نگاهی به فلین بودن (پل وِیتس)، تمکین (کرگ زوبل) و ربوده‌شده۲ (الیویه مگاتون)

نویسنده و کارگردان: پل وِیتس. بازیگران: رابرت دنیرو (جاناتان فلین)، جولین مور (جودی فلین)، پل دِینو (نیک فلین)، الیویا تریلبی (دنیس). محصول ۲۰۱۲ آمریکا، ۱۰۲ دقیقه.
نیک فلین از کودکی به نویسندگی علاقه‌مند بوده ولی در ۲۴ سالگی به موفقیتی در این زمینه نرسیده است. روزی ناگهان پدرش که نیک هجده سال است او را ندیده و خودش را نویسنده‌ی بزرگی به حساب می‌آورد با او تماس می‌گیرد و چون صاحب‌خانه‌اش او را جواب کرده از نیک می‌خواهد تا مدتی از وسایل او نگه‌داری کند…

پدران و پسران

پوریا ذوالفقاری: «پدر برای من یعنی غیاب». این بخشی از نریشن شخصیت اصلی فیلم است. پسری که از کودکی با مادر زندگی کرده و تمام تصورش از پدر با نامه­های او شکل گرفته است. پدری اسیر توهم نویسنده بودن و ناشناخته ماندن. همین نامه­ها، نوشتن را به بخشی ثابت از زندگی پسر بدل می­کنند. او با نثری که حتی خودش را هم راضی نمی­کند، از زندگی­اش می­نویسد. مادرش با خواندن یکی از همین یادداشت­ها، تنهایش می­گذارد و او در تلاش برای برآمدن از پس زندگی، در جایی غیرقابل‌تصور از زندگی خود، با پدر روبه­رو می­شود. مردی همه‌چیزباخته که هنوز هم قرار است روزی نویسنده­ای بزرگ شود. رابطه‌ی پدر و پسر و قتل پسر به دست پدر، ریشه در اسطوره­ها دارد. شخصیت اصلی فیلم با دیدن وضعیت رقت­بار پدرش، برمی­آشوبد. ترس اصلی او حال‌وروز پدر نیست. فریادهای پدر که «من تو را ساخته­ام» او را نگران آینده‌ی خود می­کند. او در سیمای نگون­بخت پدرش فردای خود را می­بیند و ادیپ­وار از هر چیز و هر کس که او را به این تقدیر محتوم پیوند می­زند، می­گسلد. ترک مواد مخدر برای او پیش از تلاش برای بازگشتن به زندگی عادی، تقلایی برای دور ماندن از شبیه شدن به پدر می­خواره است و ازدواجش با زنی سیاه­پوست، تقابلی­ست با اعتقاد فاشیستی پدر درباره‌ی سیاهان. گرچه پایان خوش فیلم با رویکرد کلی آن هم­خوانی ندارد اما فیلم­ساز آن ­قدر هوشمند بوده که حتی در آخرین برخورد دو شخصیت اصلی، نشانی از فاصله‌ی ازلی/ ابدی پدران و پسران بگذارد. فاصله­ای که حتی هم­سنگر و همراه شدن­شان در جنگ مشترک با شهری/ جهانی سرد و وحشی هم آن را پر نمی­کند. (امتیاز: ۷ از ۱۰)

 ***

تمکین  Compliance

نویسنده و کارگردان: کل. بازیگران: آن داد (ساندرا)، دریما واکر (بکی)، پت هیلی (سرکار دانیلز). محصول ۲۰۱۲، ۹۰ دقیقه.
دانیلز به مدیر یک رستوران فست فود به نام ساندرا تلفن می‌زند و خبر می‌دهد که یکی از کارمندانش به نام بکی از یکی از مشتریان دزدی کرده است. اورگ زوبساندرا را قانع می کند که تا آمدن پلیس از  بکی بازجویی کند. اما کم‌کم خواسته‌های نامعقولی از سوی دانیلز مطرح می‌شود…

درنوردیدن مرزهای حماقت

هومن داودی: تمکین از معدود فیلم‌هایی است که برخورد با آن و قضاوت درباره‌اش مشکل است. فیلم عامدانه و با اصرار راهی را در پیش می‌گیرد که به نفی پایه‌ای‌ترین اصول انسانی منجر می‌شود و مرز حماقت آدم‌ها در سینما را به جلو می‌برد. این نمایش حماقت آن قدر شدید است که دیگر نمی‌شود لحظه‌ای از این فیلم را باور کرد؛ هرچند پیش از اولین نمای فیلم جمله‌ی «بر اساس حوادث واقعی» کل قاب را پر کرده باشد و در انتهای فیلم خبر از ۷۰ مورد مشابه در سراسر آمریکا داده شود. این‌جاست که صرف واقعی بودن موضوع ربطی به کشش دراماتیک فیلم و ارتباط برقرار کردن مخاطب با آن پیدا نمی‌کند. به نظر می‌رسد فیلم‌ساز مدیوم اشتباهی برای فیلمش انتخاب کرده است. شاید این سوژه‌ی دور از ذهن در قالب یک مستند یا یک فیلم کوتاه می‌توانست مؤثر باشد و تماشاگر را درگیر کند اما در شکل فعلی مطلقاً چنین نیست. درست است که اوج‌گیری حماقت و دور از ذهن بودن اتفاق‌ها در تمکین تا حدی کنجکاوی‌برانگیز است و باعث می‌شود به هر ضرب‌و‌زوری شده تماشاگر موقعیت‌های بیش از حد کش‌آمده‌ی فیلم را برای رسیدن به انتها تحمل کند، اما هیچ چیز خاصی در پایان فیلم وجود ندارد. تماشاگر در انتهای تمکین به همان خانمی می‌ماند که به فیلم‌ساز/ مزاحم تلفنی اعتماد کرده تا دلیل یا حتی دیدگاهی درباره همه‌ی این اتفاق‌های احمقانه و آزاردهنده ارائه بدهد اما در نهایت، در حالی که مورد سوءاستفاده قرار گرفته، به حال خود رها می‌شود. (امتیاز: ۲ از ۱۰)

***

ربوده‌شده۲ Taken ۲

کارگردان: الیویه مگاتون. فیلم‌نامه: لوک بسون، رابرت مارک کیمن. بازیگران: لیام نیسن (برایان میلز)، مگی گریس (کیم)، فمکه یانسن (لنور)، للان اورسر (سام)، محصول ۲۰۱۲، ۹۲ و ۹۸ دقیقه.
برایان میلز، مأمور بازنشسته‌ی سیا، دخترش کیم و همسر سابقش لنور را که از شوهر دومش هم جدا شده، دعوت می‌کند تا دو روز را در استانبول یعنی شهری که او در آن کار می‌کند بگذرانند. در این میان، رییس باند قاچاقچیان آلبانیایی انسان، مراد کراسنیکی، در صدد گرفتن انتقام مرگ پسرش از برایان است. او ترتیبی می‌دهد تا دارودسته‌ی آلبانیایی دیگری، برایان و خانواده‌اش را بربایند. آن‌ها موفق به ربودن برایان و لنور می‌شوند ولی کیم فرار می‌کند و حالا او تنها امید برایان برای گریختن و نجات دادن لنور است…

کپی‌برداری ناشیانه از خود

هومن داودی: ربوده‌شده۲ محصولی دیگر از کارخانه‌ی دنباله‌سازی هالیوود است که فلسفه‌ی ساخته شدنش فقط و فقط همان پول است. فیلم‌ساز به شکلی مذبوحانه در صدد بازتولید الگوهای امتحان‌پس‌داده‌ی قسمت اول است و در این راه از هیچ گونه کپی‌برداری (آن هم به شکلی سردستی و ناموفق) فروگذار نکرده است. هیچ‌کدام از تمهیدهای به‌ظاهر جدید این قسمت (مثل تغییر لوکیشن از پاریس به استانبول یا وارد شدن دختر شخصیت اصلی در درگیری‌ها) کمکی به دمیدن روحی تازه در این فیلم نکرده و کار به جایی رسیده که قسمت دوم به جای آن‌که دنباله‌ای بر قسمت اول باشد، بیش‌تر شبیه نسخه‌ی بازسازی‌شده‌ی ضعیف آن است. قصه‌ی نحیف فیلم آن قدر خام و پرداخت‌نشده است که به شوخی می‌ماند و بیش‌تر به عنوان مستمسکی قرار گرفته تا آدم‌ها از صحنه‌ای به صحنه‌ی دیگر بروند و تعقیب‌وگریزهای مختلف شکل بگیرد. تنها جایی که امیدی هرچند کم‌فروغ درباره‌ی قصه شکل می‌گیرد در انتهای فیلم است که قهرمان از این همه زدوخورد و انتقام‌جویی احساس خستگی و پشیمانی می‌کند؛ اما به‌سرعت این کورسوی امید هم از بین می‌رود تا به‌زودی در قسمت سوم شاهد ادامه‌ی روند انتقام‌گیری ظاهراً بی‌پایان ماجرا باشیم. راز موفقیت قسمت اول این بود که سازندگانش توانسته بودند روز مرز باریک اغراق و باورپذیری هم‌زمان حرکت کنند، اما در قسمت دوم باورپذیری در کار نیست و همه چیز در فضایی از «خالی‌بندی» می‌گذرد.
اما نابخشودنی‌ترین کوتاهی سازندگان ربوده‌شده۲ این‌جاست که جذاب‌ترین بخش‌های یک فیلم اکشن، یعنی صحنه‌های زدوخورد و تعقیب‌وگریز را چنان ناشیانه طراحی و اجرا کرده‌اند که از کات‌های زیاد و نماهای کم‌تر از یک ثانیه‌ای آن‌ها احساس سرگیجه به مخاطب دست می‌دهد. علاوه بر این‌که برای این درگیری‌ها بسترسازی دراماتیک مناسب صورت نگرفته، هنگام تماشای آن‌ها اصلاً معلوم نیست کی می‌زند و کی‌ می‌خورد و جغرافیای آدم‌ها و اتومبیل‌ها در نماهای مختلف مشخص نیست و به همین دلیل دنبال کردن سیر کنش‌ها در این صحنه‌ها به کاری بس دشوار تبدیل شده است. شاید دلیل این امساک در نشان دادن صحنه‌های زدوخورد این است که دیگر باید قبول کنیم لیام نیسن کهنه‌کار که سنی ازش گذشته دیگر مثل چهار سال پیش قادر به اجرای حرکات رزمی نیست. یک نکته‌ی فرامتنی جالب هم در این فیلم جلب نظر می‌کند: ترکیه‌ای‌ها که چندین سال است تلاش بی‌وقفه‌ای را برای پیوستن به اتحادیه‌ی اروپا شروع کرده‌اند به سازندگان این فیلم اجازه داده‌اند تا تصویری به‌شدت متحجر، عقب‌افتاده و تندرو از آن‌ها (که شامل مسلمان‌های‌شان که درصد زیادی از مردم ترکیه را تشکیل می‌دهند هم می‌شود) ارائه بدهند. باید یک نفر برود و از مسئولان ترک دلیل این اقدام را بپرسد؛ عقل نگارنده که به جایی قد نمی‌دهد. (امتیاز: ۲ از ۱۰)

سایت مجله فبلم