علی دهباشی: عبدالرحیم جعفری پدر نشر مدرن ایران بود

عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر درگذشت

عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر نیمه شب گذشته به علت کهولت سن و بیماری ریه درگذشت.
پیکر او روز دوشنبه از مقابل دانشگاه تهران تشییع می شود.

عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر پس از مدت‌ها بستری در بیمارستان ایرانمهر به علت کهولت سن و بیماری سخت ریوی، نیمه شب گذشته دار فانی را وداع گفت.

عبدالرحیم جعفری که او را با نام «تقی جعفری» هم می‌شناسند، سال ۱۲۹۸ در خانواده‌ای تنگدست چشم به جهان گشود. نام مادرش کبری بود و پدرش میرزا علی‌اکبر. پدر پیش از تولد عبدالرحیم به مشهد رفت و هیچ‌گاه بازنگشت. ناگزیر، در غیاب پدر، نام خاندان مادر را بر پسر نهادند: «عبدالرحیم استاد محمدجعفر». وی بعداً نام خانوادگی خود را به «جعفری» تغییر داد.

در دوران کودکی، مدتی تحت سرپرستی خانواده منتخب‌الملک، معاون وقت وزارت امور خارجه قرار می‌گیرد و چندی طعم آسایش و رفاه را می‌چشد. این خانواده به وی نام «تقی» می‌دهند و او وقتی در مدرسه نام فامیلش را می‌پرسیدند، خودش را «تقی منتخب‌الملک» معرفی می‌کرد. دیری نمی‌گذرد که با انتقال آقای منتخب‌الملک به افغانستان، جعفری و مادرش دوباره تنها و بی‌سرپرست می‌مانند.

به ناچار جعفری، درس را رها می‌کند و به کارگری رو می‌آورد و چندی بعد، در چاپخانه «علی اکبر علمی» به کار مشغول می‌شود. در همین ایام با پیشنهاد آقای علمی، با دختر برادر وی ازدواج می‌کند و زندگی مستقلی تشکیل می‌دهد. از آن‌جا که کارگری و کارمندی، بلندنظری و روحیه دوراندیش او را ارضاء نمی‌کرد، با ده ـ دوازده هزار تومان پس‌انداز، در ۲۸ آبان ۱۳۲۸ در اتاقی در طبقه دوم چاپخانه آفتاب، واقع در خیابان ناصرخسرو انتشارات امیرکبیر را پایه‌گذاری کرد. با درایت و حسن مدیریت جعفری، طولی نکشید که انتشارات امیرکبیر به یکی از بزرگترین مؤسسات چاپ و نشر کتاب در کشور تبدیل شد تا جایی که می‌توان او و بنگاه انتشاراتی‌اش را، یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل تحول فرهنگی ایران در پیش از انقلاب نام نهاد. جعفری در این دوران، کوشید تا در حوزه‌های مختلف، کاستی‌های موجود در زمینه کتاب را برطرف سازد.

جعفری در طول عمر افتخاراتی را در کارنامه خود به جا گذاشت که از آن میان می‌توان به تأسیس بزرگ‌ترین چاپخانه بخش خصوصی در ایران، ۳۰ سال خدمت به چاپ و نشر کتاب در مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ ۲۸۰۰ عنوان کتاب، تأسیس دوازده باب کتابفروشی و دریافت لوح تقدیر از «دائره المعارف بزرگ اسلامی» اشاره کرد.

به گزارش الف کتاب، علی دهباشی درباره مرحوم جعفری به ایبنا گفت: جعفری یکی از بنیانگذاران ایران مدرن است؛ چرا که توانست صنعت نشر را در کشورمان از یک دوره ابتدایی و بدوی به عصر مدرن برساند.

وی ادامه داد: به واسطه جعفری، انقلابی در صنعت نشر و چاپ ایران وقوع پیوست که در یک کلام، بیش از سه هزار عنوان کتاب را که یکی از آنها «فرهنگ فارسی دکتر معین» است، به چاپ رساند. وی با بزرگانی همچون دکتر ذبیح‌الله صفا، بدیع‌الزمان فروزانفر، داریوش شایگان، سروش حبیبی، ابراهیم یونسی، حسن شهباز و صدها نویسنده و مترجم دیگر کار کرد.

سردبیر مجله بخارا افزود: بدون تردید آن‌چه امروز به عنوان نشر در ایران موجودیت دارد ادامه‌دهنده راهی است که جعفری در طول این چند دهه به وجود آورد. ترجمه آثار نویسندگان بزرگ جهان مانند گابریل گارسیا مارکز، و نویسندگان داخلی چون جلال آل احمد، غلامحسین ساعدی، احمد محمود، احمد شاملو، منوچهر آتشی و فروغ فرخزاد توسط انتشارات امیرکبیر معرفی و منتشر شدند.

دهباشی عنوان کرد: کتاب سه جلدی «در جست‌وجوی صبح» عنوان آخرین اثر عبدالکریم جعفری است که خاطرات وی را دربردارد؛ تاکنون دو جلد از این اثر از سوی انتشارات روزبهان راهی بازار نشر شده است.

وی تأکید کرد: نسل جوان باید از جعفری استمرار، دقت‌نظر، پایداری، ذوق و ابتکار بیاموزد چرا که هر آن‌‌چه او در صنعت نشر انجام داد، حاوی همه این ویژگی‌ها بود.

عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر نیمه شب گذشته به علت کهولت سن و بیماری ریه در بیمارستان ایرانمهر دار فانی را وداع گفت.

بنابر اعلام اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، پیکر این شخصیت تاثیرگذار فرهنگی، روز دوشنبه ۱۳ مهر ماه ساعت ۹ صبح از مقابل درب اصلی دانشگاه تهران تشییع خواهد شد.

همچنین مراسم ختم او روز چهارشنبه ۱۵ مهرماه ساعت ۱۸:۳۰ تا ۲۰ در مسجد شهرک غرب برگزار خواهد شد.