درمي‌آيد.
عباس رافعي در «فصل فراموشي فريبا» سراغ موضوعي ملتهب رفته است. مي‌توان گفت اين فيلمساز بي‌حاشيه متفاوت‌ترين فيلمش را به جشنواره فجر آورده است.
رخشان بني‌اعتماد ديگر كارگردان شاخص حاضر در جشنواره امسال است كه با «قصه‌ها»‌به فجر آمده است. فيلمي اپيزوديك كه از مهمترين آثار سينمايي اجتماعي در جشنواره امسال به شمار مي‌آيد. بني‌اعتماد در «قصه‌ها» سراغ شخصيت‌هاي فيلم‌هاي قبلي‌اش رفته و سرنوشت آنها را پي گرفته است.
در حوزه سينماي اجتماعي بايد به فيلم «كلاشينكف» نيز اشاره كرد سعيد سهيلي پس از فيلم جنجالي «گشت ارشاد» باز هم سراغ موضوعي ملتهب رفته است. گفته مي‌شود «كلاشينكف» بهترين فيلم سازنده‌اش است. فيلمي كه موضوع جالب توجهي دارد و اگر پرداخت بصري خوبي هم داشته باشد مي‌تواند از آثار مهم امسال باشد.
«گنجشگك اشي مشي» از معدود فيلم‌هاي سينماي كودك است كه به جشنواره امسال راه يافته. فيلمي 3 اپيزودي كه توسط 3 كارگردان ساخته شده است. «گنجشگك اشي مشي» بيش از اين در جشنواره اصفهان به نمايش درآمده است.
مسعود كيميايي «متروپل» پس از 3 سال دوري به جشنواره فجر آمده است. او كه در آخرين حضورش در جشنواره با فيلم «جرم» مورد استقبال گسترده‌اي قرار گرفته بود اين بار هم با فيلم تازه‌اش يكي از نام‌هاي بزرگ فجر سي و دوم است. درباره اهميت سينماي كيميايي نكته‌اي نماند كه قبلاً گفته نشده باشد. كيميايي كه خيلي‌ها او را مهمترين كارگردان سينماي ايران مي‌دانند. در «متروپل» سراغ موضوع جالب توجهي رفته است. ابتدا اينكه او در اين فيلم براي اولين بار يك زن را به عنوان كاراكتر محوري فيلمش انتخاب كرده و نكته ديگر رويكرد كيميايي به سينماست كه با انتخاب سينماي قديمي متروپل در خيابان لاله‌زار مفهومي جالب توجه يافته است. «متروپل» فيلم عشق سينماهايي است كه همچنان سينما را با اسطوره‌هاي فراموش نشدني كلاسيكش دوست دارند.
«مردن به وقت شهريور» پس از فيلم اميدواركننده «به خاطر پونه» مي‌تواند سكوي پرتاب هاتف عليمرداني قلمداد شود. فيلمي در ادامه ساخته قبلي سازنده‌اش كه البته اين بار روايت سر راست‌تري دارد و داستان در آن به شيوه‌اي كلاسيك روايت مي‌شود.
محمدمهدي عسگرپور نيز با «مهمان داريم» به جشنواره امسال آمده است. به عنوان محصول حوزه هنري و به تهيه‌كنندگي منوچهر محمدي و با بازي پرويز پرستويي «مهمان داريم» اثري معناگراست كه در آن مرز واقعيت و رويا درنورديده شده است.
مسعود ده‌نمكي همواره با فيلم‌هايش رونق بخش جشنواره‌ و اكران بوده است. «معراجي‌ها» فيلم تازه اين كارگردان در آخرين لحظات به جشنواره رسيد. فيلمي كه انتظار مي‌رود مثل ساخته‌هاي قبلي سازنده‌اش جنجالي از كار درآيد. با حضور «معراجي‌ها» رقابت براي انتخاب بهترين فيلم از نگاه تماشاگران نيز جذاب و نفس‌گير مي‌شود.
«دلتنگي‌هاي عاشقانه» ساخته رضا اعظميان نيز ديگر فيلمي است كه در لحظات آخر به فهرست مسابقه اضافه شد. اين فيلم كه از حضور در جشنواره پارسال بازماند و امسال به فجر آمد اثري عاشقانه با پس زمينه دفاع مقدس است.
«همه چيز براي فروش» نيز سال گذشته به دفتر جشنواره ارائه شد ولي مديران سينمايي سابق به دليل تلخي مضمون، فيلم اميرحسين ثقفي را كنار گذاشتند. كارگردان جوان سينماي ايران كه با فيلم اولش نشان داد استعداد فيلمسازي دارد حالا در دومين فيلم خود نشان مي‌دهد مي‌تواند چهره‌اي اميد بخش در سينماي اجتماعي ايران باشد.

بانی فیلم – مد و مه – 1392