عزت‌الله فولادوند: از سرکوب اندیشه بترسید نه از اندیشه!

عزت‌الله فولادوند با بیان این‌که هراس باید از سرکوب اندیشه باشد و نه از اندیشه، گفت: بر این اعتقادم که هر شوربختی و بلایی که دامن‌گیر مردم این آب و خاک شده از بی‌دانشی بوده است.

به گزارش مد و مه، به نقل از  ایسنا‌، عزت‌الله فولادوند، مترجم پیشکسوت آثار فلسفی، اظهار کرد: باید سپاس گفت جمله کسانی را که به رغم همه رنج‌ها و محرومیت‌ها و تنگناها و گاه بی‌گاه ناسپاسی‌ها هنوز برای ترقی و تعالی دانش و فرهنگ در این سرزمین کهن استوار ایستاده‌اند. سرزمینی یگان که سخن‌دانان و دانشمندانی همچون فردوسی، سعدی‌، حافظ‌، مولوی‌، رازی و ابن سینا به جهان تقدیم کرده است و 11 سده پیش که غرب به تعبیر خود غربیان در اعصار تاریک به سر می‌برد، فرزانه‌ای همچون رودکی داشت که به همین زبان عزیز فارسی نوشت: «دانش اندر دل چراغ روشن است…».

او با بیان این‌که بی‌جهت نبود که فیلسوف بزرگ آلمانی هگل نوشت تاریخ به معنی درست با امپراتوری ایرانی آغاز می‌شود ادامه داد: اما در طول این سرنوشت دراز با کمال تاسف کم نبوده‌اند دوره‌هایی که ما نیز محروم از چراغ دانش به ظلمت جهل فرو غلطیده‌ایم، قدر و اعتبار از دانش‌وران و هنرمندان‌مان سلب کرده‌ایم و به آنان بی‌حرمتی روا داشته‌ایم و در آغوش خرافات و بی‌دانشی و تاریک‌اندیشی خوش به خواب غفلت رفته‌ایم. پیشینیان بزرگ‌مان را قدر نشناخته‌ایم و خوار پنداشته‌ایم و هم‌روزگاران گران‌قدرمان را آزرده‌ایم و سرکوب کرده‌ایم و احیانا دست به خون‌شان برده‌ایم. چنان‌چه صلاح‌الدین ایوبی‌ فرمان به قتل شیخ شهاب‌الدین سهروردی به دلیل افکار او داد.

فولادوند که سه‌شنبه (پنجم اسفندماه) در مراسم پایانی جایزه «کتاب سال توسعه» و جایزه «مهتاب میرزایی» در شهر کتاب سخن می‌گفت اظهار کرد: من همواره بر این اعتقاد بوده‌ام و هرگز از آن انصراف نپذیرفته‌ام که هر شوربختی و بلایی که دامن‌گیر این آب و خاک شده از بی‌دانشی بوده است. در زبان لاتین ضرب‌المثلی است که می‌گوید خطا امری انسانی است ولی اصرار در خطا شیطانی است و کم نبوده‌اند اوقاتی که ما بر خطا اصرار ورزیده‌ایم و نه تنها بر خودمان بلکه به نسل‌های بخت‌برگشته آینده نیز زیان‌های هنگفت و احیانا جبران‌ناپذیر تحمیل کرده‌ایم. اما پادزهر این همه بلا چیست؟ گفته شده است و شاید روزهایی بوده است که دیده‌ایم پر بی‌جا نگفته‌اند که اگر تاریخ یک درس داشته باشد این است که هیچ‌کس از تاریخ پند نمی‌گیرد. ولی اگر این جمله را به جد بگیریم و سرمشق قرار دهیم آن‌گاه باید سرنوشت ملت‌هایی را که از گذشته پند آموخته‌اند و به شاهراه ترقی و روزبهی افتاده‌اند به فراموشی بسپاریم و همچنان در جهل مرکب بمانیم.

این مترجم در ادامه بیان کرد: یکی از گرانبهاترین تجربه‌های اعصار گذشته و نیز اکنون شاید این است که در عرصه اندیشه‌ها قلم از شمشیر به فرجام برنده‌تر است. اندیشه سست‌بنیادی که شور و هیجان و تعصب در آن جای خرد و دور اندیشی را گرفته باشد هرچند به نیت خیر به میدان بیاید سرانجام محکوم به شکست است و کسانی که آن را در آغاز به جان خریده‌اند در پایان نصیبی به جز شرنگ دریغ و پشیمانی نخواهند داشت. این تجربه که از آغاز سرگذشت بشر تکرار شد به‌ویژه نزد بزرگان و فرمانرویان ارزشمند افتاده است، چنان‌چه خداوند سخن، شیخ بزرگوار سعدی در تایید همین معنا می‌فرماید: «پادشاهان به صحبت خردمندان از آن محتاج‌ترند که خردمندان به قربت پادشاهان.»

فولادوند همچنین گفت: از اندیشه نباید هراسید‌، هراس باید از سرکوب اندیشه باشد که میدان را برای تاخت و تاز افکار سست و سخیف و گمراه‌کننده و بدعاقبت باز می‌گذارد. پس بیایید اندیشه‌وران و اهل قلم و هنرمندان را که خادمان راستین آدمیانند ارج بنهیم تا به میدان بیایند و مطاع خویش به بازار بیاورند و مطمئن باشیم که اگر کالای بی‌ارزش عرضه کردند بی‌آن‌که نیازی به سرکوب باشد خود باید زیان آن را تحمل کنند.

او در پایان از گرداندگان نشریه «نگاه نو» و همچنین مخاطبان این نشریه که او را در جایزه «مهتاب میرزایی» سال 92 به خاطر ترجمه مقاله «فلسفه تاریخ» برگزیده بودند تشکر کرد.

/