مروری بر ده کتاب برتر ادبیات کودک و نوجوان

فهرستی از بهترین کتاب‌ها برای بچه‌ها

ادبیات کودک و نوجوان یکی از تاثیرگذارترین انواع ادبی است که به فراخور سن پایین‌ مخاطبان خود شکل گرفته است اما علی‌رغم سبک ساده و بی‌تکلف خود، در طول تاریخ برای ابراز ژرف‌ترین اندیشه‌های‌ بشری به کار برده شده است.

با نظرسنجی از ده‌ها منتقد ادبی از سراسر جهان از نشریاتی چون تایمز، ساندی تایمز و همچنین «دنیل هان» نویسنده نسخه جدید راهنمای ادبیات کودک آکسفورد، برترین آثار در این ژانر ادبی معرفی شده‌اند.

منتقدان در این نظرسنجی بی‌بی‌سی به 151 اثر مربوط به ادبیات کودک رای داده‌اند که شاید حضور برخی از آن‌ها در میان 10 اثر برتر جالب توجه باشد.

«چین و چروک زمان»

10. رمان «چین و چروک زمان» رمانی علمی-تخیلی و فانتزی نوشته «مدلین لانگل» نویسنده آمریکایی برای اولین بار در سال 1963 منتشر شد و داستان آن درباره دختر کوچکی به نام «مگ» است که پدرش که مشغول کار در یک پروژه مرموز است ناگهان ناپدید می‌شود. این رمان کودک و نوجوان موفق به کسب چندین جایزه ادبی از جمله جایزه «لوئیس کارول» شد و در جوایز«هانس کریستین اندرسن» نیز نامزد کسب جایزه بود. در سال 2003 یک کمپانی فیلمسازی کانادایی اقتباسی تلویزیونی از این رمان ساخت که توسط دیزنی در آمریکا توزیع شد اما کمپانی دیزنی در سال 2010 اعلام کرد که حق ساخت این رمان را به دست آورده و قرار است فیملی با بودجه 35 میلیون دلار براساس آن تولید کند.

«جادوگری از دریای زمین»

9. «جادوگری از دریای زمین» نوشته «اورسولا لوگوئین» نویسنده آمریکایی فرانسوی است که برای اولین بار در یک نشریه کوچک در سال 1968 منتشر شد. داستان این رمان کلاسیک و فانتزی در مجمع‌الجزایری خیالی به نام «Earthsea» (دریا زمین) روی می‌دهد که روایتگر ماجرای پسری به نام «گد» است که برای آموزش به مدرسه جادوگری می‌رود و در این راه با اژدهای درون خود روبه‌رو می‌شود و سرانجام به دانایی می‌رسد. «اورسولا گوئین» بعدها رمان‌های دیگری به نام‌های «مقبره آتوان»(1971)،«دورترین ساحل»(1972)،«تهانو»(1990) و همچنین «بار دیگر»(2001) را در دنباله رمان «جادوگری از دریا زمین» نوشت. «مارگارت اتوود» رمان «جادوگری از دریا زمین» را به عنوان یکی از منابع ادبیات فانتزی معرفی کرده است. این رمان با آثار مطرحی چون «ارباب حلقه‌ها» و «جادوگر شهر اوز» مقایسه می‌شود.

«چارلی و کارخانه شکلات‌سازی»

8. «چارلی و کارخانه شکلات‌سازی» به قلم «رولد دال» نویسنده انگلیسی یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار ادبیات کودک و نوجوان است که روایتگر ماجراهای کودک فقیری به نام «چارلی» در یک کارخانه شکلات‌سازی است که متعلق به شخصی به نام «ویلی وانکا» است. «رولد دال» در سال 1972 دنباله رمان خود را در کتابی تحت عنوان «چارلی و آسانسور شیشه‌ای بزرگ» منتشر کرد و حتی قصد داشت قسمت سوم این رمان را نیز منتشر کند اما هرگز آن را به پایان نبرد. دو فیلم «ویلی وانکا و کارخانه شکلات‌سازی» (1972) به کارگردانی «مل استوارت» و «چارلی و کارخانه شکلات‌سازی» (2005) به کارگردانی «تیم برتون» بر اساس این رمان به سینما آمده‌اند.

«وینی دپو»

7. «وینی دپو» اولین کتاب از سری رمان‌های «وینی دپو» نوشته «ای.ای میلن» نویسنده انگلیسی است که در سال 1926 به بازار آمد. داستان این رمان درباره یک خرس قهوه‌ای به نام «وینی دپو» و دوستان او «پیلگت»، «ایور» و «اول» و همچنین یک خرگوش زنده به نام «رابیت» است. فصل‌های این کتاب را می‌توان به‌صورت جداگانه خواند چرا که از لحاظ داستانی به هم وابسته نیستند. بعدها کمپانی دیزنی مجموعه داستان‌های «پو» را در قالب یک انیمیشن درآورد که با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو و به یکی از موفق‌ترین فیلم‌های دیزنی بدل شد.

«شازده کوچولو»

6. «شازده کوچولو» سرآمد تمام رمان‌های «آنتوان دوسنت‌اگزوپری» نویسنده معروف فرانسوی است که به بیش از 250 زبان ترجمه شده است. متن اصلی این اثر به زبان انگلیسی در سال 1943 در نیویورک منتشر شد و سال بعد نسخه ترجمه‌شده آن به کتاب‌فروشی‌های فرانسه راه یافت و چیزی نگذشت که این کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه شد و در سراسر جهان مورد استقبال قرار گرفت. در این داستان «اگزوپری» به شیوه‌ای سوررئالیستی به بیان فلسفه خود از دوست داشتن و عشق و هستی می‌پردازد. طی این داستان «سنت اگزوپری» از دیدگاه یک کودک، که از سیارکی به نام "ب۶۱۲" آمده، پرسشگر سؤالات بسیاری از آدم‌ها و کارهای‌شان است.

«زنان کوچک»

5. رمان معروف «زنان کوچک» نوشته «لوئیس می الکات» نویسنده آمریکایی در سال‌های 1868 و 1869 در قالب دو جلد روانه بازار ادبیات شد. این رمان روایتگر داستان زندگی چهار خواهر به نام‌های «مگ»، «بت»، «جو» و «امی» از دوران کودکی تا بزرگسالی است و تا حدودی بر اساس زندگی خود نویسنده و سه خواهرش نوشته شده است. رمان «زنان کوچک» به سرعت مورد اقبال منتقدان و مخاطبان قرار گرفت و همین امر موجب شد که «لوئیس الکات» به سرعت دنباله داستان را در رمان یگری با عنوان «زنان خوب» نیز منتشر کرد که بعدها و در سال 1880 این دو کتاب در یک جلد و با همان نام «زنان کوچک» ادغام شد. دو رمان «مردان کوچک» (1871) و «پسران جو» (1886) نیز در دنباله این داستان‌ها به قلم نویسنده به این مجموعه اضافه شد. گرچه «زنان کوچک» یک رمان دخترانه است اما با آن‌چه امروز به عنوان ادبیات کودک و نوجوان می‌شناسیم تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای دارد و به سه مضمون اصلی "زندگانی خانگی"، "کار" و "عشق حقیقی" می‌پردازد. «زنان کوچک» تا کنون در سینما، تئاتر، تلویزیون و اپرا مورد اقتباس قرار گرفته است.

«آلیس در سرزمین عجایب»

4. «آلیس در سرزمین عجایب» نوشته «لوییس کارول» یکی از ماندگارترین کتاب‌های دوران کودکی است. این رمان تخیلی که حتی برای بزرگسالان هم شگفت‌انگیز است‌، جلد دومی دارد به نام «آن‌سوی آینه». لوییس کارول با کشاندن خوانندگانش از لانه خرگوش به دنیای جادویی‌اش‌، شاهکاری خلق کرده با موجوداتی عجیب و باورنکردنی که تا ابد در یادها باقی می‌ماند. «آلیس در سرزمین عجایب» و ادامه آن که «آن‌سوی آینه» (۱۸۷۲) نام دارد طی یک قرن و نیم تجدید چاپ شده و نه تنها در عرصه چاپ و نشر کتاب و تصویرگری بلکه در دیگر عرصه‌های هنر نظیر انیمیشن، فیلم، موسیقی، عکاسی و نقاشی نیز تاثیرگذار و الهام‌بخش بوده‌ است.

«جایی که موجودات وحشی هستند»

3. «جایی که موجودات وحشی هستند» کتابی مصور و از کلاسیک‌های ادبیات کودک به نویسندگی و تصویرگری «هوریس سنداک» هنرمند آمریکایی است. این فیلم تاکنون چندین بار مورد اقتباس قرار گرفته است که معروف‌ترین آن‌ها فیلم بلندی به همین نام به کارگردانی «اسپایک جونز» محصول سال 2009 است. این رمان تا سال 2009 میلادی 19 میلیون کپی در سراسر جهان فروخته که 10 میلیون نسخه آن در آمریکا به فروش رفت.

«شیر، کمد و جادوگر»

2. رمان فانتزی «شیر، کمد و جادوگر» نوشته «سی. اس. لوئیس» در سال 1950 منتشر شد و به عنوان اولین کتاب از مجموعه هفت رمان «نارنیا» یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین رمان‌های تاریخ به حساب می‌آید. تخیل پررنگ قصه‌های «نارنیا» آن‌چنان شیرین است که خواننده دلش می‌خواهد باور کند یک کمد یا یک نقاشی می‌تواند دری باشد برای ورود به دنیایی دیگر. جهانی که لوییس خلق کرده خواننده را به ماجراجویی‌های بی‌پایانی در نقاط مختلف تاریخ تخیلی‌اش می‌برد و با خود همراه می‌کند.

«دنیای شارلوت»

1. رمان مصور «دنیای شارلوت» نوشته «ای.‌بی. وایت» نویسنده آمریکایی است که در 15 اکتبر 1952 منتشر شد و «گرث ویلیامز» تصویرگری آن را بر عهده داشته است. کتاب داستان دوستی یک خوک به نام «ویلبور» و یک عنکبوت به نام «شارلوت» را روایت می‌کند. این رمان متعلق به ادبیات کودک و نوجوان در نظرسنجی‌ای که با استفاده از نظرات منتقدان این حوزه صورت گرفته در صدر برترین آثار ادبیات کودک و نوجوان قرار گرفته است و تقریبا اکثر منتقدان آن را ستوده‌اند. در سال 2000 مجله «ویکلی پابلیشرز» رمان «دنیای شارلوت» را که با عنوان «تار شارلوت» نیز شناخته می‌شود به عنوان یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های کودک و نوجوان در تمام دوره‌ها معرفی کرد.

ترجمه حسین شایسته