یک سال گذشت: اهالی سینما همچنان بی خانه اند!

  سال قبل در چنین روزی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دستور «تعطیلی دائم» خانه سینمای ایران را صادر کرد تا یک سال پرفراز و نشیب و پر از حرف و حدیث برای فعالیت‌های صنفی در سینمای ایران آغاز شود. در ساعات پایانی هفتم خردادماه سال گذشته و پس از آنکه دیوان عدالت اداری حکم «انحلال» خانه سینما را باطل کرده بود، این‌بار وزارت ارشاد برای پایان‌دادن به قائله «خانه سینما» حکم به «تعطیلی دائم» آن داد که البته برای خانه سینمایی‌ها خیلی بهتر از حکم انحلال بود. به گزارش ایسنا، در آن زمان به رسانه‌ها اعلام شد که بر اساس رأی نهایی هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی وزارت ارشاد، «تشکل موسوم به خانه سینما به طور دائم تعطیل و در صورت اصرار بر ادامه فعالیت غیرقانونی طبق ماده 17 با تشکل یادشده برخورد می‌شود». اگرچه دیوان عدالت اداری، حکم اولیه انحلال خانه سینما را رد کرده بود اما گویا شعبه اول این دیوان، مجددا صلاحیت رسیدگی به وضعیت خانه سینما را منوط به بررسی و اعلام نظر قطعی این هیات دانسته بود و آنها بر همین اساس، با استناد به مواد 15، 17 و 20 ضوابط و مقررات تأسیس مراکز، موسسات، کانون‌ها و انجمن‌های فرهنگی هنری و نظارت بر فعالیت آنها و مصوبه جلسه 385 شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ 27 /6/ 1375، رای نهایی خود مبنی‌بر تعطیلی دائم خانه سینما را اعلام کردند.

تلاش برای پلمب به‌ نتیجه‌ نرسید

دو روز پس از صدور این حکم، نهم خردادماه خبر رسید که درِ ساختمان شماره «خانه سینما» در خیابان سمنان باز شده است اما جابری‌انصاری، رئیس دبیر ستاد صیانت و حمایت از محصولات فرهنگی و هنری وزارت ارشاد قصد دارد آن را بدون حکم قضایی رسمی پلمب کند! آن زمان، هیات‌مدیره خانه‌سینما با این استدلال که هنوز حکم تعطیلی این نهاد صنفی به آنها ابلاغ نشده است، در ساختمان خیابان سمنان‌شان را باز کردند اما صبح همان روز، این حکم تحویل‌شان شده بود و بر اساس آن 20روز فرصت داشتند تا اعتراض‌شان را به شخص وزیر ارشاد اعلام کنند. اما نکته جالب در این میان، اقدام جابری انصاری بود که همراه با چند تن دیگر از کارکنان وزارت ارشاد قصد داشت درِ بازشده را بدون حکم قضایی پلمب کند. او که همراه با نماینده کلانتری 107 فلسطین به خیابان سمنان آمده بود، معتقد بود که مدیران خانه سینما «در پلمب‌شده» را باز کرده‌اند و این‌کار به خودی خود تخلف است؛ این در حالی است که محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه سینما تاکید می‌کرد که در ساختمان خانه سینما هیچ‌گاه پلمب نشده بود که اکنون بخواهد باز شود. در هر صورت، اصرار دبیر ستاد صیانت از محصولات فرهنگی و هنری به جایی نرسید و چون وی نتوانست حکم قضایی رسمی برای پلمب خانه سینما را ارائه کند، نماینده کلانتری 107 فلسطین محل را ترک کرد. اما این پایان ماجرا نبود. چند ساعت بعد، هیات مدیره خانه سینما اعلام کرد که برای مشخص شدن وضعیت و همچنین استفاده از فرصت 20 روزه اعتراض به حکم صادرشده توسط وزارت ارشاد، کلیه فعالیت‌های جامعه اصناف سینمای ایران به حالت تعلیق در می‌آید. در نهایت، در آن فرصت 20 روزه، این اعتراض به‌نتیجه‌ای نرسید و خانه سینما رسما تعطیل شد. سال گذشته وضعیت ایجاد شده به‌همراه اظهارنظر‌های دو طرف علیه یکدیگر ادامه داشت تا اینکه چند نفر از اعضای هیات مدیره خانه سینما و به‌همراه جمعی از سینماگران به دیدار رئیس‌جمهور رفتند؛ دیداری که گویا به‌ اطلاع وزیر ارشاد و معاون سینمایی‌اش هم نرسیده بود چون تمام پاسخ‌ها درباره این دیدار از آن دو به بی‌اطلاعی ختم می‌شد.

پیشنهاد رئیس‌جمهور برای حل مشکل

در آن جلسه، رئیس‌جمهور پیشنهاد اصلاح اساسنامه خانه سینما را در کمیته‌ای مشترک مطرح کرد تا بالاخره برای حل مشکل، قدمی برداشته شده باشد. البته این دستور هم چند ماهی به تاخیر افتاد تا بالاخره در دی‌ماه اولین خبر‌ها درباره تشکیل کمیته‌ای هفت‌نفره متشکل از فرهاد توحیدی، جمال خندان، مختاری به‌عنوان نمایندگان خانه سینما، عباس‌بابویهی، جمال شورجه و ابوالقاسم طالبی به‌عنوان نمایندگان وزارت ارشاد و همچنین مسعود جعفری جوزانی به‌عنوان نماینده دفتر رئیس‌جمهور مخابره شد. دو هفته قبل از آغاز جشنواره فیلم فجر، اولین جلسه کمیته هفت‌نفره اصلاح اساسنامه خانه‌سینما تشکیل شد و در ادامه خبر می‌رسید که جلسات به‌خوبی در حال انجام است و خانه سینما نهایتا تا پایان سال 91 بازگشایی خواهد شد اما این اتفاق نیفتاد و جرقه اولین اختلاف با مخالفت نمایندگان خانه سینما و همچنین نماینده دفتر رئیس‌جمهور با پیشنهاد نمایندگان وزارت ارشاد زده شد و در ادامه، نمایندگان دو طرف مطالبی را علیه یکدیگر در رسانه‌ها مطرح کردند؛ این وضعیت آن‌قدر جلو رفت که عباس بابویهی به عنوان یکی از نمایندگان وزارت ارشاد، انتقاداتی را به‌ مسعود جعفری‌جوزانی نماینده دفتر رئیس‌جمهور در کمیته هفت نفره مطرح کرد تا این‌گونه بازگشایی خانه سینما تا پایان سال 91 باز هم در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.

با آغاز سال جدید جواد شمقدری، رئیس سازمان سینمایی اولین سخنان را درباره بازگشایی خانه سینما مطرح کرد. او از تدوین فرآیند بازگشایی خانه سینما خبر می‌داد که البته موج جدیدی از اظهارنظرهای منتقدان را به‌دنبال داشت. شمقدری در گفت‌وگویی با ایسنا گفته‌ بود: چهارشنبه (هفتم فروردین‌ماه) که همراه با آقای رئیس‌جمهور از پشت صحنه فیلم‌سینمایی‌ «رنج و سرمستی» بازدید کردیم، با ایشان درباره اساسنامه اصلاح شده و همچنین فرآیند بازگشایی مجدد خانه‌سینما صحبت کردیم و قرار شد طرحی عملیاتی که فرآیند بازگشایی خانه سینما را مشخص می‌کند تدوین و با تاییدشان اجرایی شود. تدوین اساسنامه جدید گام نخست در بحث خانه سینما بود، اما متاسفانه تاکنون برای اینکه چه فرآیند اجرایی در مسیر قانونی بازگشایی آن انجام شود، فکری نشده است. البته در این زمینه من نظر خودم را در مصاحبه‌ای که اواخر سال داشتم بیان کرده بودم. معاون وزیر ارشاد در پاسخ به این پرسش که فرآیند اجرایی بازگشایی خانه‌سینما چگونه طراحی خواهد شد، بیان کرد: طبق صحبتی که با آقای رئیس‌جمهور داشتم، قرار شد که با دو سه نفر از دوستان آشنا به مسائل مختلف، فرآیند اجرایی بازگشایی را بررسی کنیم. البته من به شخصه نظرم را در آن مصاحبه‌ پایان سال قبل گفته‌ام، اما در هر صورت قرار شد که با دو سه نفر دیگر از جمله آقای جعفری جوزانی گفت‌وگو و مشورتی داشته باشیم تا پیشنهادات آنها را هم بررسی کرده و در پایان جمع‌بندی نظرات را به آقای احمدی‌نژاد اعلام کنیم. چند روز پس از آن، سیدمحمد حسینی، وزیر ارشاد هم تصریح کرد: ما از ابتدا تاکید کردیم حامی فعالیت‌های صنفی هستیم. در بحث خانه سینما یک مساله قانونی وجود داشت که پذیرفتند اساسنامه مجددا نوشته شود و اکنون در مراحل نهایی است. امیدوارم این مساله هرچه زودتر به نتیجه برسد، اما اینطور نیست که ما بخواهیم دنبال تعطیلی یا منحل‌شدن باشیم. اواسط اردیبهشت‌ماه که فعالیت‌ خاصی برای بازگشایی خانه سینما مشاهده نمی‌شد، وزیر ارشاد در یک‌ برنامه کاری با پرسش‌های متعددی درباره وضعیت این نهاد صنفی روبه‌رو شد و در این‌باره پاسخ داد: من در این خصوص با صراحت جواب می‌دهم اما باید خبر جدیدی باشد تا آن را مطرح کنیم. ما در این‌باره هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم و بیشتر به خاطر مشغله کاری من بوده است. نیمه‌شب گذشته از سفر استانی برگشتم و دوباره عازم سفر خواهم بود. نگاه ما به این موضوع مثبت است و خواستیم اساسنامه قانونی باشد و کاری که می‌شود در چارچوب موازین قانونی باشد. همان روز پس از سخنان وزیر ارشاد، اسفندیار رحیم‌مشایی مشاور رئیس‌جمهور تاکید کرد که خانه سینما حتما در دولت فعلی بازگشایی می‌شود. چند ساعت پس از انتشار این گفت‌وگو از مشاور رئیس‌جمهور،‌ جواد شمقدری در نامه‌ای به مهدی عظیمی میرآبادی دستور تشکیل «هیات پیگیری بازگشایی خانه سینما» را داد و تاکید کرد که کارها در این زمینه تسریع شود؛ این اقدام معاون وزیر ارشاد با واکنش محمدمهدی عسگرپور،فرهاد توجیدی و جمال خندان (وکیل خانه سینما) روبه‌رو شد چرا که آنها تاکید می‌کردند که تشکیل این هیات قانونی نیست و این‌ اقدام خلاف توافقات طرفین برای حرکت در مسیر تعامل بر اساس نظرات کمیته هفت نفره است. عسگرپور در گفت‌وگویی در این‌باره بیان کرده بود: به‌نظر عموم می‌آید که دو عزم درباره خانه سینما وجود دارد‌، یکی عزم باز شدن خانه سینما تحت هر شرایطی در دولت دهم و دیگری عزم باز نشدن خانه سینما آن هم تحت هر شرایطی. نامه‌ای که از آقای شمقدری درباره خانه سینما منتشر شده است ظاهری مصلحانه‌ دارد و گویا ایشان می‌خواهد بنا بر فرمان صادر شده در روند بازگشایی خانه سینما تسریع کند اما این نامه در باطن بر باز نشدن خانه سینما تاکید دارد چرا که دو بخش مهم در این نامه موید این موضوع است. شاید آقای مشایی یا آقای احمدی‌نژاد به خاطر آشنا نبودنشان با مقوله سینما و جزئیات ریز آن متوجه معنای این دو بخش نباشند اما حتم دارم که آقای شمقدری خودشان متوجه چیزهایی که نوشته‌اند، هستند. در ادامه، چندین صنف سینمایی نیز به تشکیل هیات بازگشایی خانه سینما اعتراض کرده و آن را بدون شأن قانونی دانستند. با وجود این اعتراض‌ها، هیات پنج نفره بازگشایی خانه سینما تشکیل جلسه داد.

پس از برگزاری جلسه دوم، پوران درخشنده که از او به ‌عنوان یکی از اعضای این هیات نام برده می‌شد، از حضور در جلسات آن استعفا داد و نامه‌ای اعتراض‌آمیز به روند در پیش‌ گرفته شده درباره بازگشایی خانه سینما توسط سازمان سینمایی منتشر کرد. نکته جالب این است که اگرچه هیات مدیره خانه‌سینما چندین و چندبار تاکید کرده بودند که «هیات بازگشایی خانه سینما» را به رسمیت نمی‌شناسند، اما در یکی از جلسات این هیات، درخواست حضور افرادی منتسب به هیات مدیره خانه سینما در جلسات مطرح شد. مهدی عظیمی میرآبادی، معاون فعالیت‌های سازمان سینمایی در این‌باره گفته بود که «اعضای هیات بازگشایی خانه سینما از سازمان سینمایی خواسته‌اند که از افراد منتسب به خانه‌سینمای قبلی، هیات مدیره و صنوف آن دعوت کنیم تا علاوه‌بر حضور در هیات بازگشایی خانه سینما در جلسات آن نیز حاضر شوند». این سخنان عظیمی با واکنش فرهاد‌توحیدی، رئیس هیات مدیره خانه سینما مواجه شد و او ضمن تاکید بر اینکه «هیات بازگشایی خانه سینما شأن قانونی ندارد»، گفت: سخن ما روشن است؛ اساسنامه اصلاح‌شده‌ای که به‌ امضای نمایندگان وزارت ارشاد، خانه‌سینما و رئیس‌جمهور رسیده، راه را کاملا روشن و واضح توضیح داده است و گفته که چه باید کرد. وقتی اساسنامه ابلاغ می‌شود، هیات مدیره خانه‌سینما مسئول اداره آن است و باید مجمع عمومی را برگزار کند و اساسنامه ابلاغ‌شده، در آن مجمع بررسی شود و سپس انتخابات هیات مدیره جدید برگزار خواهد شد. در اساسنامه مورد توافق، اصلا چیزی به‌ نام هیات «بازگشایی خانه سینما» وجود ندارد. او با انتقاد از طرح این بحث که هیات بازگشایی در حکم هیات موسس خانه‌سینماست، یادآوری کرد: خانه‌سینما یک‌بار برای همیشه در سال 1372 تأسیس شده است.

دوستان بهتر است یک‌بار اساسنامه‌ای را که امضا کرده‌اند بخوانند. رئیس‌ هیات‌ مدیره خانه‌سینما در پاسخ به‌ این پرسش که گفته می‌شود خانه‌سینما با روال قبلی توسط وزارت ارشاد تعطیل شده است و ادامه فعالیت‌ آن معنی ندارد، توضیح داد: تعطیل کردن یک موسسه با نبودن آن موسسه، متفاوت است. موسسه خانه‌سینما وجود داشته و شخصیت حقوقی دارد، در واقع این موسسه تعطیل شده است و یک‌ روزی می‌تواند بازگشایی شود. اصلا بنا نبود که نمایندگان وزارت ارشاد در کمیته اصلاح اساسنامه باشند و این‌ کار با توصیه دفتر رئیس‌جمهور انجام شد. توحیدی با تاکید دوباره بر اینکه هیات بازگشایی خانه‌سینما شأن قانونی ندارد، گفت: نام و شماره ثبت موسسه خانه‌سینما در ثبت‌ شرکت‌ها موجود است و آخرین تغییرات قانونی اساسنامه‌اش در آنجا ثبت شده است. کسانی می‌توانند مجمع عمومی خانه‌سینما را برگزار کنند که به‌ موجب همان اساسنامه، شأن قانونی‌اش را دارند.

بالاخره خانه سینما باز می‌شود یا نه؟!

دوشنبه بعدازظهر (ششم خردادماه) و یک‌روز پس از اظهارنظر توحیدی، جلسه‌ای با موضوع «خانه سینما» با حضور فرشته طائرپور، همایون اسعدیان، تقی علیقلی‌زاده از مسئولان صنوف سینمایی با مهدی‌عظیمی‌میرآبادی، معاون جواد‌شمقدری و رئیس هیات بازگشایی خانه‌سینما برگزار شد. گویا در این جلسه، نمایندگان صنوف از اینکه «خانه سینما» به سرنوشتی مانند «جامعه صنفی تهیه‌کنندگان» دچار شود، ابراز نگرانی کرده و نسبت به دخیل‌نبودن نظر همه طیف‌ها در فرآیند بازگشایی جامعه اصناف سینمای ایران هشدار داده‌اند. به‌نظر می‌رسد با توجه به دستور رئیس‌جمهور و مشاور او برای بازگشایی خانه سینما، جواد شمقدری می‌خواهد به هر شکل ممکن این کار را انجام دهد تا قبل از نیمه مردادماه خانه سینما مجددا فعالیت اجرایی‌اش را آغاز کند اما گویا با رویه پیش‌ گرفته شده توسط سازمان سینمایی برای بازگشایی خانه سینما و مخالفت‌های بخشی از نمایندگان صنوف مختلف درباره این اقدامات، باید کمی برای آینده آغاز به‌کار «جامعه اصناف سینمای ایران» بدون‌ پشتوانه همه صنوف نگران بود.

آرمان / مد و مه / هشتم خرداد 1392