اشتراک گذاری
ترجمه حسین شایسته/ قتل، سرقت، انتقام و .. از جمله موضوعاتی هستند که منبع الهام کارگردانان بزرگ برای خلق درخشان ترین آثار سینمایی جهان در ژانر جنایی و تبهکارانه بوده اند.
فیلم های جنایی تاریخچه بسیار طولانی دارند، به گونه ای که نمی توان بطور مشخص مبدائی را برای آن در نظر گرفت؛ چرا که این ژانر خود به انواع مختلف دیگری نیز تقسیم می شود که در هر دسته فیلم های شاخصی تا کنون ساخته شده اند: فیلم های جنایی دلهره آور که اکثرا با قالب اکشن آمیخته شده اند، مانند اکثر فیلم های «دیوید فینچر» همچون «هفت». فیلم های جنایی ترسناک با داستان های جنایی که با ژانر ترسناک آمیخته شده اند، مانند سری فیلم های «هانیبال» که معروف ترین آنها «سکوت بره ها» است. فیلم های نوآر جنایی که در دهه های ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ را شامل می شدند که از نمونه امروزی آنها می توان به قسمت های اول و دوم «شهرگناه» اشاره کرد.
فیلم های معروف به “ماب” که از فیلم های گنگستری اصیل هستند که نوعی دستگاه مافیا را شامل می شوند و بسیاری از آنها جنبه اقتباسی دارند. مانند آثار تحسین شده ای چون «پدرخوانده»، «روزی روزگاری در آمریکا»، «جاده ای به سوی تباهی»، «داستان عامه پسند»، «مردگان» و «دار و دسته های نیویورکی».
دسته ای دیگر از فیلم ها را می توان در زیرمجموعه فیلم های جنایی حقیقی دسته بندی کرد. این فیلم ها براساس حوادث واقعی ساخته شده اند مانند فیلم های «رفقای خوب» و «بانی و کلاید».
فیلم ها با موضوع سرقت فیلم هایی هستند که بر اساس حوادث قبل و بعد از سرقت های جنایی، خواه حقیقی و چه خیالی ساخته شده اند؛ مانند فیلم های «بعداز ظهر سگی» ، «سگ های انباری» و «مخمصه».
دسته آخر ار فیلم های جنایی را می توان تحت عنوان فیلم های کارآگاهی شناخت. این فیلم ها که شخصیت های اول آنها معمولا کارآگاهان و پلیس هایی اند که درگیر حل یک معما هستند و اغلب اوقات تماشاگر نیز با آنها همراه می شوند مثل فیلم «محله چینی ها» رومن پولانسکی و «مظنونین همیشگی» ساخته برایان سینگر».
فیلم های چشمگیر در ژانر تبهکارانه و جنایی در سینمای جهان کم نیستند، اما منتقدین سینمایی روزنامه گاردین و “آبزرور” در گزارشی به معرفی ۱۰ اثر برتر تاریخ سینما در این ژانر پرداخته اند که به عقیده آنها به بهترین شکل ممکن ویژگی های این ژانر سینمایی را دارا هستند.
ده: «رفقای خوب» ساخته «مارتین اسکورسیزی»
۱۰-بر اساس گزارش گاردین، فیلم «رفقای خوب» ساخته «مارتین اسکورسیزی» دهمین فیلم برتر سینمای جهان در ژانر جنایی تبهکارانه است. «رفقای خوب» محصول کمپانی برادران وارنر در سال ۱۹۹۰ است که زندگی واقعی «هنری هیل»، گانگستر سابق و خبررسان اف.بی.آی را به تصویر کشیده است. حماسه گنگستری «رفقای خوب» یک اثر زندگی نامه ای شاهکار است که با بازی «رابرت دنیرو» در کنار «جو پشی» و «ری لیوتا» شهرت و اعتبار دوچندان به اثر اسکورسیزی بخشید.
این فیلم هنوز به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای کارگردانی اسکورسیزی به شمار می آید که بسیاری منتقدین آن را نمونه مثال زدنی و اوج هنر تکنیکی سینمایی اسکورسیزی می دانند. در این فیلم «ری لیوتا» در نقش «هنری هیل» ایفای نقش می کند که مجذوب دنیای مافیایی شده است و چنانچه در اول فیلم می گوید گنگستر شدن را از رییس جمهور شدن آمریکا بیشتر دوست دارد. این فیلم نامزد شش جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم و کارگردانی شد، هرچند اسکورسیزی بازهم به جایزه اسکار نرسید و به کارگردان تازه کار فیلم «رقص با گرگ ها» (کوین کاستنر) باخت. این فیلم برنده پنج جایزه بافتا از جمله بهترین فیلم و کارگردانی شد و در جشنواره ونیز جایزه منتخب تماشاگران و شیر نقره ای بهترین کارگردانی را کسب کرد.
نه:«پنهان» ساخته «میشل هانکه»
۹-جایگاه نهم برترین آثار جنایی و تبهکارنه سینمای جهان در اختیار فیلم «پنهان» ساخته «میشل هانکه» برنده دو نخل طلا است و گرچه این فیلم بسیاری مولفه های ژانر جنایی را ندارد، اما اثزی بسیار قدرتمند و دلهره آور محسوب می شود. این فیلم محصول سال ۲۰۰۵ سینمای فرانسه است که داستان خانواده ای مدرن با بازی «ژولیت بینوش» و «دانیل اوتول» را به تصویر می کشد که زندگی بسیار آرام و رضایت بخشی دارند، اما فیلم ها و نقاشی های ساده ای که از زمانی به بعد به طور متناوب به دست این خانواده می رسد، آرامش شان را به هم می ریزد. از مهمترین عناوین کسب شده این فیلم می توان به جایزه بهترین کارگردان، جایزه فیپزشی و جایزه بهترین فیلم معنوی جشنواره کن اشاره کرد. این فیلم همچنین جایزه بهترین فیلم، کارگردان، بازیگر زن و مرد و فیپزشی جوایز فیلم اروپا را نیز بدست آورد.
هشت: «داستان عامه پسند» ساخته «کوئنتین تارانتینو»
داستانهای عامه پسند ساخته کونتین تارانتینو
8-«داستان عامه پسند» برترین ساخته «کوئنتین تارانتینو» که وی را به اوج شهرت رساند، در این فهرست در رتبه هشتم دیده می شود. این فیلم محصول سال ۱۹۹۴ با بازیگرانی چون «جان تراولتا»، «ساموئل ال.جکسون» و «اما تورمن» با فیلم نامه ای از تارانتینو شامل سه اپیزود با سه قصه مرتبط با هم است. فیلم نخل طلای جشنواره کن را دریافت کرده و در این اثر بیش از هر چیزی جسارت کارگردان به چشم می خورد. «تارانتینو» در «داستان های عامه پسند» تمام اشکال متعارف روایی سینما را کنار گذاشت و داستان خود را در ساختاری پیچیده با گذرهای زمانی و مکانی متناوب به پیش می برد به عنوان شخصیت محوری قسمت پایانی فیلم همان کسی است که درمیان فیلم شاهد کشته شدنش بوده ایم.
«داستان های عامه پسند» با قصه ای پر فراز و نشیب و شخصیت های جذاب و ملموس ، دوران اوج ادبیات سیاه در دهه ۳۰ و سینمای سیاه دهه های ۴۰ و ۵۰ آمریکا را تداعی می کند. از جمله جوایز این فیلم می توان به کسب اسکار، گلدن گلوب و بافتای بهترین فیلمنامه برای «تارانتینو» و همچنین جایزه بهترین فیلم و کارگردانی از انجمن ملی منتقدین فیلم آمریکا اشاره کرد.
هفت : «کارتر را بگیرید» به کارگردانی «مایک هوگس»
۷-فیلمی انگلیسی و نه چندان مطرح در مقایسه با آثاری که تاکنون به آنها پرداخته ایم، در مکان هفتم فهرست دهگانه منتقدین گاردین قرار گرفته است؛ «کارتر را بگیرید» محصول ۱۹۷۱ به کارگردانی «مایک هوگس» و با نقش آفرینی «مایکل کین» است. این فیلم درباره گنگستری لندنی به نام «جک کارتر» است که بعد از مرگ مشکوک برادرش در حادثه رانندگی برای رسیدگی و تحقیق در این باره راهی نیوکاسل می شود. این فیلم در رویدادهای سینمایی جوایز چندانی بدست نیاورد، اما در سال ۲۰۰۰ کمپانی برادران وارنر اقدام به بازسازی این فیلم با کارگردانی «استفن کی» و بازی «سیلوستر استالونه» در نقش «جک کارتر» کرد که شامل صحنه هایی است که بصورت مستقیم از نسخه اصلی گرفته شده اند، اما در نهایت نتوانست همانند نسخه اصلی در جذب مخاطبان موفق عمل کند.
شش: «غرامت مضاعف» به کارگردانی «بیلی وایلدر»
۶-ششمین فیلم جنایی برتر تاریخ سینما «غرامت مضاعف» فیلمی به کارگردانی «بیلی وایلدر» سرشناس در سال ۱۹۴۴ با بازی «فرد مک موری»، «باربارا استانویک» و «ادوارد جی.رابینسون» است که جزو شاخص ترین نمونه های «فیلم نوآر» به شمار می رود. داستان فیلم بر اساس یک رویداد جنایتی واقعی بنا شده است که در ۱۹۲۷ اتفاق افتاده بود. این فیلم توسط «بیلی وایلدر» و «ریموند چندلر» از رمان «غرامت مضاعف» نوشته «جیمز ام.کین» اقتباس شده است. داستان فیلم درباره یک فروشنده بیمه عمر است که با اغفال فردی او را در کشتن شوهرش یاری دهد و مرگ او را یک حادثه جلوه دهند تا بتواند از طریق ماده غرامت مضاعف، بیمه عمر شوهرش را بگیرد. این فیلم که «وودی آلن» از آن به عنوان بهترین فیلمی که تا کنون دیده است یاد می کند در هفت بخش شامل بهترین کارگردانی نامزد اسکار شد اما در نهایت جایزه ای نصیبش نشد.
پنج: راشامون اثر «آکی را کوروساوا»
۵-فیلم بعدی متعلق به «آکی را کوروساوا»، کارگردان سرشناس ژاپنی است. «راشامون» نام فیلم تحسین شده دهه ۵۰ ژاپن است. کوروساوا مانند بسیاری از فیلم های دیگرش از«توشیرو میفونه» در این فیلم بازی گرفته است. این فیلم بر اساس دو داستان از «ریونوسوکه آکوتاگاوا» ساخته شده و اولین فیلمی بود که کوروساوا و سینمای ژاپن را به مخاطبان غربی شناساند و در تعدادی از سینماهای غرب نیز اکران شد و به عنوان یکی از شاهکارهای کوروساوا شناخته می شود. در این فیلم به یک جنایت قبیح و حوادث پس از آن از زوایای گوناگون پرداخته می شود. فیلم توانست شیر طلایی جشنواره ونیز را ببرد و همچنین جایزه اسکار افتخاری را در بیست وچهارمین دوره جایزه اسکار بگیرد.
چهار: «زمین های لم یزرع» ساخته ترنس مالیک
۴-ساخته جنایی «ترنس مالیک» کارگردان کم کار، اما درخشان سینمای جهان در سال ۱۹۷۳ به نام «زمین های لم یزرع» نیز شناخته می شود در مکان چهارم برترین آثار سینمایی جهان از نگاه گاردین قرار گرفته است. این فیلم با بازی «مارتین شین» و «سیسی اسپک» در داکوتای جنوبی روی می دهد و روایتگر داستان جنایات یک دختر ۱۵ ساله به همراه دوست ۲۰ ساله اش است. این فیلم که نویسندگی آن را نیز خود «ترنس مالیک» بر عهده دارد، پس از نمایش با تحسین منتقدین همراه شد.
سه: «سرگیجه» اثر «آلفرد هیچکاک»
۳-فیلم «سرگیجه» شاهکار سینمایی «آلفرد هیچکاک» که در بسیاری از نظرسنجی ها به عنوان برترین فیلم تاریخ سینما انتخاب شده، مکان سوم برترین فیلم های جنایی جهان را به خود اختصاص داده است. «هیچکاک» فیلم ساز صاحب نام و تاثیر گذار انگلیسی و پیشگام تکنیک های بدیع در ژانرهای تریلر روانی و تعلیق که جوایز مهمی از «انجمن منتقدان فیلم نیویورک» و صدف نقره ایز جشنواره سن سباستین را برای این فیلم دریافت کرد، ماجرای پلیسی را روایت می کند که در جریان یک تعقیب و گریز به دلیل سرگیجه نمی تواند ماموریتش را درست انجام دهد و در نتیجه بازنشسته می شود. در این میان یکی از دوستانش از او می خواهد که وظیفه مراقبت از همسر بیمارش را بر عهده بگیرد. او سپس متوجه رفتارش عجیب همسر دوستش شده و بطور ناخواسته وارد ماجرایی پر رمز و راز می شود. «سرگیجه» که در گیشه موفقیتی چندانی به دست نیاورد، نامزد دو جایزه اسکار شد که با تیتراژ نامتعارف و موسیقی دلهره آور ساخته «برنارد هرمان» آغاز می شود.
دو: «نشانی از شر» به کارگردانی «اورسن ولز»
۲-جایگاه دوم فهرست منتقدین سینمایی گاردین در اختیار فیلم «نشانی از شر» به کارگردانی «اورسن ولز» محصول ۱۹۵۸ است. این فیلم با نقش آفرینی «چارلتون هستون» و «اورسون ولز» جزء یکی از آثار ماندگار در آرشیو فیلم آمریکا و به عنوان میراث فرهنگی این کشور قرار دارد. روزنامه ایندیپندنت در سال ۲۰۱۱ این فیلم را به عنوان دلهره آورترین فیلم تاریخ سینما معرفی کرد. «نشانی از شر» یکی از آخرین فیلم های دوره ژانر نوآر کلاسیک است که اورسن ولز علاوه بر کارگردانی در این فیلم نقش یک مامور پلیس فاسد را هم بازی می کند. داستان این فیلم درباره قتل، آدم ربایی و فساد پلیس در یکی از شهرهای کوچک در مرز مکزیک است. این فیلم که در ۲۱ می ۱۹۸۸ اکران خود را آغاز کرد، در نهایت به فروشی بالغ بر دو میلیون و ۳۰۰ هزار دلار دست یافت.
یک: محله چینی ها ساخته رومن پولانسکی
۱-در نهایت عنوان برترین فیلم جنایی و تبهکارانه تاریخ سینما از نگاه منتقدین روزنامه گاردین و آبزرور به فیلم معروف «محله چینی ها» ساخته «رومن پولانسکی» در سال ۱۹۷۴ رسید. «محله چینی ها» فیلمی درخشان در فضای نوآر درباره یک کارآگاه کله شق است که پرده از فساد محله چینی ها در دهه ۳۰ لس آنجلس برمی دارد. این اثر جزء چهل فیلم برتر تاریخ سینما است که نامزد ۱۱ جایزه اسکار شد. «جک نیکلسون» و «فی داناوی» از مطرح ترین بازیگران این فیلم محسوب می شوند که نمونه درخشان از یک نوآر دهه هفتادی است؛ اثری رازآلود، پر از سوءتفاهم و پنهان کاری و شخصیت هایی که در پس چهره و اعمال شان واقعیات دیگری جز آنچه می بینیم نهفته است و به واقع آنچه نیستند که نشان می دهند.
فیلم «محله چینی ها» به این حقیقت می پردازد که کسانی که نوع خاصی از تبهکاری مثل قتل، سرقت، تجاوز یا آتش سوزی را انجام می دهند، با زندان رفتن به سزای عمل خود می رسند؛ اما کسانی که علیه اجتماع مرتکب جرم می شوند، غالبا مورد بخشش قرار گرفته و نام آنها بر روی خیابان ها گذاشته می شود یا در سالن شهر به آنها مدال می شود.
مد و مه/ بهمن 1393