اشتراک گذاری
تمامی اتفاقاتی كه از خرداد91 تا خرداد92 برای خانه سینما اتقاق افتاد
خانه سینما؛ وسیله‌یی برای ابراز قدرت
از یك منظر افتخار و از دیدگاهی دیگر مهم‌ترین مشكل مدیریت جواد شمقدری تعطیل كردن جامعه صنفی سینمای ایران، خانه سینماست. او دی ماه 1390 موفق شد دستور تعطیلی خانه سینما را از قول وزیر ارشاد اعلام كند و در نهایت با پیگیری‌های مسوولان خانه سینما، دیوان عدالت اداری حكم انحلال خانه سینما را رد كرد و در ساختمان خیابان سمنان باز شد و محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما با اهالی رسانه نشستی خبری گذاشت و به فاصله كوتاهی دستور تعطیلی این نهاد صنفی از سوی وزارت ارشاد صادر شد تا این‌بار دیگر در خانه در خیابان سمنان بسته و كارهای صنوف در ساختمان شماره دو پیگیری شود. دیدار با رییس‌جمهور و صدور دستور تشكیل هیات بازبینی اساسنامه خانه سینما هم كارساز نشد و همچنان در خانه سینما بسته ماند
از یك منظر افتخار و از دیدگاهی دیگر مهم‌ترین مشكل مدیریت جواد شمقدری تعطیل كردن جامعه صنفی سینمای ایران، خانه سینماست. او دی ماه 1390 موفق شد دستور تعطیلی خانه سینما را از قول وزیر ارشاد اعلام كند و در نهایت با پیگیری‌های مسوولان خانه سینما، دیوان عدالت اداری حكم انحلال خانه سینما را رد كرد و در ساختمان خیابان سمنان باز شد و محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما با اهالی رسانه نشستی خبری گذاشت و به فاصله كوتاهی دستور تعطیلی این نهاد صنفی از سوی وزارت ارشاد صادر شد تا این‌بار دیگر در خانه در خیابان سمنان بسته و كارهای صنوف در ساختمان شماره دو پیگیری شود. دیدار با رییس‌جمهور و صدور دستور تشكیل هیات بازبینی اساسنامه خانه سینما هم كارساز نشد و همچنان در خانه سینما بسته ماند؛ هرچند كه اسفندیار رحیم‌مشایی گفته است خانه سینما تا پایان كار دولت بازگشایی می‌شود. نگاهی به روندی كه خانه سینما در این یك سال طی كرده نشان خواهد داد سنگ اندازی بر سر راه فعالیت جامعه صنفی سینمای ایران از چه بخش‌هایی صورت گرفته است.
تلاش برای پلمب خانه سینما به نتیجه نرسید
دو روز پس از صدور این حكم، نهم خردادماه خبر رسید كه در ساختمان شماره یك «خانه سینما» در خیابان سمنان باز شده است اما جابری‌انصاری، رییس دبیر ستاد صیانت و حمایت از محصولات فرهنگی و هنری وزارت ارشاد – قصد دارد آن را بدون حكم قضایی رسمی پلمب كند!
آن زمان، هیات‌مدیره خانه سینما با این استدلال كه هنوز حكم تعطیلی این نهاد صنفی به آنها ابلاغ نشده است، در ساختمان خیابان سمنان‌شان را باز كردند اما صبح همان روز، این حكم تحویل‌شان شده بود و بر اساس آن 20 روز فرصت داشتند تا اعتراض‌شان را به شخص وزیر ارشاد اعلام كنند. اما نكته جالب در این میان، اقدام جابری انصاری بود كه همراه با چند تن دیگر از كاركنان وزارت ارشاد قصد داشت در بازشده را بدون حكم قضایی پلمب كند! او كه همراه با نماینده كلانتری 107 فلسطین به خیابان سمنان آمده بود، معتقد بود كه مدیران خانه سینما «در پلمب‌شده» را باز كرده‌اند و این‌كار به خودی خود تخلف است؛ این در حالی است كه محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما تاكید می‌كرد كه در ساختمان خانه سینما هیچ گاه پلمب نشده بود كه اكنون بخواهد باز شود.
در هر صورت، اصرار دبیر ستاد صیانت از محصولات فرهنگی و هنری به جایی نرسید و چون وی نتوانست حكم قضایی رسمی برای پلمب خانه سینما ارائه كند، نماینده كلانتری 107 فلسطین با ناراحتی محل را ترك كرد.
اما این پایان ماجرا نبود. چند ساعت بعد، هیات‌مدیره خانه سینما اعلام كرد كه برای مشخص شدن وضعیت و همچنین استفاده از فرصت 20 روزه اعتراض به حكم صادرشده توسط وزارت ارشاد، كلیه فعالیت‌های جامعه اصناف سینمای ایران به حالت تعلیق در می‌آید. در نهایت، در آن فرصت 20 روزه، این اعتراض به‌نتیجه‌یی نرسید و خانه سینما رسما تعطیل شد.
سال گذشته وضعیت ایجاد شده به‌همراه اظهارنظرهای تند و تیز دوطرف علیه یكدیگر ادامه داشت تا اینكه چند نفر از اعضای هیات‌مدیره خانه سینما و به‌همراه جمعی از سینماگران به دیدار رییس‌جمهور رفتند؛ دیداری كه گویا به اطلاع وزیر ارشاد و معاون سینمایی‌اش هم نرسیده بود چون تمام پاسخ‌ها درباره این دیدار از آن دو به بی‌اطلاعی ختم می‌شد.
اعلام اسامی برای بازنگری به امور خانه سینما
در آن جلسه، رییس‌جمهور پیشنهاد اصلاح اساسنامه خانه سینما را در كمیته‌یی مشترك مطرح كرد تا بالاخره برای حل مشكل، قدمی برداشته شده باشد. البته این دستور هم چند ماهی مورد بی‌توجهی قرار گرفت تا بالاخره در دی‌ماه نخستین خبر‌ها درباره تشكیل كمیته‌یی هفت‌نفره متشكل از فرهاد توحیدی، جمال خندان، مختاری به عنوان نمایندگان خانه سینما، عباس بابویهی، جمال شورجه و ابوالقاسم طالبی به عنوان نمایندگان وزارت ارشاد و همچنین مسعود جعفری جوزانی به عنوان نماینده دفتر رییس‌جمهور مخابره شود.
دو هفته قبل از آغاز جشنواره فیلم فجر، نخستین جلسه كمیته هفت‌نفره اصلاح اساسنامه خانه سینما تشكیل شد و در ادامه خبر می‌رسید كه جلسات به‌خوبی در حال انجام است و خانه سینما نهایتا تا پایان سال 91 بازگشایی خواهد شد اما این اتفاق نیفتاد و جرقه نخستین اختلاف با مخالفت نمایندگان خانه سینما و همچنین نماینده دفتر رییس‌جمهور با پیشنهاد نمایندگان وزارت ارشاد زده شد و در ادامه، نمایندگان دو طرف مطالبی را علیه یكدیگر در رسانه‌ها مطرح كردند؛ این وضعیت آنقدر جلو رفت كه عباس بابویهی به عنوان یكی از نمایندگان وزارت ارشاد، انتقادات تندی را به مسعود جعفری‌جوزانی، نماینده دفتر رییس‌جمهور در كمیته هفت نفره مطرح كرد تا اینگونه بازگشایی خانه سینما تا پایان سال 91 باز هم در هاله‌یی از ابهام قرار بگیرد.
با آغاز سال جدید جواد شمقدری، رییس سازمان سینمایی نخستین سخنان را درباره بازگشایی خانه سینما مطرح كرد. او از تدوین فرآیند بازگشایی خانه سینما خبر می‌داد كه البته موج جدیدی از اظهارنظرهای منتقدان را به‌دنبال داشت.
شمقدری در گفت‌وگو با ایسنا گفته بود: چهارشنبه (هفتم فروردین‌ماه) كه همراه با آقای رییس‌جمهور از پشت صحنه فیلم سینمایی «رنج و سرمستی» بازدید كردیم، با ایشان درباره اساسنامه اصلاح شده و همچنین فرآیند بازگشایی مجدد خانه سینما صحبت كردیم و قرار شد طرحی عملیاتی كه فرآیند بازگشایی خانه سینما را مشخص می‌كند تدوین و با تاییدشان اجرایی شود… تدوین اساسنامه جدید گام نخست در بحث خانه سینما بود، اما متاسفانه تاكنون برای اینكه چه فرآیند اجرایی در مسیر قانونی بازگشایی آن انجام شود، فكری نشده است. البته در این زمینه من نظر خودم را در مصاحبه‌یی كه اواخر سال داشتم بیان كرده بودم.
معاون وزیر ارشاد در پاسخ به این پرسش كه فرآیند اجرایی بازگشایی خانه سینما چگونه طراحی خواهد شد، بیان كرد: طبق صحبتی كه با آقای رییس‌جمهور داشتم، قرار شد كه با دو، سه نفر از دوستان آشنا به مسائل مختلف، فرآیند اجرایی بازگشایی را بررسی كنیم. البته من به شخصه نظرم را در آن مصاحبه پایان سال قبل گفته‌ام، اما در هر صورت قرار شد كه با دو، سه نفر دیگر از جمله آقای جعفری جوزانی گفت‌وگو و مشورتی داشته باشیم تا پیشنهادات آنها را هم بررسی كرده و در پایان جمع‌بندی نظرات را به آقای احمدی‌نژاد اعلام كنیم.
چند روز پس از آن، سیدمحمد حسینی، وزیر ارشاد هم تصریح كرد: ما از ابتدا تاكید كردیم حامی فعالیت‌های صنفی هستیم. در بحث خانه سینما یك مساله قانونی وجود داشت كه پذیرفتند اساسنامه مجددا نوشته شود و اكنون در مراحل نهایی است… امیدوارم این مساله هرچه زودتر به نتیجه برسد، اما این طور نیست كه ما بخواهیم دنبال تعطیلی یا منحل شدن باشیم.
اواسط اردیبهشت‌ماه كه فعالیت خاصی جز اظهارنظر برای بازگشایی خانه سینما مشاهده نمی‌شد، وزیر ارشاد در یك برنامه كاری با پرسش‌های متعددی درباره وضعیت این نهاد صنفی روبه‌رو شد و در این باره پاسخ داد: من در این خصوص با صراحت جواب می‌دهم اما باید خبر جدیدی باشد تا آن را مطرح كنیم. ما در این باره هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم و بیشتر به خاطر مشغله كاری من بوده است. شب گذشته ساعت دو نیمه شب از سفر استانی برگشتم و دوباره عازم سفر خواهم بود… نگاه ما به این موضوع مثبت است و خواستیم اساسنامه قانونی باشد و كاری كه می‌شود در چارچوب موازین قانونی باشد.
تاكید مشایی و اقدام شمقدری
همان روز پس از سخنان وزیر ارشاد، اسفندیار رحیم‌مشایی – مشاور رییس‌جمهور – در گفت‌وگویی با ایسنا تاكید كرد كه خانه سینما حتما در دولت فعلی بازگشایی می‌شود.
چند ساعت پس از انتشار این گفت‌وگو از مشاور رییس‌جمهور، جواد شمقدری در نامه‌یی به مهدی عظیمی میرآبادی دستور تشكیل «هیات پیگیری بازگشایی خانه سینما» را به او داد و تاكید كرد كه كارها در این زمینه تسریع شود؛ این اقدام معاون وزیر ارشاد با واكنش تند محمدمهدی عسگرپور، فرهاد توحیدی و جمال خندان (وكیل خانه سینما) روبه‌رو شد چرا كه آنها تاكید می‌كردند تشكیل این هیات قانونی نیست و این اقدام خلاف توافقات طرفین برای حركت در مسیر تعامل بر اساس نظرات كمیته هفت نفره است.
عسگرپور در گفت‌وگویی در این باره بیان كرده بود: به نظر عموم می‌آید كه دو عزم درباره خانه سینما وجود دارد، یكی عزم باز شدن خانه سینما تحت هر شرایطی در دولت دهم و دیگری عزم باز نشدن خانه سینما آن هم تحت هر شرایطی… نامه‌یی كه از آقای شمقدری درباره خانه سینما منتشر شده است ظاهری مصلحانه دارد و گویا ایشان می‌خواهد بنا بر فرمان صادر شده از بالا در روند بازگشایی خانه سینما تسریع كند اما این نامه در باطن بر باز نشدن خانه سینما تاكید دارد چرا كه دو بخش مهم در این نامه موید این موضوع است. شاید آقای مشایی یا آقای احمدی‌نژاد به خاطر آشنا نبودن‌شان با مقوله سینما و جزییات ریز آن متوجه معنای این دو بخش نباشند اما حتم دارم كه آقای شمقدری خودشان متوجه چیزهایی كه نوشته‌اند، هستند.
عسگرپور در ادامه توضیح داده بود: ایشان گویا برای بازگشایی خانه سینما كفیل گذاشته‌اند. مطمئن باشید این كمیته بازگشایی نیز به همان سرنوشت هیات ساماندهی دچار خواهد شد كه اكنون تنها یك نفر از آن باقی مانده است!
در ادامه، چندین صنف سینمایی نیز به تشكیل هیات بازگشایی خانه سینما اعتراض كرده و آن را بدون شأن قانونی دانستند. با وجود این اعتراض‌ها، هیات پنج نفره بازگشایی خانه سینما تشكیل جلسه داد. پس از برگزاری جلسه دوم، پوران درخشنده كه از او به عنوان یكی از اعضای این هیات نام برده می‌شد، از حضور در جلسات آن استعفا داد و نامه‌یی اعتراض‌آمیز به روند در پیش گرفته شده درباره بازگشایی خانه سینما توسط سازمان سینمایی منتشر كرد.
نكته جالب این است كه اگرچه هیات‌مدیره خانه سینما چندین و چندبار تاكید كرده بودند كه «هیات بازگشایی خانه سینما» را به رسمیت نمی‌شناسند، اما در یكی از جلسات این هیات، درخواست حضور افرادی منتسب به هیات‌مدیره خانه سینما در جلسات مطرح شد.
مهدی عظیمی میرآبادی، معاون فعالیت‌های سازمان سینمایی، در این باره گفته بود كه «اعضای هیات بازگشایی خانه سینما از سازمان سینمایی خواسته‌اند كه از افراد منتسب به خانه سینمای قبلی، هیات‌مدیره و صنوف آن دعوت كنیم تا علاوه‌بر حضور در هیات بازگشایی خانه سینما در جلسات آن نیز حاضر شوند.»
این سخنان عظیمی با واكنش فرهاد توحیدی، رییس هیات‌مدیره خانه سینما مواجه شد و او ضمن تاكید بر اینكه «هیات بازگشایی خانه سینما شأن قانونی ندارد»، گفت: سخن ما روشن است؛ اساسنامه اصلاح‌شده‌یی كه به امضای نمایندگان وزارت ارشاد، خانه سینما و رییس‌جمهور رسیده، راه را كاملا روشن و واضح توضیح داده است و گفته كه چه باید كرد. وقتی اساسنامه ابلاغ می‌شود، هیات‌مدیره خانه سینما مسوول اداره آن است و باید مجمع عمومی را برگزار كند و اساسنامه ابلاغ‌شده، در آن مجمع بررسی شود و سپس انتخابات هیات‌مدیره جدید برگزار خواهد شد. در اساسنامه مورد توافق، اصلا چیزی به نام هیات «بازگشایی خانه سینما» وجود ندارد. او با انتقاد از طرح این بحث كه هیات بازگشایی در حكم هیات موسس خانه سینماست، یادآوری كرد: خانه سینما یك‌بار برای همیشه در سال 1372 تاسیس شده است. دوستان بهتر است یك‌بار اساسنامه‌یی را كه امضا كرده‌اند بخوانند.
رییس هیات‌مدیره خانه سینما در پاسخ به این پرسش كه گفته می‌شود خانه سینما با روال قبلی توسط وزارت ارشاد تعطیل شده است و ادامه فعالیت آن معنی ندارد، توضیح داد: تعطیل كردن یك موسسه با نبودن آن موسسه، متفاوت است. موسسه خانه سینما وجود داشته و شخصیت حقوقی دارد، در واقع این موسسه تعطیل شده است و یك روزی می‌تواند بازگشایی شود.
وی ادامه داد: اگر خانه سینما وجود خارجی نداشت، اینكه رییس‌جمهور دستور اصلاح اساسنامه آن را می‌دهد و این كار با همكاری نمایندگان خانه سینما انجام می‌شود، چه معنایی دارد؟ اصلا بنا نبود كه نمایندگان وزارت ارشاد در كمیته اصلاح اساسنامه باشند و این كار با توصیه دفتر رییس‌جمهور انجام شد.
توحیدی با تاكید دوباره بر اینكه هیات بازگشایی خانه سینما شأن قانونی ندارد، گفت: نام و شماره ثبت موسسه خانه سینما در ثبت شركت‌ها موجود است و آخرین تغییرات قانونی اساسنامه‌اش در آنجا ثبت شده است. كسانی می‌توانند مجمع عمومی خانه سینما را برگزار كنند كه به موجب همان اساسنامه، شأن قانونی‌اش را دارند.
نگرانی از وضعیت خانه سینما
دوشنبه بعدازظهر (ششم خردادماه) و یك‌روز پس از اظهارنظر توحیدی، جلسه‌یی با موضوع «خانه سینما» با حضور فرشته طائرپور، همایون اسعدیان، تقی علیقلی‌زاده از مسوولان صنوف سینمایی با مهدی عظیمی‌میرآبادی – معاون جواد شمقدری و رییس هیات بازگشایی خانه سینما – برگزار شد.
گویا در این جلسه، نمایندگان صنوف از اینكه «خانه سینما» به سرنوشتی مانند «جامعه صنفی تهیه‌كنندگان» دچار شود، ابراز نگرانی كرده و نسبت به دخیل‌نبودن نظر همه طیف‌ها در فرآیند بازگشایی جامعه اصناف سینمای ایران هشدار داده‌اند.
به‌نظر می‌رسد با توجه به دستور رییس‌جمهور و مشاور او برای بازگشایی خانه سینما، جواد شمقدری می‌خواهد به هر شكل ممكن این كار را انجام دهد تا قبل از نیمه مردادماه خانه سینما مجددا فعالیت اجرایی‌اش را آغاز كند اما گویا با رویه پیش گرفته شده توسط سازمان سینمایی برای بازگشایی خانه سینما و مخالفت‌های پی‌درپی بخشی از نمایندگان صنوف مختلف درباره این اقدامات، باید كمی برای آینده آغاز به‌كار «جامعه اصناف سینمای ایران» بدون پشتوانه همه صنوف نگران بود.
جلسه ویژه درباره «خانه سینما» در وزارت ارشاد
در جلسه‌یی كه عصر دوشنبه (ششم خرداد) درباره خانه سینما در وزارت ارشاد برگزار شد، طائرپور، اسعدیان و علیقلی‌زاده تاكید كردند كه احتمال دارد این گونه بازگشایی خانه سینما باعث ایجاد مشكلات بیشتر بعدی شود. عصرروز دوشنبه با حضور سه نفر از چهره‌های سینمایی كه سابقه‌یی طولانی در فعالیت‌های صنفی خانه سینما داشته‌اند، جلسه ویژه‌یی در وزارت ارشاد برگزار شد و حاضران درباره وضعیت به وجود آمده برای خانه سینما و همچنین فرآیند فعلی بازگشایی آن بحث كردند. در این جلسه كه فرشته طائرپور، همایون اسعدیان و تقی علیقلی‌زاده در دفتر مهدی عظیمی، معاون فعالیت‌های سازمان سینمایی حضور داشتند، به دنبال بحث‌هایی كه هفته گذشته در یك برنامه رادیویی بین طائرپور و عظیمی مطرح شده بود، درباره خانه سینما و تبعات ناشی از بازگشایی آن به شیوه اعلام شده توسط ارشاد صحبت كردند. قرار است مشروح این بحث توسط عوامل همان برنامه رادیویی كه در جلسه حضور داشتند، جهت پخش در برنامه بعدی – چهارشنبه 8 خرداد – ساعت 23 رادیو نمایش- آماده شود. در این جلسه طائرپور، اسعدیان و علیقلی‌زاده ضمن انتقاد از اینكه روش اعلام شده برای بازگشایی، عدول سازمان سینمایی از اساسنامه اصلاح شده توسط هیات مشترك ارشاد، خانه سینما و نماینده رییس‌جمهور است و این كار بیش از آنكه معنای بازگشایی بدهد، حاكی از تاسیس مجدد تشكلی است كه قبلا تاسیس شده و صرفا در حال تعطیلی به سر می‌برد، تاكید كردند كه اتخاذ چنین روشی برای بازگشایی خانه سینما موجب اتفاقات خوبی در سینمای ایران نخواهد شد. همچنین بیان شد كه احتمال دارد اینگونه بازگشایی كه از نظر آنان صوری است، آن‌هم بدون مشاركت و همكاری صنوفی كه 20 سال در این نهاد صنفی فعالیت داشته‌اند، باعث ایجاد مشكلات بیشتر بعدی شود و اعتبار فعالیت صنوفی غیر فراگیر را در شكل جدیدی از این جامعه صنفی زیر سوال ببرد. در ادامه این جلسه كه در دفتر معاون رییس سازمان سینمایی برگزار می‌شد، طائرپور به تجربه ناموفق تاسیس اتحادیه2 تهیه‌كنندگان توسط سازمان سینمایی اشاره كرد و گفت: با تمام حمایت‌های علنی و مالی ارشاد و اختیاراتی كه مدیریت سینمایی ارشاد از حقوق خود به این اتحادیه تفویض كرد، عملا اكثریت تهیه‌كنندگان سینمای ایران راضی به پذیرش و عضویت در آن نشدند. او افزود: این تجربه نمونه خوبی برای آن است كه وزارت ارشاد چنین اشتباهی را درباره سایر صنوف تكرار نكند و خود را در موقعیتی قرار ندهد كه چند صنف موازی كه تعداد و تركیب اعضایشان نیز نمی‌تواند همه آن جریان صنفی را نمایندگی كند، روی دستش بماند و با مشاركت آنها یك خانه سینمای صوری و زوری برپا كند.
به نظر می‌رسد كه سازمان سینمایی خود، اكنون در یك چندراهی برای بازگشایی خانه سینما گرفتار شده است. از یك سو به دستور رییس‌جمهور و مشاور او خانه سینما باید تا پایان دولت بازگشایی شود و شروع به فعالیت كند. از سوی دیگر نزدیكان ریاست سازمان سینمایی می‌خواهند در بازگشایی خانه سینما دستی داشته باشند و از سوی دیگر سینماگران منتسب به مدیریت‌های فعلی و قبلی خانه سینما، امیدی به پایان یافتن این وضعیت نداشته و بیشتر پا پس كشیده‌اند.
اعتماد/ مد و مه / خرداد 1392