Share This Article
«مارکسیسم و نقد ادبی» ایگلتون به گفته نویسنده‌اش پژوهشی کوتاه است که در آن جز طرح چند موضوع اساسی و پاره‌ای پرسش‌های بنیادی کاری نمی‌توان کاری کرد. ایگلتون معتقد است، خطر کتاب‌هایی از این دست آن است که برای آشنایان به چنین موضوع‌هایی ملال‌آور و برای کسانی که کاملا با آن ناآشنایند، گیج‌کننده است. اما در نهایت آنچه با عنوان کتاب «مارکسیسم و نقد ادبی» امروز در دست ماست کتابی است در چهار فصل که از قضا نه ملال‌آور است و نه ابدا گیج‌کننده. ایگلتون در دیباچه‌ای بر چاپ این متن در مجموعه کلاسیک‌های راتلج نوشته است، «مارکسیسم و نقد ادبی» نخستین‌بار در سال١٩٧٦، درست هنگامی که تاریخ غرب در حال چرخش مسیر بود، منتشر شد. و طی چندسال پس از انتشار این کتاب، سراسر فضای فرهنگی‌ای که این کتاب نیروی خود را از آن گرفته بود، از بیخ و بن تغییر کرد. نظریه در عرصه‌های فرهنگی و ادبی در سراسر دهه١٩٨٠ همچنان روبه‌پیشروی داشت اما مارکسیسم نسبت به فمینیسم، پساساختارگرایی و بعدها پسامدرنیسم هر دم در صف بعدی قرار می‌گرفت. با این همه به تعبیر اکبر معصوم‌بیگی، مترجم این اثر کار سترگ فکری تری ایگلتون طی ٣٠ساله اخیر نشان از اندیشه‌ورزی آگاه و کوشنده دارد که دگرگونی اجتماعی ریشه‌ای را نه معجزه‌ای یک‌شبه و آسان‌یاب، که راهی پرسنگلاخ، پیچ‌پیچ، پرمرارت و سخت درازآهنگ می‌شمارد؛ همان که ریموند ویلیامز آن را «انقلاب طولانی» می‌خواند. یکی از انگیزه‌های مهم ایگلتون از تنظیم این کتاب، پرهیز از آکادمیک‌شدن این کتاب است. از این منظر نوشتن کتابی درباره مارکسیسم و نقد ادبی در معرض این خطر است که نه به مارکسیسم مربوط باشد و نه به نقد ادبی. ایگلتون تلاش کرده از افزودن یک کتاب دانشگاهی به دیگر کتاب‌های موجود آکادمیک دوری کند. از این‌رو از دوجنبه نقد مارکسیستی ادبی را در سنت فرانسوی و سنت انگلیسی، با هم پیش برده است. «مارکسیسم و نقد ادبی» در چهار فصل با عناوین «ادبیات و تاریخ»، «شکل و محتوا»، «نویسنده و تعهد» و «پدیدآورنده همچون تولیدکننده»، به رابطه مارکسیسم و نقد ادبی می‌پردازد. «اگر کارل مارکس و انگلس بیشتر در حوزه سیاست و اقتصاد شهرت دارند تا در زمینه نوشته‌های ادبی، به هیچ‌روی به این سبب نیست که آنها ادبیات را بی‌اهمیت می‌شمردند. چنانکه تروتسکی در ادبیات و انقلاب می‌گوید راست است که بسیاری از مردم جهان چون انقلاب‌گران می‌اندیشند و مانند بی‌فرهنگان احساس می‌کنند.» بخش خواندنی «ادبیات و تاریخ» با این جملات آغاز می‌شود.