به یاد بیلی وایلدر در سالگرد درگذشت او

«بیلی وایلدر»، کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس فقید سینمای آمریکا و از رکوردداران نامزدی جوایز اسکار است که 13 سال پیش در چنین روزی چشم از جهان فروبست.

 «بیلی وایلدر» ‌متولد 22 ژوئن 1906 در لهستان امروزی، بیش از پنج‌ دهه در عرصه‌ سینما حضوری درخشان داشت و پیش از مرگ در 27 مارس 2002 در 95 سالگی، توانست ساخت 60 فیلم را در کارنامه سینمایی‌اش به ثبت برساند. «وایلدر» یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فیلم‌سازی هالیوود در عصر طلایی محسوب می‌شود که شش بار موفق به کسب اسکار و 15بار نامزد این جایزه بود و از این لحاظ یکی از رکورداران تاریخ سینماست.

وی پس از اخراج از دانشگاه وین اتریش، به روزنامه‌نگاری پرداخت و پس از مهاجرت به برلین، در روزنامه‌های محلی، مطالب ورزشی و جنایی می‌نوشت. توانایی «وایلدر» در نویسندگی، او را به سمت نگارش فیلم‌نامه سوق داد.

موفقیت عمده‌ی «وایلدر» پس از حضور او در هالیوود در سال 1933 آغاز شد و اولین اثر مهم او در سال 1939 با فیلم «نیمه‌شب» رقم خورد که برای اولین‌بار نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه شد.

پس از آن، موفقیت‌های بعدی وی با فیلم‌نامه آثار پرفروشی چون «طلوع را متوقف کن» و «گلوله‌ آتش» ادامه یافت و دو بار دیگر نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه شد اما همچنان در کسب آن ناموفق بود.

«وایلدر» پس از اولین تجربه کارگردانی‌اش با فیلم «بزرگ‌تر و کوچک‌تر»، شهرت جهانی خود را با ساخت فیلم «غرامت مضاعف» در سال 1944 رقم زد که نامزدی بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه اسکار را برای او به‌همراه آورد. دو سال بعد، «وایلدر» با فیلم «تعطیلات ازدست‌رفته» توانست سرانجام جایزه اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه را به‌دست آورد.

این کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس سرشناس در سال 1951 با فیلم «سانست بلوار» اسکار بهترین فیلم‌نامه را گرفت اما در کسب اسکار بهترین کارگردانی این فیلم ناکام ماند. «وایلدر» در ادامه با فیلم «تک‌خال در حفره» اگرچه به موفقیتی در گیشه سینماها نرسید اما شهرت خود را افزایش داد و بار دیگر نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه شد.

وی در سال 1954 فیلم موفق «بازداشتگاه شماره 17» را ساخت که اگرچه اسکار بهترین کارگردانی را برای او به‌همراه نیاورد اما موجب شد تا «ویلیام هولدن» اسکار بهترین بازیگر مرد را بگیرد.

یک‌ سال بعد، «وایلدر» با فیلم «سابرینا» نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه و کارگردانی شد. اواسط دهه 50 را می‌توان دوران توجه «بیلی وایلدر» به آثار کمدی توصیف کرد که ازجمله آن‌ها می‌توان به «خارش هفت‌ساله» (1955)، «بعضی‌ها داغش رو دوست دارند» (1959) و «آپارتمان» اشاره کرد.

وی با فیلم «آپارتمان» سه اسکار بهترین فیلم‌نامه، بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را گرفت و با فیلم «بعضی‌ها داغش رو دوست دارند» نامزد اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه شد.

پس از این سال‌های موفق، حضور «وایلدر» در عرصه فیلم‌سازی دیگر مانند گذشته نبود، به طوری که فیلم‌های «یک، دو، سه» (1961)، «‌احمق مرا ببوس» (1964)، «شیرینی شانس» (1966)،‌ «زندگی خصوصی شرلوک هولمز» (1970) تقریبا آخرین آثار کارنامه سینمایی او بودند.

«بیلی وایلدر» در سال 1988 جایزه یادبود اسکار را گرفت و ستاره وی در کوچه شهرت هالیوود نقش بست. وی در پنج دهه فعالیت سینمایی 15 بار نامزد جایزه اسکار شد که از این لحاظ یکی از رکورداران تاریخ سینما است.

از دیگر افتخارات سینمایی «بیلی وایلدر» می‌توان به جایزه‌ بافتا بهترین فیلم (1960)، خرس طلای افتخاری برلین (1993)، جایزه بزرگ جشنواره کن (1946)، جایزه یک عمر دستاورد سینمایی از پارلمان اروپا (1992)، دو جایزه بهترین فیلم از گلدن گلوب (1946-1951) و شیر طلایی افتخاری ونیز (1972) اشاره کرد. ایسنا