یک هفته با «صادق هدایت» در سایت ادبی «مد و مه» (از ۲۵ بهمن تا یکم اسفند)

روزهای واپسین بهمن ماه هر سال، مصادف است با سال‎روز تولد صادق هدایت (28بهمن 1281)، درباره نقش تاثیرگذارهدایت نه تنها برنسل های مختلف ادبیات داستانی ایران که در اغلب زمینه های فرهنگی و هنری این دیار، بسیار سخن گفته شده، درباره اهمیت او همین بس که با وجود گذشت قریب به شش دهه از مرگش، هنوز زندگی و آثارش محل نقد و بررسی‎های بسیار و نظرات متفاوت و متناقضی‎‎ست، وقتی برخی از نویسندگانی که به زعم خود در جبهه مقابل هدایت هستند، تلاش بسیاری برای تخریب و کم ارزش جلوه دادن نقش و  تاثیر آثار هدایت  داشته و دارند، این خود مهمترین دلیل بر اهمیت و تاثیرگذاری انکار ناپذیرآثار اوست.

درحالی که در بسیاری از کشورهای دنیا، نویسندگانی بسیار کم اهمیت‎تر از هدایت را بر صدر می‎نشانند، و حتی بعد از مرگ‎شان یادگارهای برجای مانده از آنها را قدر دانسته و عزیز می‎شمارند، متاسفانه به دلیل پاره‎ای سطحی‎نگری‎ها در سالهای دور و نزدیک، هیچگاه با میراث برجای مانده از هدایت، متناسب با شان و اهمیت این نویسنده، برخورد نشده است.

خانه پدری صادق هدایت واقع در خیابان کوشک در قسمت شمالی لاله زار نو که قرار بود در سالهای پیش از انقلاب، توسط علاقمندان او، بدل به موزه‎ای برای نگهداری وسایل برجای مانده از این نویسنده بزرگ و جهانی شود، اما پس از انقلاب در یک اقدام عجیب تا سالها، بدل مهد کودک شد! مهد کودکی که روی دیوارهای آن نقاشی‎هایی از حیوانات و بچه‎هایی در حین بازی کشیده شده بود…در سالهای اخیر اگرچه این مهد کودک تعطیل شده و پلاکی کوچکی هم به عنوان ثبت ملی این بنا، بر سردر آن نصب شده، اما با بی‎توجهی به این بنای قدیمی که قطعا نیازمند نگهداری و محافظت است، هیچ بعید نیست در آینده نزدیک تبدیل به یک مخروبه شود، درباره دیگر یادگارهای عزیز این نویسنده بزرگ هم برادرزاده‎اش جهانگیر هدایت، در نامه‎ای که به مناسبت صد و هشتمین سالگرد تولد هدایت نوشته، توضیحات کافی و دردناکی داده که در ادامه می‎خوانید.

اما در نهایت می‎ماند یک سوال و آن اینکه تصور کنیم، در یک حالت ایده‎آل فردا روزی این خانه تعمیر شده و وسایل برجای مانده از هدایت را هم در آنجا گردآوری کنند و به عنوان یک موزه کوچک به حفظ و نگهداری آنها بپردازند تا به مرور زمان از بین نرود و… این مسئله با کدام یک از مقدرات فرهنگی و سیاسی در این دیار منافات دارد و چه کسی از این بابت لطمه خواهد خورد. از زمان تولد هدایت تا به امروز دولت‎های بسیاری آمده و رفته‎اند، حتی اگر از بسیاری نام سرآن این دولت ها پرسیده شود، آنها به خاطر نخواهند آورد، اما هدایت هنوز نامش برقرار است و برقرار هم خواهد ماند؛ حتی اگر تمام یادگارهای مادی برجای مانده از او به مرور زمان از بین بروند، آثار او رویین تن در برابر زمان زنده و حی و حاضر خواهند ماند. ای کاش به جای پاره‎ای بغض‎ها و کینه‎های بی‎دلیل قدر مفاخر فرهنگی خود را می‎دانستیم، چنان که دیگران بر همین روش و منش عمل می‎کنند.

پیشنهاد نامگذاری هفته ای به نام صادق هدایت

از خواندن یادداشت جهانگیر هدایت (به نقل از ایلنا)، به علاقمندان صادق هدایت این نوید را می‎دهیم که به مناسبت سالروز هدایت، در یک پکیج خواندنی، یک هفته در «مد و مه» با او خواهیم بود و یادش را گرامی خواهیم داشت، امیدواریم علاقمندان ادبیات با استقبال از این پکیج: بازدید از مطالب، لینک دادن مطالب سایت  و کامنت‎های خود، همراه با ما یاد این بزرگ را گرامی ‎بدارند و نیز ما را تشویق کنند که در مورد دیگر مفاخر ادبی هم چنین روالی را دنبال کنیم. و چه خوب بود متولیان فرهنگی یا لااقل اهالی و علاقمندان  فرهنگ و ادییات در یک اقدام خود جوش و غیر دولتی این هفته را به نام نامی صادق هدایت مزین می کردند، این هم یک پیشنهاد است، که شدنی ست.، احتیاجی نیست روزها و هفته توسط نهادهای دولتی نامگذاری شوند، در حقیقت تا نامی توسط مردم پذیرفته نشود ماندگار نخواهد شد، پس چرا ما هفته ای به نام هدایت نداشته باشیم؟ به هر روی دوستان علاقمند می توانند مطالب و نوشته های خود را درباره هدایت و آثارش برای ما بفرستند…(حمید رضا امیدی سرور)

***

صادق خان تولدت مبارك!

جهانگیر هدایت

28 بهمن ماه 1389 صادق هدايت يكصد و هشت ساله مي‌شود. گرچه او 59 سال قبل در پاريس به زندگي خود خاتمه داد ولي اين يك مرگ فيزيكي بود و نام و شهرت و افكار و آثار او نه تنها زنده‌اند بلكه انگيزه بسياري كتب و مقالات و پژوهش‌ها و بررسي و مراسم و جشن‌ها شد.

صادق هدايت زندگي دنيايي كوتاهي داشت، 48 سال ولي هنوز طنين آخرين فريادش كه همان خودكشي بود به گوش مي‌رسد.

صادق هدايت در وطنش، مملكتي كه زاييده شد، درس خواند، رشد كرد، زندگي كرد و آثار خود را نوشته و منتشر كرد اما درحال حاضر چه وضعي دارد؟

درهمه ديرمغان نيست چومن شيدايي/ خرقه جائي گروي باده و دفتر جائي

صادق هدايت شيدايي است كه تمام آثارش شش سال است مهر ممنوع‌الچاپ و ممنوع الانتشار خورده و اجازه نمي‌دهند آثار او تجديدچاپ و منتشر شوند. خانه پدري صادق هدايت را 30 سال است بيمارستان دكتر امير اعلم كه ديوار مشتركي با آن خانه دارد تصرف كرده است. ابتدا مهدكودك كاركنان بيمارستان بود كه هنوز آثارش مثل عكس‌هاي كارتوني روي ديوارها، تاب و سرسره و چرخ فلك و غيره درحياط اين خانه خاطره تلخ را تجديد مي‌كنند و حالا شده كتابخانه بيمارستان چون بيمارستان آموزشي است. اطاق صادق هدايت، اطاقي كه درآن بوف كور، سه قطره خون، وغ وغ ساهاب و غيره نوشته شده چند تا كامپيوتر گذاشته‌اند و دانشجويان دارند با آنها چه مي‌كنند؟ من نمي‌دانم، اگر كسي بخواهد خانه هدايت را بازديد كند آنقدر سرش قرطاس بازي درمي‌آورند كه خسته شود برود پي كارش اما اگر سرسختي كرد و هرطوري بود آمد كه خانه را به بيند به او مي‌گويند مگر بيكاري آمدي اين خانه را به بيني؟ برو جاهاي روحاني را به بين.

ميز تحرير صادق هدايت در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران درحال ازميان رفتن است. مسئولين اين دانشكده از اينكه ميز هدايت بر اثر بي‌توجهي در مسير نابودي حركت مي‌كند فوق‌العاده خوشحال‌اند و شايد مرتب اين موفقيت خود را به رؤسايشان گزارش مي‌دهند.

لوازم و وسايل باقي مانده از صادق هدايت در انبار زيرزمين موزه رضا عباسي 30 سال است خاك خورده، لطمه ديده و در خطر نابودي‌اند. موزه محكم اين آثار را در سياهچالي حبس كرده و به شدت مراقبت مي‌كند كه مبادا كسي آنها را به بيند و گرد و خاكشان را بزدايد. قسمتي از اين لوازم مانند يك فرش كوچك از بين رفته، هزار بيشه هدايت كه چوبي است در شرف ازميان رفتن است. آن چه كاغذي هستند دارند پودر مي‌شوند و نگاهدارندگان ميراث فرهنگي مملكت درنهايت دقت؛ برنامه‌ي محو و نابودي اين آثار بسيار پرارزش فرهنگي را دنبال مي‌كنند!

مسابقه ادبي صادق هدايت 3 سال است مورد قهر و غضب قرارگرفته و حتي در فرهنگسراها و خانه هنرمندان اجازه نمي‌دهند براي اين مسابقه يادبودي از صادق هدايت برگزار شود و حداكثر كارشكني براي جلوگيري از اين مسابقه ادبي انجام مي‌شود.

در نمايشگاه‌هاي كتاب نه تنها عرضه كتب صادق هدايت يا درباره او ممنوع است اگر پوستري باشد كه تصوير صادق هدايت را نشان مي‌دهد مأمورين فرهنگ نژاد مي‌آيند روي صورت صادق خان كاغذ مي‌چسبانند كه كسي او را نه بيند.

پستخانه اگر از خارج كتب صادق هدايت يا مربوط به او را به ايران بفرستند؛ مصادره مي‌كند و آن كتاب يا مجله هرگز به گيرنده نمي‌رسد.

كار به جايي رسيد كه حتي كتب هدايت به مقصد من را هم مصادره مي‌كنند. حق دارند مي‌ترسند من آثار عمويم را بخوانم و منحرف شوم!

بله، صادق هدايت در وطنش به شدت تحت سانسور، محروميت و ظلم است ولي تمام كتابهايش را در خيابان‌ها به‌طور قاچاقي مي‌فروشند. هنوز بوف كور يكي از 10 داستان سورئاليست برتر ادبيات دنياست! آثارش به 25 زبان دنيا ترجمه شده و يكي از معروفترين نويسندگان ايران، زبان فارسي و آسياست.

مهم نيست همه بگير و به بندها در پايان سرنوشت مشتركي دارند

صادق خان تولدت مبارك!

تاریخ انتشار در مد و مه:21 بهمن 1389