این مقاله را به اشتراک بگذارید
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مراسم افتتاحیه نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را بزرگترین رویداد فرهنگی جهان دانست. اما نمایشگاه کتاب تهران دوباره برای میهمانانش یادآور میانه دهه ۷۰ است، روزهایی که زنان و مردان برای ورود به بزرگترین فروشگاه کتاب کشور باید از ورودیهای جدا وارد میشدند، امسال هم در بیست و ششمین دوره نمایشگاه کتاب درست از جلوی ورودی شبستان مردان و زنان باید از گیتهای جدا وارد شوند، در عینحال کتابخریدنها همچنان زیر سایه ونهای گشتارشاد امسال هم ادامه دارد. آمادهسازی پل مکانیزه حدفاصل ناشران داخلی و خارجی نمایشگاه کتاب تهران ادامه دارد و به مرحله قابل بهرهبرداری نرسیده و همین هم نمایشگاه را چند تکه کرده است.
چه کسی چراغها را خاموش میکند
با همه اینها ویژگی اصلی نمایشگاه کتاب امسال کاهش قابل توجه بازدیدکنندگان است، در واقع تنها با یک چشم چرخاندن در حاشیه اتوبان رسالت و خیابان قنبرزاده و حتی ترافیک روان خیابان شهید بهشتی بیرمقی نمایشگاه سخت مشهود است. امسال خبری از اتوبوسهای مسافران علاقهمند به کتابی که از شهرستانها و استانهای دیگر برای رسیدن به موسم کتاب راهی نمایشگاه میشدند هم نیست. در عینحال برخلاف سالهای گذشته کار نکردن دستگاههای تهویه شبستان هم چندان مشکلساز نیست، چون از ازدحام جمعیت وجود ندارد. هر قدر به انتهای شبستان نزدیکتر میشویم جمعیت کمتر میشود، آنچنانکه بسیاری از ناشران حاضر در نمایشگاه اذعان دارند در طول دو دهه اخیر هرگز نمایشگاه کتاب تا این حد خلوت نبوده است، بسیاری از غرفهداران عدم استقبال را چندان متوجه گرانی کتاب نمیدانند، بلکه معتقدند تورم و مشکلات اقتصادی سبب شده است کتاب کاملا از سبد خرید خانوار ایرانی حذف شود. با اینحال وزارت ارشاد و مسئولان برگزاری نمایشگاه همچنان در آمارهایشان خبر از شوق بیپایان مردم برای خرید کتاب میدهند. محمد مهدی انصاری مدیر کمیته روابط عمومی نمایشگاه در یکی از تازهترین گفتوگوهایش اعلام کرده است که در سه روز اول بیش از یکمیلیون بازدیدکننده وجود داشت، این در حالی است که روز چهارم نمایشگاه در برخی از ساعتها در طول یک ردیف حتی پنجاه بازدیدکننده هم به چشم نمیخوردند.
او درباره نحوه محاسبه جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه کتاب تهران گفته است: «آمارگیران ما در مبادی ورودی نمایشگاه شامل ورودیهای خیابان شهید قنبرزاده، شهید بهشتی، مصلی، خیابان خرمشهر و رسالت مستقر هستند و طی یک روز کاری نمایشگاه که ۱۰ ساعت است، در چهار بازه زمانی یکساعته که مجموع آن چهار ساعت خواهد شد و شامل ۱۰ تا ۱۱، ۱۳ تا ۱۴، ۱۶ تا ۱۷ و ۱۹ تا ۲۰ است، مردم را به صورت رندوم میشمارند. عددی که به دست میآید، در طول ساعات نمایشگاه ضرب میشود و در نهایت براساس یک فرمول خاص آماری، جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه مشخص میشود.» به نظر میرسد سر زدن به صندوق پرداخت پول ناشران چیز دیگری میگوید، زیرا فروش آنها با وجود یکمیلیون بازدیدکننده از خلوتترین روزهای سالهای قبل هم کمتر است. خبر آمارهای بازدیدکننده یکمیلیونی در حالی مطرح میشود که حتی غلامعلی حداد عادل هم به استقبال کم مردم از نمایشگاه کتاب اذعان دارد، حداد عادل در گفتوگو با ایسنا گفته است: «فروش کم کتاب در نمایشگاه کتاب با توجه به گرانی کاغذ قابل پیشبینی بود.» حدادعادل درباره این موضوع که بیشتر بازدیدکنندگان از نمایشگاه تنها با یک یا دو عنوان کتاب از نمایشگاه خارج میشوند، گفت: «بله این مسئله وجود دارد و قابل انکار نیست.» جالب اینجاست که خبرگزاریها با این تیتر خبرهایی منتشر کردهاند: «وسعت ساندویچ فروشیها به جای غرفهها» به نظر میرسد وقتی وضعیت قیمت کتابهای نمایشگاه بد است، طبیعتا صف اغذیه فروشیها طولانی میشود؛ خوشبختانه قیمت غذاها زیادگران نشده است.
پول بدهید، سخنرانی کنید
امسال برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب طرحی را برای اولینبار اجرا کردند که اعتراضهای بسیاری را به همراه داشت. در واقع به نظر میرسد دلیل اصلی این طرح کمبود بودجه برای برگزاری نمایشگاه کتاب است. ناشران با تعجب از کنار این اتفاق گذشتند هرچند اعتراضهایی شد مثلا انتشارات «رسم» در یک نامه سرگشاده چنین نوشت: «آیا کفگیر وزارت ارشاد تا این حد به تهدیگ خورده است؟ فروش «بنر»های تبلیغاتی کافی نبود که حالا «اعتبار» وزارتخانه را میفروشند؟»در واقع آنطور که از گفتههای ناشران حاضر در نمایشگاه برمیآید، ناشران میتوانند با پرداخت ۵۰۰میلیون تومان اسپانسر برنزی نمایشگاه باشند و اگر ۹۰میلیون تومان پرداخت کنند اسپانسر نقرهای بیستوششمین دوره نمایشگاه خواهند شد. اسپانسرهای طلایی و نقرهای میتوانند فضای شش غرفه معمول را در شبستان در اختیار بگیرند، هفت کیوسک تبلیغاتی در مکانهای پر رفتوآمد نمایشگاه نصب کنند، لوگوی آنها روی پوستر نمایشگاه و تابلوهای اطلاعرسانی به عنوان حامی درج میشود و در مراسم افتتاحیه و اختتامیه نیز حضور پررنگی خواهند داشت. اما جالبترین بند قرارداد «طرح باران» تقدیر از اسپانسر برنزی در مراسم افتتاحیه است، رجا نیوز حتی در خبری که در اینباره نوشته ادعا کرده است ناشر و اسپانسر برنزی در مراسم افتتاحیه اجازه پیدا میکند بعد از سخنرانی وزیر هفت دقیقه سخنرانی کند. رسانههای حامی دولت و اصولگرا یکی از اولین معترضان «طرح باران» در نمایشگاه امسال بودند، رجانیوز با انتشار سندهای یک قرارداد بحث اسپانسرهای برگزاری نمایشگاه را منتشر کرد.
غایبان نمایشگاه
نشرهای روزنه، چشمه، کتاب روشن، روشنگران و مطالعات زنان و طرح نو در حوزه نشر عمومی، همچنین نشر رسم در حوزه گرافیک، نشرهای تیمورزاده، حیان و اباصالح در حوزه پزشکی و نشر امید فردا از جمله نشرهایی هستند که در این دوره از نمایشگاه کتاب حضور ندارند. نکته جالب اینجاست که امسال برگزارکنندگان نمایشگاه برخلاف سال گذشته که فضای بسیار قابل توجهی را در اختیار نشر رسول آفتاب قرار داده بودند، امسال این ناشر را در نمایشگاه راه ندادهاند. نشر «رسول آفتاب» سال گذشته در طول برگزاری نمایشگاه جشنوارهای با عنوان جشنواره داستان فتنه و چاپ چندین جلد کتاب در این زمینه منتشر کرد، امسال اجازه حضور پیدا نکرده است.
خرید کتاب کودک از ناشران خودی
انتشار خبری مبنی بر خرید ۳۵میلیارد ریالی کتاب کودک و نوجوان از سوی نهاد کتابخانهها در نشریه روزانه این نهاد در نمایشگاه، واکنش گسترده ناشران را به همراه داشت. «مشرق»، ویژهنامه نهاد کتابخانهها در بیست و ششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب در پنجمین شماره خود (۱۴ اریبهشت) به انتشار خبری مبنی بر خرید ۳۵میلیارد ریالی کتاب کودک و نوجوان پرداخت که حاشیههایی را در پی داشت. در متن این خبر آمده است: سیدعارف علوی، مدیرکل منابع نهاد کتابخانهها با بیان اینکه این بزرگترین خرید کتاب کودک در تاریخ نشر کشور است، گفت: «خرید از ناشران کودک و نوجوان، همچنان ادامه دارد و نهاد کتابخانهها همچون گذشته با رصد ناشران و بازار نشر از ناشران فعال و ارزشمندی که در حوزه کتاب کودک و نوجوان فعالیت دارند، خرید خواهد کرد و در اختیار مخاطبان کتابخانههای خود در بیش از ۲۷۰۰ کتابخانه در سراسر کشور قرار خواهد داد.» ناشران کتاب کودک معتقدند این آمار از اساس اشتباه است و اگر چنین خریدی در کار است تنها شامل حال ناشران به اصطلاح خودی میشود. ناشران کتاب کودک معتقدند نمایشگاه امسال، قابل قیاس با سال گذشته نیست و فروش چندانی وجود ندارد. از سوی دیگر، سازمانهای دولتی چون ارشاد و آموزشوپرورش و نهاد کتابخانهها نیز از ناشران انگشتشماری پشتیبانی میکنند و کتاب میخرند.
تضاد سخنان مدیران
مدیران مختلف سخنان متناقضی را درباره مسائل مطرح میکنند. نمونهاش در ماجرای عرضه دو کتاب «عشق ممنوع» و «حریم سلطان» بود یا درباره پلمپ و بسته شدن غرفه ناشران در شبستان. از یک طرف اعلام شد که این کتابها مشکل دارند و جمع میشوند و از طرف دیگر اعلام شد این کتابها مجوز دارند. مجید حمیدزاده، رییس کمیته ارزشیابی نمایشگاه کتاب تعطیلی غرفه را در نمایشگاه امسال تا این لحظه رد کرد و یادآور شد: « هیچ تخلف نمایشگاهی در چهار روز اول نمایشگاه نداشتهایم.»
برخی شگفتیها
هم چنین مهر خبری درباره خالی بودن ۳۲غرفه حداقل ۱۲ متری در بخشی تحت عنوان «سازمانها، نهادها و موسسات» داده است. جایی که انجمنهای دوستی متعددی در آن قرار بوده حضور داشته باشند. ایسنا خبر از عرضه شاهنامه یکمیلیون و۶۵۰هزار تومانی داده است.
اسپانسر برنزی و نقرهای امسال
انتشارات پارسه به عنوان اسپانسر برنزی امسال انتخاب شده است که این باعث شده فضای ۴۰۰متر در نمایشگاه در اختیارشان قرار گیرد و میتوانند شش غرفه در شش سالن نمایشگاه داشته باشند. ۲۰۰متر در شبستان، ۸۰متر در سالن آموزش، ۸۰متر در سالن دانشگاهی از فضاهایی است که در اختیار این ناشر قرار گرفته است. البته با تخفیف آنها مبلغ ۴۰۰میلیون تومان دادهاند و در این طرح شرکت کردهاند. آخرین چک ۱۶۰میلیون تومانی به تاریخ ۲۵ اردیبهشت است. باید منتظر ماند و دید آیا مدیر این نشر کتابهای دانشگاهی از وقت هفتدقیقهای خود برای سخنرانی در مراسم اختتامیه استفاده میکند یا نه؟ اما بانک انصار به عنوان یکی از اسپانسرهای نقرهای با اهدای۹۰میلیون تومان در نمایشگاه امسال شرکت کرده است که نامش و لوگوی آن در پوسترهای نمایشگاه دیده میشود. کانون «طرح باران » مجری این برنامه شده است.
بهار/ مد و مه – اردی بهشت ۱۳۹۲
1 Comment
آشنا
سلام. با توجه به گرانی کاغذ صنعت نشر ایران خیلی لطمه خورده است. سوال این است که چرا فکری برای گرانی کاغذ نمی کنند؟ هیچ راهی ندارد؟