«شخصیت» و انگیزه هایش در داستان

معرفی مجدد اشخاص مرده

نویسنده می‎‎تواند برای معرفی مجدد اشخاصی ‎که سالها و حدود صد صفحه یا بیشتر از رمان ناپدید می‎‎شوند، از شیوه سریالهای قدیم استفاده کند.

در دهه ی 1920 قهرمان زن را همیشه به ریل راه آهن می‎‎بستند و قطار غول پیکری را نشان می‎‎دادند ‎که به سرعت نزدیک می‎‎شود تا او را له کند اما درست قبل از تصادف قطار با زن، آن قسمت از سریال تمام می‎‎شد و هفته ی بعد سریال با مروری بر پایان قسمت قبلی، آغاز می‎‎شد و صدایی آن‎چه را ‎که گذشت، روایت می‎‎کرد. و سپس قسمت جدید سریال شروع می‎‎شد و قهرمان زن از مرگ حتمی نجات و سریال ادامه پیدا می‎‎کرد. همین شیوه را می‎‎توان برای معرفی مجدد اشخاصی ‎که سالها (و صفحه ها) ناپدید می‎‎شوند و بنا به ضرورت داستان، باید دوباره در رمان ظاهر شوند به کار برد.

مثال: لیتل پی‎تر در ساختمانی ‎که آتش گرفته محبوس شده است. عمویش جان پیج با سرعت به درون ساختمان می‎‎رود و پسر از پنجره به پایین پرت می‎‎کند تا کسی او را بگیرد. ساختمان فرو می‎‎ریزد و جان پیج ظاهراً کشته می‎‎شود.

اما نویسنده می‎‎خواهد دوباره او را در داستان ظاهر کند. چرا ‎که بازگشت او تأثیر مهمی بر داستان و روابط اشخاص می‎‎گذارد. ولی برای این‎که تجدید حیات وی را پس از بیست سال باور کردنی جلوه دهد، از شیوه ی “صدای راویِ رویِ فیلم” برای معرفی مجدد او استفاده می‎‎کند:

مثال (روایت نویسنده) : جان پیج در آتش سوزی ساختمان در آن شب وحشتناک بیست سال قبل، کشته نشد. انفجاری او را از شکاف کف اتاق به پایین پرت کرد و دو طبقه پایین‎تر به درون به درون کپه ای از سبدهای رختشویی و آشغالها افتاد ‎که همه روی سرش آوار شد و آن زیر برایش فضای خالی ایجاد کرد و زنده ماند. اما انفجار ضربه ای مغزی به او وارد کرد و به فراموشی عمیقی دچار شد. سینه مال از ساختمان بیرون آمد. بیست سالی در کشور سرگردان بود. اما سه هفته قبل با اتوبوسی در فیلادلفیا تصادم کرد و حافظه اش را بازیافت. جلوی ماشینی را گرفت و به خانه آمد و.. .

اما باید صحنه ای ‎که ظاهراً جان پیج در آن کشته شده، نمایشی و به یاد ماندنی باشد تا، وقتی ‎که خواننده صد صفحه ی بعد آتش سوزی ساختمان را به یاد می‎‎آورد و می‎‎فهمد ‎که او نمرده است، ظهورش را باور کند و بپذیرد، و داستان جان پیج همچنان ادامه پیدا کند.

30- اشخاصِ با انگیزه‎های نامشخص

انگیزه‎های شخصیتهای اصلی برخی از داستآن‎های کوتاه عمداً نامشخص است. در این هنگام شخصیت انگیزه‎های اعمالش را به زبان خودش و یا از طریق افکارش افشا نمی‎‎کند. به خصوص ‎که ممکن است خود شخصیت گیرا نباشد بل‎که تأثیر کارش بر دیگران مهیج و حوادثی را ‎که به وجود می‎‎آورد نمایشی ‎تر و پر معنی ‎تر از هویت واقعی اش باشد. به زبان دیگر شخصیت او تا زمانی ‎که گمنام است جالب است.

داستان: یکی از ساکنان مجاور بانک وارد بانک محلی می‎‎شود و با تفنگ ساچمه ای و زور تهدید، از بانک سرقت می‎‎کند. اما زنگ خطر به صدا در می‎‎آید و او نُه نفر را به گروگان می‎‎گیرد و تقاضای آزادی خودش، پول و هواپیمایی برای رفتن به برزیل می‎‎کند.

اما چرا این مرد ‎که می‎‎گویند آرام و موقر است و از وقتی ‎که زن و سه بچه اش ترکش کرده اند تنها زندگی می‎‎کند، ناگهان دست به این عمل جنایتکارانه می‎‎زند؟ نویسنده فقط از بیرون انگیزه‎های شخصیت را بررسی می‎‎کند. او ضمن پیش بردن حوادث می‎‎گذارد شخصیتهای دیگر داستان، انگیزه‎های سارق را بیان کنند.

مثال (داخل بانک) :  “چرا این کار احمقانه را می‎‎کند؟”

“آن پَر ستاره ‎که در بیمارستان کار می‎‎کرد یادت می‎‎آید؟ شنیدم رفته برزیل. با هم سَر و سِر داشتند.

“آره، یادم است. در بیمارستان پرستار استیو بود.”

ناگهان مدیر بانک التماس کنان گفت:  “استیو با این پول نمی‎‎توانی زن و بچه هایت را برگردانی.” استیو تفنگ را در دستش فشرد.

“تو معتاد نیستی استیو؟” انگشتان رنگ پریده ی استیو ماشه را لمس کرد.

(بیرون از بانک) :  “قربان همین الان اطلاعت کامپیوتری راجع به استیو رسید. از سربازان اعزامی به ویتنام بوده. سابقه ی بیماری روانی هم داشته. یک بار هم دیوانه شده.”

شاید خواننده هرگز به طور کامل انگیزه ی واقعی استیو را از سرقت از بانک نفهمد، اما این مهم نیست. چون تا وقتی استیو را نمی‎‎شناسند شخصیتی گیرا و نمایشی است. اگر نویسنده به ذهن او رسوخ کند شاید بفهمیم ‎که او معتاد، عاشق پیشه یا شاید صرفاً آدم کودنی است.

اما اهمیت شخصیت او در گمنامی اوست. داستان می‎‎خواهد به اشخاص دیگر و این‎که چگونه اعمال استیو زندگیشان را تغییر می‎‎دهد بپردازد.