همه ی تلخکامی های روی زمین (روایتی از زندگی ویرجینیا ولف)

1882: بیست و پنجم ژانویه-تولد آدلین ویر جینیا ستیون، سومین‎ فرزند جولیا و لسلی، بعد از ونسا(1879)و توبی(1880). انتصاب لسلی ستیون به‎سمت سردبیری هیأت تحریریه‎  «فرهنگ زندگینامه ملی»در 63 جلد که تدوین آن را به سال‎ 1890 به پایان می‎برد.

1883: تولد آدرین ستیون

1888: برادر ناتنی ویرجینیا «جرالد داکورث»23 ساله به او تعرض می‎کند.

1895: مرگ مادر ویرجینیا:  «بیاد می‎آورم استلا، که ما را به‎ بالین مادر برده بود بلافاصله بعد از مرگ او من را از تختش‎ دور کرد؛ و من که پنهانی به گریه و زاری پرستار خندیده بودم‎ پیش خود گفتم «همه‎اش تظاهر است!» سیزده ساله بودم و از این واهمه داشتم که آن‎طور که باید و شاید غم و غصه خود را نشان نداده باشم.»(خاطرات). اولین نشانه‎‎های افسردگی. تالاندهاوس فروخته شد. پایان گذراندن تعطیلات در «سنت ایوز ساحل کورنوآی»که خانواده‎ ستیون هر ساله به آن‎جا می‎رفتند. اولین نوول او که به سبک «هاثورن» نوشته شده مربوط به این دوره است که نوشته «بر روی کاناپه‎ای از مخمل سبز در سالن «سنت ایوز» در حالی‎ که بزرگ‎تر‎ها مشغول صرف شام بودند کارش را شروع می‎کرده.»، شروع تعرض‎های‎ برادر ناتنی دیگرش، جرج داکورث.

1897: خواهر ناتنی او «استلا داکورث»در ماه آوریل با جک هیلز ازدواج می‎کند و در جولای همان سال می‎میرد.

1898: شروع دوستی مستحکم با مج سایموندز.

1899: توبی ستیون وارد دانشگاه کمبریج می‎شود. ویرجینیا با «جانت کیز»زبان یونانی‎ می‎آموزد.

1902: آغاز دوستی با «ویولت دیکنسون»که تا سال 1907 بر جا می‎ماند.

1904: دومین دورهء افسردگی شدید. اقدام به خودکشی، ویرجینیا خود را از پنجره به‎ بیرون می‎اندازد. مرگ لسلی ستیون بی‎همسر، که نه سال بعد از مرگ او، بی‎اندازه‎ بدخلق و مستبد سربار زندگی دخترانش شده بود. ویرجینیا چند سال بعد در دفتر خاطراتش می‎نویسد:  «سالروز تولد پدرم است، چنین روزی 96 ساله می‎شد، بله، مثل‎ خیلی اشخاص دیگر که می‎شناختیم. خدا را شکر که به این سن نرسید، چون زندگی‎ او کلا زندگی مراهم نابود می‎کرد. آخر چه اتفاقی افتاده بود؟ نه نوشتنی، نه خواندنی، غیر قابل تصور است(خاطرات)

سرانجام اولین مقاله ویرجینیا وولف برای چاپ و انتشار پذیرفته می‎شود. مقاله‎ای بدون‎ امضا که در نشریه هفتگی «گاردین»در ماه دسامبر به چاپ می‎رسد. عنوان این مقاله‎  «زیارت هاورث»است. فرزندان ستیون به خانه شماره 46 در میدان گوردن، بلومز بری، نقل مکان می‎کنند.

1905: ویرجینیا در کالج «مورلی»به تدریس می‎پردازد. تمامی پنجشنبه شب‎ها در خانه‎ ستیون‎‎ها به روی دوستان «توبی»باز است. این خانه به «انجمن نیمه شبها»معروف‎ می‎شود. جماعتی دانشگاهی که با غرور فراوان عنوان «حواریّون»را یدک می‎کشیدند؛ «از حدود ساعت ده شب سر و کله اشخاص پیدا می‎شد و تا نیمه شب هم ادامه می‎یافت. به‎ ندرت پیش می‎آمد که آخرین مهمان قبل از ساعت 2 یا 3 صبح آن‎جا را ترک کند. پذیرائی‎ با نوشابه، ساندویچ‎های لقمه‎ای و شکلات در دستور غذا بود. ولی تا می‎شد حرف‎ می‎زدند و افاضه کلام می‎کردند. تمام مجلس حرف و سور و سات بود و هرگز هم این‎ شب‎نشینی‎‎ها را فراموش نکردند. (خاطرات)

در این جمع نویسندگانی چون ای.‎ام فورستر، تی. اس. الیوت، و منتقدانی چون کلایوبل، دزموند مک کارتی، نقاشانی مانند راجر فرای، دونکن گرانت، مورخان و اقتصاددانانی‎ چون لیتون استراچی و لئونارد وولف شرکت داشتند.

1906: توبی برادر محبوب ویرجینیا پس از مراجعت از یونان بر اثر بیماری تیفوئید جان‎ سپرد. ویرجینیا هرگز خاطره او را از یاد نبرد.

1907: ونسا خواهر ویرجینیا با کلایوبل ازدواج کرد. ویرجینیا و آدریان به شماره 29، میدان‎ فیتز روی منتقل شدند. در این‎جا ویرجینیا به نگارش اولین رمانش به نام سفر خروج‎ پرداخت.

1909: برخورد سرنوشت‎ساز ویرجینیا با لیدی اتولاین مورل. لیتون استراچی از او تقاضای ازدواج می‎کند ویرجینیا هم می‎پذیرد. روز بعد جوانک حیرت‎زده زیر قولش‎ می‎زند:  «نوزدهم فوریه، از ویرجینیا تقاضای ازدواج کردم و تقاضایم مورد قبول واقع‎ شد. خوب تصورش را بکن، لحظهء غریبی بود، بخصوص که از همان لحظه پی بردم که‎ تمام این ماجرا منزجرم می‎کند. ولی ویرجینیا بعدا عقل و نجابت حیرت‎انگیزی از خودش نشان داد و خوشبختانه شایع کرد که مرا دوست نداشته. بنابراین من توانستم‎ به یک بازنشستگی نسبتا آبرومند نائل شوم.»(نامهء لیتون استراچی به برادرش جیمز. هوگارت پرس.)

1911: ویرجینیا به‎عنوان مبارز داوطلب در قلب( Womenṣs Suffrage )برای استیفای حق‎ رأی زنان فعالیت می‎کرد. او نامه‎‎ها را آماده و پست می‎کرد و غالبا در میتینگ‎های‎ حقوق زنان پشت تریبون می‎رفت. تولد دومین خواهرزاده‎اش کوئنتین بل. حالا ویرجینا 29 ساله است. به خواهرش ونسا می‎نویسد که دیگر میل ندارد نویسندگی کند. که هنوز ازدواج نکرده، که زندگیش را هدر داده، که خلاصه دیوانه است:  «در حال‎ حاضر تمام چیزی که از کسی انتظار دارم این است که شور و شوقم را به من باز گرداند. آن وقت است که ازدواج خواهم کرد. (خاطرات)اسباب‎کشی مجدد به خانه‎ پلاک 38 در میدان برونسویک.

1912: در ماه ژانویه لئونارد وولف از ویرجینیا تقاضای ازدواج می‎کند، او در ماه مه جواب‎ مثبت می‎دهد و ازدواج در ماه اوت صورت می‎گیرد:  «پس ویرجینیا به همسری ل. وولف‎ در می‎آید. تصمیمی بود عاقلانه. اگر وولف بی‎تردید نتوانست آن شور و شوق را در وی‎ زنده کند ولی به او اجازه داد تا مهار زندگیش را در دست بگیرد، به‎کار خلاقانه بپردازد و در نتیجه شور و شوق ذاتی دلخواه را در خود بیابد. (فورستر، ویرجینیا وولف، انتشارات‎ E. quinoxe. دوره افسردگی مزمن ویرجینیا.

1913: اقدام به خودکشی در ماه سپتامبر(با مصرف زیاد باربیتوریک‎ها). لئونارد با پزشکان مشورت می‎کند. بهتر است ویرجینیا بچه‎دار نشود. پایان نگارش سفر خروج‎ در 12 آوریل. جرالد داک ورث برادر ناتنی ویرجینیا اعلام می‎کند که چاپ کتاب را عهده‎دار خواهد شد «رمانی که او را از تاب و توان انداخت ولی بهر حال رمان را به‎ پایان برد و نمونه‎‎های چاپی را برای غلطگیری دریافت کرد. (… )دیگر نمی‎توانست بخوابد و پیش خود تصور می‎کرد که همگان او را مسخره خواهند کرد»(نامه جین‎ توماس به ویولت دیکنسون در ماه سپتامبر 1913)

1914: ویر جینیا پشت سر هم احساس افسردگی و اضطراب می‎کرد و بسیار طول کشید تا سلامت خود را باز یافت. ماه اوت: اعلام جنگ. خانواده وولف در هوگارث هاوس، ریچموند مستقر می‎شوند. ویر جینیا ظاهرا احساس بهبود می‎کند و به دروس آشپزی علاقه‎ نشان می‎دهد. در ضمن می‎نویسد و به‎طور مرتب به نگارش دفتر خاطراتش ادامه می‎دهد.  «خاطرات زنی با سلامت کامل فکر و زندگی آرام و معمولی را می‎نویسد…»

1915: آغاز افسردگی بسیار شدید. در اواخر فوریه افسردگی شدیدتر می‎شود. در 25 مارس، دو روز پیش از انتشار سفر خروج او را به بیمارستان منتقل می‎کنند:  «این‎بار بیماری‎اش در مقایسه با مرحله اول تفاوت داشت(… )ویرجینیا به حال «جنون حرفی‎1می‎رسد. از هر دری سخن می‎گوید آنهم به شکلی بی‎معنی و نامفهوم و آن‎قدر ادامه می‎دهد تا لحظه‎ای‎ که به بیانی گنگ و مبهم می‎رسد که نهایت آن به کما رفتن بیمار است.»در ماههای‎ تابستان اطلاع می‎یابد که از رمانش بخوبی استقبال شده، این خبر او را تسکین می‎دهد. مردم در روزنامه آبزرور خوانده بودند:  «چیزی بسیار فراتر از استعداد هنری در رنگ‎آمیزی‎ و انسجام این کتاب به‎کار گرفته شده است.»

1916: ویرجینیا دربارهء «اصول تعاون زنان»در ریچموند چند سخنرانی می‎کند. همچنین‎ مسئولیت کنفرانس‎‎هایی را که هفته‎ای یکبار، به مدت سه ماه در منزلش برگزار می‎شود، عهده‎دار می‎گردد. این کنفرانس‎‎ها منحصرا به زنان طبقه کارگر اختصاص می‎یابد. ویرجینیا دوستان را نیز به کمک می‎طلبد. به‎طور مثال کنفرانسی دربارهء بیماری سیفلیس‎ انجام می‎شود(که زنان کارگر را بسیار متعجب می‎کند)و نیز کنفرانسی دربارهء آموزش‎ جنسی(فرانسو از دفرومونت، به‎سوی کانون روشنائی، انتشارات زنان)

1917: آشنایی با کاترین منسفیلد که او هم مانند ویر جینیا به‎خاطر مرگ برادری مهربان‎ و دوست‎داشتنی به نام لسلی بوشان روحیه بسیار ضعیفی داشت. خانواده وولف درحین گردش تصادفا در فروشگاهی چشمشان به یک ماشین چاپ می‎افتد. آن را می‎خرند و در سالن ناهارخوری‎شان نصب می‎کنند. ایشان هرگز گمان نمی‎کردند که دارند یکی از مهمترین سازمان‎های انتشاراتی انگلستان را بنا می‎گذارند. اولین اثر منتشر شده عنوانش‎ چنین بود: دو روایت، نویسنده و ناشر ویرجینیا وولف و ال. اس وولف جزوه‎ای 32 صفحه‎ای در 150 نسخه که 124 تای آن فروش رفت. این آزمایش پی گرفته شد با کاتالوگی از اسامی کاترین منسفیلد، گورکی، ریلکه و نویسنده جوانی که تنها شعری از او در یک مجله چاپ شد. شاعری به نام تی. اس. الیوت. جان لهمن تعریف می‎کند:  «فکر می‎کنم تقریبا همهء جوانانی که قبل از من برای کار به هوگارث پرس آمده بودند-که‎ تعدادشان از چهار پنج نفر بیشتر نبود-محیط متشنج و عصبی آن‎جا را غیر قابل تحمل یافتند. لئونارد از خود نوعی حسادت نشان می‎داد. گویی هوگارث پرس برای او فرزندی بود که‎ از داشتن آن محروم بود. این حسادت، این عصبیت از اوایل کار مشهود نبود ولی بعد‎ها خود را نشان داد و زندگی را بسیار دشوار ساخت.»ویرجینیا برای صفحات ضمیمه تایمز مقاله می‎نوشت. در 24 دسامبر دوشیزه ویور برای صرف چای به خانه وولف‎‎ها آمد و با خود پاکت قهوه‎ای رنگی همراه داشت که حاوی دستنویس رمان اولیس اثر جویس بود. (البته بخشی از کتاب چون جویس هنوز کتاب را تمام نکرده بود. )این رمان محترمانه رد شد. ویرجینیا وولف در 23 آوریل 1918 در نامه‎ای به ال. استراچی دلایل واقعی نپذیرفتن‎ را ذکر می‎کند:  «از ما خواسته شد که رمان جدید جویس را چاپ کنیم. تمامی چاپخانه‎ دار‎های لندن و شهرستان‎ها آن را رد کرده بودند. در اول رمان سگی است که می‎شاشد، بعدش هم مردی که مرتب همه جا پرسه می‎زند. برای این سوژه هم که باشد بسیار یکنواخت و خسته‎کننده است. تازه فکر نمی‎کنم سبک نگارش او که خیلی هم ساخته و پرداخته است راه به‎جایی ببرد، مگر آن‎که شرح و تفسیر‎ها حذف شود و افکار نهفته بین‎ تیره‎‎ها افزوده شود. لذا گمان نمی‎کنم که این نوع آثار را بتوانیم بپذیریم.»

1918: با اعطای حق رأی به زنان موافقت شد. پایان جنگ:  «از این‎که گذاشتم خیلی از چیز‎ها و اتفاق‎ها بدون این‎که فرصتی برای یادداشت داشته باشم از چنگم در برود بسیار مکدّر و تقصیر کارم. صلح مثل یک سنگ بزرگ در مرداب شخصی من افتاد و امواج آن حتی تا ساحل آنسو هم ادامه یافت»(خاطرات 21 نوامبر 1918).

1919: خرید مانکز هاوس در رادمل. انتشار کتاب شب و روز:  «به‎نظر من شب و روز، پخته‎تر، درست‎تر و رضایت‎بخش‎تر است و این طبیعی است. حدس می‎زنم مرا متهم کنند که‎ هیجانات عاری از واقعیت مهم را از آن حذف کرده‎ام… وولف می‎گوید که فلسفه کتاب‎ بسیار حزن‎انگیز و مالیخولیایی است و این دنباله حرف‎هایی است که دیروز می‎گفت. با وجود این اگر قرار باشد مردم را در دوران مختلف زندگی بررسی کنیم و بگوئیم در این موارد چگونه فکر می‎کنند چطور ممکن است از چیز‎های ناخوشایند آن صرف نظر کرد؟ من زیاد اغراق نکرده‎ام و این نمایشی است دقیقا عجیب که رویاروی آن قرار گرفته‎ایم. و چون‎ پاسخ‎‎ها همه به‎نظر مناسب نیستند باید به‎تدریج و با احتیاط برای آن‎ها پاسخ‎‎های تازه یافت.» (خاطرات 27 مارس 1919)

انتشار کتاب اتاق ژاکوب توسط هوگارث پرس.  «مرحله‎ای ضروری برای این‎که خودم را از آن خلاص کنم. (خاطرات، اکتبر 1922). نگارش این رمان که در آن تحولات روحی یک‎ مرد جوان از خلال دوستی‎ها، مطالعات و عشق‎های او بررسی می‎شود، بسیار مشکل بود. (خاطرات 8 آوریل 1921):  «من باید اتاق ژاکوب را می‎نوشتم ولی از عهده برنمی‎آمدم(… ) حقیقت این است که من به‎عنوان یک نویسنده موفق نبودم. روش نگارش من کهنه شده، پیر شده‎ام، هیچ پیشرفتی ندارم، ذهنم کند شده، بهار شده و کتاب من به‎صورت نارس متولد می‎شود و در واقع در نطفه می‎میرد. مثل فشنگی که آب دیده باشد و نترکد»اولین ملاقات با ویتا سکویل وست که به داشتن روابط زنانه مشهور شده بود و به‎زودی بهترین دوست‎ ویرجینیا محسوب می‎شود.  «دیروز برای صرف چای به خانه مری رفتم، و شاهد عبور یدک‎ کش‎ها با نور‎های سرخ رنگ بودم و صدای پچ پچ امواج رود به گوشم می‎رسید. ماری لباس‎ سیاهی به تن داشت و گردنبندی از گل آویخته بود. اگر آدم می‎توانست دوست‎های زن داشته‎ باشد چقدر دلپذیر بود. روابطی پنهانی، محرمانه و خصوصی، همانطور که با مرد‎ها این روابط را داراست. چرا نمی‎بایست با صراحت این احساس‎‎ها را روی کاغذ آورد؟ »

1923: استقرار تازه وولف‎‎ها در لندن، شماره 52، میدان تاویستوک، بلومزبری. کاترین‎ منسفیلد، نزدیکترین دوست ویرجینیا می‎میرد. کوئنتین بل می‎گوید:  «میان آن دو علاقه‎ای قلبی وجود داشت. دوستی‎ای در عین رقابت، رابطه عجیبی بود که من از آن‎ سر در نمی‎آوردم ولی بی‎تردید عشق آن‎ها را به هم می‎پیوست». 16 ژانویه 1923، درست یک هفته بعد از مرگ دوست‎اش، ویرجینیا با روشن‎بینی و صداقت همیشگی در دفتر خاطرات خود می‎نویسد:  «گهگاه مدت زمان درازی به هم خیره می‎شدیم، جسما از هم‎ جدا بودیم، اما این نگاه‎ها حاکی از پیوستگی و ارتباطی عمیق و ماندنی بین ما بود. چشم‎‎های کاترین زیبا بود، خیلی شبیه چشم‎‎های یک سگ، چشم‎‎هایی میشی، کشیده و با فاصله از هم، و نگاه‎هایی آرام و ثابت، تا اندازه‎ای غمگین و سرشار از وفاداری، بینی‎اش نوک تیز و تقریبا معمولی بود و لبهایش قیطانی و محکم. بسیار بیمار به‎نظر می‎آمد، خطوط چهره‎اش کشیده بود. با این حال مانند حیوانی مریض و درمانده به‎ سختی در اتاقش جابه‎جا می‎شد و پس از آن حالتی پیدا می‎کرد که قابل درک و تفسیر نبود. گاهی بخود می‎گفت یعنی دوستم دارد. طوری مرا نگاه می‎کرد(این نوعی‎ احساس بود) که انگار چشمانش می‎خواستند تا ابد وفادار بمانند، قول می‎داد که هرگز، هرگز فراموش نکند. این جمله‎ای بود که در آخرین گفت‎وگویمان به من گفت. بعدا برای‎ من دفتر خاطراتش را می‎فرستاد تا بخوانم. همیشه برایم نامه می‎نوشت. چون دوستی ما یک موهبت واقعی بود. همیشه وقتی بهم خیره می‎ماندیم این جمله را تکرار می‎کردیم… شاید هم این‎طور نبود، اما او هرگز به نامهء من جواب نداد.»

1924: انتشار دستور نوشتن که فروش نمی‎رود اما از آن با ستایش یاد می‎شود (خاطرات 9 مه 1925). ویرجینیا وولف نوشتن مقالات بلند بحث‎انگیزی را آغاز می‎کند (تحت عنوان «آثار حیرت‎انگیز و درخشان هنر»انتشارات زنان، 1983). فرانسواز دوفرومون در این‎باره می‎نویسد:  «ویرجینیا وولف در این قلمرو نیز مانند سایر شاخه‎‎ها آثاری می‎نویسد و این استعداد نقادی ادبی او است که چنین موفقیتی را نصیبش می‎کند و ضمنا استقلال مالی او را نیز تأمین می‎نماید. این‎جا استعداد او از امتزاج مطالعه مستمر زندگی و نیز لزوم تأمین معاش مایه می‎گیرد.»انتشار رمان خانم‎ دالووی. آندره مورو در مقدمه چاپ فرانسوی این اثر به‎طور خلاصه چنین می‎نگارد.  «موضوع کتاب بسیار ساده است. کلاریسا دالووی 52 سال دارد، زنی که در جوانی‎ زیبا بوده و هنوز هم از آن بهره دارد. او فکر می‎کند خدایان که هرگز از هیچ فرصتی‎ در رنجاندن و آزار و مخالفت کردن و تباه ساختن زندگی بشری غافل نمی‎مانند، جدا متعجب خواهند شد علی‎رغم این محظورات کسی مانند یک بزرگ بانو بخرامد و رفتارکند. ویرجینیا خود از نظر داشتن روحیه طبقه حاکم، علاقه به برگزیدگان و خلاصه‎ امپراطوری بریتانیا بسیار به خانم دالووی شباهت دارد. او نیز مانند زنان بسیاری در چرخ دنده‎‎های انعطاف‎ناپذیر ملاقاتها، مهمانی‎‎های شبانه و انبوه کارت‎های فرستاده شده آرام آرام خرد و له می‎شود. اما در زیر ظاهری چنین یکدست و هماهنگ، قویا احساس می‎کند که زندگی امری زیبا و خطیر است. کتاب روایت یک روز از زندگی‎ (به تصویر صفحه مراجعه شود) خانم دالووی و در عین‎حال توصیف یکروز زندگی لندن است.»این رمان با استقبال‎ و موفقیت درخشانی روبه‎رو می‎شود. ویرجینیا وولف نگارش به‎سوی فانوس دریایی‎ را آغاز می‎کند:  «درحالی‎که سعی می‎کنم نوشتن را شروع کنم داستان به‎سوی‎ فانوس دریایی در مغزم شکل می‎گیرد. در تمامی جمله‎‎ها و صفحه‎‎های کتاب صدای‎ دریا به گوش می‎رسد. من گمان می‎کنم دارم اصطلاح تازه‎ای برای کتابهایم ابداع‎ می‎کنم که جانشین واژه «رمان»شود.»یک واژه تازه؟ … چه‎چیز تازه؟ یک مرثیه؟ » (خاطرات 27 ژوئن 1925. )

1925: ماه دسامبر ویرجینیا به لانگ برن دعوت می‎شود. شب‎های زیادی را در آن‎جا می‎گذراند. آغاز روابط او با «ویتا»که با نهایت رازداری پنهان می‎ماند.

1926: گسترش ارتباط او با ویتا سکویل وست. ویرجینیا از عزیمت دوستش به ایران‎ به‎شدت احساس تأثر و تن‎هایی می‎کند. (ماه دسامبر). نامه‎‎های بسیاری بین آن دو رد و بدل می‎شود. با مراجعت ویتا از ایران در فصل بهار اغلب یکدیگر را در لانگ برن یا رادمل ملاقات می‎کنند. ویتا به ویرجینیا توله سگ شکاری به نام پینکر هدیه می‎کند که الگوی شخصیت Flush در کتاب بعدی قرار می‎گیرد.

1927: انتشار به‎سوی فانوس دریایی «که نسبتا کوتاه خواهد بود. هیچ چیز در پرداخت‎ شخصیت پدر از قلم نیفتاده. همینطور مادر، سنت-ایوز، دوران کودکی و تمام چیزهای‎ معمولی که سعی می‎کنم در داستان بگنجانم. زندگی، مرگ و غیره اما شخصیت اصلی‎ واقعا تصویری است از پدر که نشسته در کشتی درحالی‎که ماهی محتضری را به زمین‎ می‎گذارد این کلمات را می‎گوید:  «هریک از ما به تن‎هایی فنا شدیم.»

1928: ویتا مدت کمی ویرجینیا را تنها می‎گذارد تا به ماری کمپبل بپیوندد. ویرجینیا که دیوانه‎وار حسود است، احساس درماندگی می‎کند. ماهیت احساسی که این دو زن را به هم مرتبط ساخته جای خود را به یک نوع دوستی بی‎شائبه می‎دهد. ویرجینیا شروع به نوشتن اورلاندو کرده و از شخصیت ویتا گرته‎برداری می‎کند. و این مسأله آندو را تدریجا به یکدیگر نزدیک می‎کند. پائیز، یک هفته‎ای را باهم در بورگونی می‎گذرانند و این دورهء آخرین شعله‎‎های این دوستی صمیمانه است. دو زن تا زمان مرگ ویرجینیا به دیدار هم ادامه می‎دهند. انتشار اورلاندو، اثری که با تب‎ و تاب متولد شد. اکتبر 1927، ویرجینیا درباره این رمان به ویتا چنین می‎نویسد:   «دیروز صبح دستخوش ناامیدی بودم. تو این کتاب وحشتناک را که دادی و لئونارد می‎خواهد سطر به سطر از سینه من بیرون بکشد می‎شناسی؟ رمان یا چیزی مانند آن. من دیگر قادر نبودم حتی به زور یک کلمه بنویسم: سرانجام سرم میان دستانم فرود آمد و قلم را در جوهر فرو بردم. بی‎اراده این کلمات بر صفحه سفید کاغذ نقش بست:   «اورلاندو، یک زندگینامه»بزحمت این کلمات را به پایان می‎بردم که تمامی وجودم‎ غرق شادی و ذهنم سرشار از ایده‎‎ها شد.

1929: انتشار کتاب اتاقی از آن خود:  «من تازه آخرین اصلاحات رمان زنان و توهمات یا اتاقی از آن خود را تمام کرده‎ام، فکر می‎کنم که هرگز دوباره آن را نخواهم خواند. نمی‎دانم این کار خوب است یا نه؟ به گمان من این کتاب سرنوشت نگران‎کننده‎ای دارد.

خواننده ضمن خواندن این کتاب می‎بیند موجود آفریده‎ای که سرش را انداخته پآیین و چهار نعل می‎تازد، هرچند که طبق معمول، فکر می‎کنم کتاب نوشته‎ای است بی‎رمق و سست، مثل آهنگی که فالش نواخته شود(خاطرات 19 اوت 1929. )سفر به آلمان. ویرجینیا و همسرش از ویتا و همسرش دیدن می‎کنند.

1930: ملاقات نتیجه‎بخش با اتل اسمیت آهنگساز و فمنیست. سه‎شنبه 29 آوریل ویرجینیا در دفتر خاطراتش چنین یادداشت می‎کند:  «من همین الان آخرین جمله رمان خیزاب‎ها را تند و با شتاب روی کاغذ آوردم. به‎نظرم می‎آید که می‎بایست این را محض اطلاع خودم‎ یادداشت می‎کردم. و برای این کار شدیدترین کوشش‎‎های ذهنی‎ام را به‎کار گرفتم که لا اقل‎ در آخرین صفحات کتاب بچشم می‎خورد. احساس نمی‎کنم که مثل معمول نشده باشم. حتی می‎توانم اضافه کنم که به طرح اولیه خود سخت پابند و وفادار بوده‎ام.»

1931: انتشار رمان خیزابها، ویرجینیا وولف اولین روایت این اثر را در سال 1930 نوشته‎ بود و در فوریه 1931 دومین روایت را نوشت. کتاب در ژوئیه 1931 سرانجام به پایان‎ می‎رسد.  «در بین کتابهایم کمتر کتابی است که روی نگارش آن این‎قدر علاقه و وسواس به‎کار برده باشم… فکر می‎کنم به زحمتش می‎ارزید.»(خاطرات)و در سال 1937 می‎نویسد:  «رمان خیزاب‎ها کتابی است با شش شخصیت، بهتر است بگویم با شش ساز. چون در واقع عبارتست از تک‎گویی‎‎های بلند درونی که مانند منحنی‎‎هایی به‎دنبال هم‎ قرار می‎گیرند و یا یکدیگر را قطع می‎کنند. آن هم با طرحی منطقی که هماهنگی هنر فوگ(ترکیب موسیقایی)را بیاد می‎آورد. در این داستان موسیقی‎وار انکار لحظه‎های‎ دوران کودکی، تأمل‎‎های زودگذر و سریع ایام جوانی و دوستی در واقع جانشین‎ آلگرو‎های سمفونی‎‎های موتسارت می‎شود که آرام آرام جای خود را به آندانته‎های‎ آرام و تک‎گویی‎‎های طولانی با خود می‎دهند و در حقیقت بیانگر تأملاتی است در باب‎ زندگی که بشکل تجربه‎ای تن‎هایی بشری را به نمایش می‎گذارد.»

1932: ویرجینیا وولف پنجاه ساله می‎شود. مرگ لیتون استراچی. چاپ کتابخوان عامی‎ (سری دوم):  «چرا اعلام کردم که جلد دیگری از دستور نوشتن Manual de Iecture را انتشار خواهم داد؟ این کار هفته‎‎ها و ماه‎ها وقت مرا خواهد گرفت»(خاطرات) «برای گریز از درماندگیم به مفری نیاز دارم، و برای گریز از پریشانی روحی‎ام، خواندن سی هزار کلمه‎ Flush، اعتراف می‎کنم که از حد توانایی من بیرون است.

1933: ویرجینیا خسته از نظم دادن به Flush و افکاری که مصرانه برای نوشتن رمان‎ جدیدش Ies pargiter در سر می‎پروراند، چند روزی به Sienne می‎گریزد:  «هنوز چیزی‎ نشده احساس می‎کنم مثل حبابی از عمق یک بطری به بالا صعود می‎کنم…»خاطرات‎ آوریل. انتشار Flush. مرگ استلابنسون:  «به زحمت می‎شناختمش اما خاطرهء آن چشمان‎ زیبا و آن صدای بی‎رمق و ناتوان و آن سرفه‎‎ها را بیاد می‎آورم. در رادمل روی تراس کنار من نشسته بود. و ناگهان رخت برمی‎بندد، چیزی که می‎توانست تا حدی به یک دوستی‎ بینجامد… این مرگ، بمنزله پایان، چیزی، آن دوردست‎ها، در چین، و من نشسته‎ام و دربارهء او می‎نویسم. چقدر فرّار و چقدر واقعی… ذهنیتی متعادل که در پس آن بسا رنج‎ها که پنهان‎ بود. مرگ او مانند مرگ منسفیلد سرکوفتی است به من. من ادامه می‎دهم ولی آن‎ها تسلیم‎ شدند»(خاطرات 7 دسامبر).

1934: مرگ راجر فرای نقاش، دوست لئوناردو ویرجینیا:  «راجر هم مرد، می‎شود روزی‎ دربارهء او کتابی بنویسم»(خاطرات 30 دسامبر).  «درد من از آن است که تا آخرین‎ ذره‎‎های توانایی‎ام را برای خلق Les Pargiter صرف کردم. سردرد‎های من جز دردی که‎ الی آن را در داپتیک میگرن می‎داند چیز دیگری نیست»(خاطرات، اکتبر، مرگ‎ فرانسیس بیرل F. Birrell )

1935: هجدهم ژانویه. مهمانی بزرگی که طی آن، ونسابل، جولین و آنجلیکابل، ادرین‎ ستیون و لئونارد وولف، نمایشنامه Freshwater نوشته ویرجینیا در سال 1934 را به اجرا گذاردند.  «دیشب نمایشنامه من بازی شد و نتیجه این‎که مغز من امروز صبح خالی‎ شده و من فقط می‎توانم به‎عنوان بالش زیر سر از آن استفاده کنم… شبح راجر در می‎زند چون تصویر او را که چارلی راجر کشیده، در میان تمرین نشان داده می‎شود. لئونارد گفت: چگونه ممکن است فرانسیس از آن خوشش آمده باشد… حالا دیگر این چیز‎ها اوهام و خیالات است»(خاطرات 19 ژانویه. )

(خاطرات 16 ژانویه):  «تاکنون به‎ندرت پیش آمده که مثل دیروز غروب حدود ساعت 5/6 وقتی‎ که آخرین قسمت سال‎ها را می‎خواندم، آن‎قدر احساس بدبختی کرده باشم. این رمان یک حرّافی‎ بی‎معنی است، یک وراجی نامفهوم و نشانه فرتوتی خاص من و آن هم در چه حد و وسعتی.» حالا تقریبا دو ماهی گذشته که می‎توانم این چند سطر را بنویسم. فقط برای این‎که بگویم‎ بعد از این دو ماه سیاه، اگر نگویم بیماری تباه‎کننده، گمان می‎کنم از سال 1913 تاکنون‎ خودم را تا این حد نزدیک گرداب احساس نکرده‎بودم، اما حالا دوباره روی آب آمده‎ام.» در 31 دسامبر نمونه سال‎ها را غلطگیری و اصلاح می‎کند:  «بهر حال سال‎ها اگر به حساب‎ آید، برای من کار ذهنی فوق العاده‎ای بود. این کتاب چیزی است شبیه به گنجینه‎ای‎ سرشار از ایده‎ها.»

1937: از ژانویه تا اکتبر یعنی تمام سال وقف نوشتن می‎شود:  «نوشتن مرا به هیجان‎ می‎آورد. سه ساعت مثل ده دقیقه می‎گذرد(خاطرات، اوت). انتشار سال‎ها موفقیتی بزرگ‎ حاصل می‎کند:  «اکنون پرفروشترین کتاب امریکاست. اسم من در صدر فهرست هرالد تریبون این امتیاز را تأیید می‎کند… در نظر داریم اگر پولی بدست آوردیم بگذاریم جای‎ سرمایه‎ای که از دست دادیم. البته چیزی که بیشتر آرزو می‎کنم این است که مجبور نباشیم‎ از راه نوشتن امرار معاش کنیم. شک دارم که بخواهم رمان دیگری بنویسم»(خاطرات، ژوئن، مرگ جولین بل در اوج جنگ اسپانیا)

«وقتی به شماره 52 رسیدم صف بلندی از پناهندگان… ، حدس می‎زنم اسپانیائی‎‎ها باشند که پس از سقوط بیل بائو، از آن گریخته‎اند. اشک در چشمانم حلقه زد و کسی هم از دیدن‎ آن تعجب نکرد…»(خاطرات ژوئیه)

1938: هیتلر اتریش را تصرف می‎کند. انتشار سه گینی، انتشار کتاب رسوایی ببار می‎آورد. همه نفس‎شان بند آمده. ویرجینیا خطاب به مردان می‎نویسد «مادران شما با همان دستانی‎ می‎جنگند که شما می‎جنگید و به همان دلایل. مادران شما علیه استبداد سلطه پدرسالاری‎ مبارزه کردند همانطور که شما در مقابل سلطه فاشیست‎هالله و امروز با آزادی‎های شما مخالف هستند. آن‎ها می‎خواهند برای شما در زندگی تعیین تکلیف کنند آن‎ها اکنون فقط بین زن و مرد تفاوت قائل نیستند بلکه بین نژاد‎ها تفاوت قائل می‎شوند. شما در درونتان‎ چیزی را احساس می‎کنید که مادرانتان وقتی حذف شدند احساس می‎کردند؛ وقتی به‎ عنوان زن بودن مجبور به سکوت شدند.»

1939: انگلیس وارد جنگ می‎شود. چرچیل زمام امور را بدست می‎گیرد. و با لحنی خشن به‎ مردم انگلیس می‎گوید «چیزی جز خون، مصیبت، رنج و اشک نمی‎تواند به آن‎ها هدیه کند.»

1940: وولف‎‎ها در رادمل زندگی می‎کنند و به‎ندرت به لندن می‎آیند، اگر هم بیایند در شماره‎ 37 میدان مکسلن برگ اقامت می‎کنند. جنگ انگلیس: نیروی هوایی انگلیس هجوم آلمان‎‎ها را دفع می‎کند. عملیات جنگی otaric هرگز صورت نمی‎گیرد(خاطرات 31 ماه اوت):  «به‎ انگلیس حمله می‎شود. من دیروز برای اولین‎بار و به‎طور کامل تأثیر پدیده جنگ را بر خود تجربه کردم. احساس خفگی و خطر و وحشت.»انتشار راجر فرای. ویرجینیا و همسرش‎ مصمم هستند در صورت تهدید جدّی خودکشی کنند. اما اگر هم لئونارد واقعا چنین‎ تصمیمی گرفته باشد، ویرجینیا تمرد می‎کند. لئونارد می‎گوید:  «ما به آرامی یا یکدیگر بحث‎ کردیم که اگر هیتلر پا به انگلیس بگذارد چه خواهیم کرد، کمترین چیزی که من به‎عنوان‎ یک یهودی می‎توانستم انتظار داشته باشم کتک خوردن شدید بود. تصمیم گرفتم اگر آن‎ لحظه برسد دلیلی برای انتظار وجود ندارد. در گاراژ را می‎بندیم و خودکشی می‎کنیم». ویرجینیا می‎گوید:  «نه، من نمی‎خواهم گاراژ شاهد و ناظر پایان کار من باشد. من هنوز امیدوارم ده سال دیگر زنده باشم و رمانم را بنویسم»کمی بعد در 7 ژوئن می‎نویسد:  «فکر می‎کنم کاپیتولاسیون معنی‎اش این است که تمامی یهودی‎ها باید خودشان را تسلیم کنند. اردوگاه‎های مرگ. آن وقت گاراژ ما اردوگاه مرگ ما می‎شود. لئونارد از ایده مرگ در گاراژ منصرف می‎شود چون ادرین برادر ویرجینیا برای او مورفین تهیه کرده، لئونارد آن ستون محکم و صخره سخت با زنی که وسوسه خودکشی دارد، از خودکشی صحبت می‎کند… در حالی‎که ویرجینیا به نوشتن میان پرده‎‎ها پرداخته، بحران بیماری آغاز می‎شود. او در دفتر خاطراتش به تاریخ 29 مارس، تقریبا یک سال قبل از خودکشی‎اش چنین می‎نویسد:  «من‎ حالا بیشتر احساس‎‎های قبل از وقوع حالات آرام‎بخش را تجربه می‎کنم، نه احساس ایده و فکر… خواب یک کتاب نشر شاعرانه را می‎بینم. شاید هم گهگاه یک شیرینی بپزم. چون خدا می‎داند که من وظیفه‎ام را در مقابل انسان با یک قلم و مرکب انجام داده‎ام. نویسندگان جوان‎ بدون کمک من هم گلیم خودشان را از آب بیرون می‎کشند. بله، من استحقاق بهار را دارم و حالا غرقه در زیر امواج آب‎های آزاد تا وقت ناهار Whymper را خواهم خواند.»

1941: نگارش میان پرده‎‎ها ادامه می‎یابد. دوشیزه لاتروب بعد از این‎که تماشاگران متفرق‎ می‎شوند تنها می‎ماند. تو هم‎گرایی‎اش از بین می‎رود و دیگر نخواهد توانست پرده‎ای را که‎ قرار بود در عمق صحنه بین درخت‎ها بیاویزد تا گاوها، چلچله‎‎ها و زمان حال دیده شوند، از یاد ببرد. صحنه عریان بود. خانم لاتروب از پا درآمده، به درختی تکیه داد. توانش را از دست داده بود. قطره‎‎های عرق روی پیشانی‎اش می‎درخشید. آری، از یاد برده بود. با خود زمزمه کرد: این خود مرگ است، مرگ». چند ماهی بیشتر به پایان زندگی ویرجینیا باقی‎ نمانده است. 28 مارس درحالی‎که جیب‎‎های کتش را از سنگ‎های بزرگ پر کرده خود را در رودخانه اوز می‎اندازد و خودکشی می‎کند.

(1)- manie verbuse

سالشمار زندگی ویرجینیا وولف‎ ژرار دو کورتانز. ترجمهء ناهید طباطبایی: سمر قند شماره 1