Share This Article
حکايت حال
پیام حیدرقزوینی
مهمترین اتفاق کتاب‌های ادبیات و هنر در سال گذشته را می‌توان مربوط به حوزه تئوری و نظریه دانست که چند کتاب مهم و تاثیرگذار در این حوزه منتشر شدند. البته در این سال، چند رمان مهم هم به فارسی ترجمه شدند و چند داستان و دفتر شعر شاخص فارسی هم بعد از سال‌ها تجدیدچاپ شدند تا ازاین‌حیث سال ٩٣ در مقایسه با سال قبلش پربارتر باشد.
در سال گذشته اگرچه چندرمان و مجموعه داستان ايراني قابل‌توجه منتشر شد، اما شايد مهم‌ترين اتفاق اين‌سال در حوزه ادبيات داستاني ايراني را بتوان مربوط به تجديدچاپ آثاري دانست که برخي براي سال‌ها امکان چاپ نداشتند. «عزاداران بيل»، «شب‌نشيني باشکوه»، «ترس‌ولرز»، «کلاته‌گل»، «جانشين»، «آي بي‌کلاه، آي باکلاه»، «ضحاک» و… از جمله آثار غلامحسين ساعدي هستند که همگي در سال ٩٣ در نشر نگاه تجديدچاپ شدند. در اين سال همچنين برخي از آثار رضا براهني نيز بعد از مدت‌ها به چاپ رسيدند. «آواز کشتگان» و «چاه‌به‌چاه» دو اثر داستاني براهني هستند که توسط نشر نگاه تجديدچاپ شدند و همچنين دوکتاب ديگر براهني که به حوزه تئوري مربوط‌اند توسط نشر نگاه منتشر شدند. «قصه‌نويسي» يکي از اين کتاب‌هاست که اولين‌بار به صورت پاورقي در مجله فردوسي منتشر شده بود و بعد در سال‌هاي پاياني دهه ٤٠ به‌صورت کتاب به‌چاپ‌رسيد که البته بعد از مدتي توقيف شد. بعد از انقلاب و در دهه شصت «قصه‌نويسي» مجددا چاپ شد اما حالا و با وقفه‌اي طولاني بار ديگر اين کتاب به چاپ رسيده است. «تاريخ مذکر» کتاب ديگري از براهني است که سال گذشته به چاپ مجدد رسيد. براهني در رساله «تاريخ مذکر» به تشتت فرهنگ در ايران توجه داشته و مقالات ديگري که در اين کتاب آمده‌اند هم کم‌وبيش مرتبط با اين موضوع هستند. همچنين در سال٩٣ برخي آثار احمد محمود نيز تجديدچاپ شدند. «درخت انجير معابد» و «مدار صفردرجه»، «قصه آشنا» و برخي ديگر از آثار احمد محمود توسط نشر معين تجديدچاپ شدند و همچنين کتاب «حکايت حال» که گفت‌وگوي ليلي گلستان با احمد محمود است نيز توسط همين نشر بعد از سال‌ها به چاپ رسيد.
«برکه‌هاي باد» تازه‌ترين مجموعه داستان رضا جولايي است که سال گذشته توسط نشر آموت منتشر شد. اين مجموعه شامل ١٤ داستان کوتاه است که فضاي اکثر آنها کمي با کارهاي قبلي جولايي تفاوت دارند و تنها يکي از داستان‌هاي مجموعه که «برکه‌هاي باد» نام دارد در پيوند با واقعه‌اي تاريخي نوشته شده است. از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين مجموعه شخصيت‌پردازي قابل‌توجه و استفاده از عناصر طبيعت در داستان‌هاست. «وقت‌سايه‌ها» عنوان رماني از محمود فلکي است که در سال ٩٣ توسط نشر ثالث منتشر شد. فلکي در اين رمان به روايت ويراني خانواده‌اي اربابي و خرده‌مالک در شمال ايران همزمان با اصلاحات ارضي پرداخته است. داستان «وقت سايه‌ها» به واسطه خاطرات مبهم راوي شکل مي‌گيرد و احضار خاطرات گذشته او با درآميختن وهم و واقعيت همراه است و بخشي از ذهنيت راوي از به ياد آوردن بخش‌هايي از خاطرات گذشته تن مي‌زند. همچنين در سال ٩٣ رمان «دود» حسين سناپور هم بعد از سال‌ها مجوز چاپ گرفت و در نشر چشمه منتشر شد. اگرچه زمان دقيق ماجراهاي اين رمان معلوم نيست اما مي‌توان گفت حوادث رمان مربوط به يک‌دهه پيش است. «دود» با شک‌وترديد و دودلي‌هاي راوي داستان شروع مي‌شود و با همين ابهام خواننده را وارد فضاي داستان مي‌کند و پيش مي‌برد. از جعفر مدرس‌صادقي نيز دوکتاب در سال گذشته منتشر شدند. «روزنامه‌نويس» و «خاطرات ارديبهشت» عناوين تازه‌ترين رمان‌هاي مدرس‌صادقي‌اند که هردو در نشر مرکز به چاپ رسيدند. «روزنامه‌نويس» به روايت روزنامه‌نگاران جواني پرداخته که در روزنامه‌اي محلي فعاليت مي‌کنند. «خاطرات ارديبهشت» که در ٣١ بخش نوشته شده، به خاطرات مردي ميانسال مربوط است که همسرش را از دست داده و با دخترش زندگي مي‌کند. از گلي ترقي نيز در سال گذشته رماني با عنوان «اتفاق» در نشر نيلوفر منتشر شد و البته بيشتر منقدان معتقدند که «اتفاق» تجربه‌اي تکراري در ميان آثار گلي ترقي است. اما در بين آثاري که در سال گذشته منتشر شدند، مي‌توان از «کليله‌ودمنه» هم نام برد که محمدرضا مرعشي‌پور آن را ترجمه کرده و در نشر نيلوفر به چاپ رسيده است. مرعشي‌پور «کليله‌ودمنه» را بر اساس ترجمه عربي عبدالله‌بن‌مقفع به فارسي برگردانده است. مرعشي‌پور به گفته خودش، در ترجمه اين کتاب به متن پهلوي برزويه طبيب که به وسيله ابن‌مقفع به عربي ترجمه شده، نه چيزي افزوده و نه چيزي کاسته است. «راویان روایت تو» سعید عباسپور را می‌توان از قابل‌توجه‌ترین رمان‌های ایرانی این سال‌ها دانست که در سال ٩٣ از سوی نشر ثالث منتشر شد. این رمان از دو اپیزود تشکیل شده و اپیزود اولش به شکست عاطفی استاد فرزین‌تار مربوط است که در غربت زندگی می‌کند و با افیون و الکل گذشته را مرور می‌کند. در اپیزود دوم اما معلوم می‌شود که هرچه تا اینجا از زمان خوانده‌ایم طرح فیلمنامه‌ای است که قرار است راوی اخیرتر بازگو کند. اما یکی از مهمترین ویژگی‌های رمان عباسپور در نحوه روایت اوست که در آن ماجرا اولویت ندارد و درواقع ماجراهای داستان وجه اصلی روایت داستان نیستند.
شرق