اشتراک گذاری
كتاب‌هايي كه به فرانكفورت رفتند، بر مي‌گردند
زينب كاظم‌خواه
همان‌طور كه در گزارش‌هاي پيش از اين منتشر شده‌اند، نمايشگاه كتاب فرانكفورت امسال با حاشيه همراه بود. نمايشگاهي كه يكي از بزرگترين نمايشگاه‌هاي كتاب دنيا است امسال يك مهمان ويژه داشت؛ سلمان رشدي، نويسنده كتاب «آيات شيطاني». مسوولان نمايشگاه فرانكفورت اعلام كردند كه اين نويسنده به خاطر كتاب تازه‌اش در نشست جنبي نمايشگاه حضور دارد، اما اين موضوع با واكنش مسوولان ايراني همراه شد. بعد از اعلام خبر حضور سلمان رشدي به خاطر كتاب تازه‌اش در نمايشگاه فرانكفورت، گمانه‌زني‌ها در ايران براي بررسي حضور يافتن يا نيافتن در فرانكفورت قوت گرفت و سيدعباس صالحي، معاون فرهنگي ارشاد در جلسه‌اي كه با تشكل‌هاي نشر برگزار كرد، اين مساله را بررسي كردند. در نهايت نامه‌اي به مسوولان اين نمايشگاه نوشته شد و عنوان شد كه در صورت حضور رشدي، ايران نمايشگاه فرانكفورت را تحريم خواهد كرد.
صالحي دعوت از سلمان رشدي را به معني دعوت از يك نويسنده كه رماني را منتشر كرده، ندانسته و گفته بود: اين دعوت مقدمه يك اتفاق است. دعوت از سلمان رشدي تحريك احساسات و عواطفي است كه معلوم نيست به كجا ختم شود. وقتي يك نمايشگاه معتبر چون نمايشگاه كتاب فرانكفورت با شعار آزادي بيان از سلمان رشدي دعوت مي‌كند، يعني شعار خود را مخدوش كرده است.
به گفته صالحي، مسوولان ايراني ابتدا تلاش كردند تا به دور از جنجال مساله را ختم به خير كنند، به همين خاطر موسسه نمايشگاه‌هاي فرهنگي به رييس نمايشگاه كتاب فرانكفورت نامه نوشت و از او درخواست كرد كه سلمان رشدي در نشست خبري حضور پيدا نكند اما هيچ پاسخي دريافت نكردند. ماجرا به آنجا رسيد كه رييس نمايشگاه كتاب فرانكفورت در نامه‌اي اعلام كرد كه در برنامه نمايشگاه تغيير رخ نخواهد داد. همين نامه باعث شد كه وزارت ارشاد تصميم نهايي خود را بگيرد و اعلام كند كه امسال به اين نمايشگاه نخواهد رفت.
چند روز بعدتر هم اتحاديه ناشران به صورت رسمي اعلام كردند كه آنها هم در اين نمايشگاه حضور نخواهند يافت، با اين حساب از ايران هيچ ناشري در نمايشگاه فرانكفورت حضور نخواهد داشت. اما پيش از گرفتن اين تصميم محموله‌هاي كتاب به فرانكفورت ارسال شده بودند، حالا سخنگوي وزارت ارشاد اعلام كرده است محموله كتاب‌هايي كه پيش از تصميم ايران به خودداري از شركت در نمايشگاه كتاب فرانكفورت، به اين نمايشگاه ارسال شده بود، در اين رويداد عرضه نمي‌شوند و به كشور برمي‌گردند.
حسين نوش‌آبادي، سخنگوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بر قطعي بودن تصميم اين وزارتخانه در خصوص انصراف از حضور در شصت‌وهفتمين دوره نمايشگاه بين‌المللي كتاب فرانكفورت به جهت دعوت اين نمايشگاه از سلمان رشدي تاكيد دوباره كرده و به مهر گفته است: با توجه به گستردگي كارها و برنامه‌هايي كه ايران براي پياده‌سازي در نمايشگاه امسال كتاب فرانكفورت داشت، از مدتي قبل محموله كتاب‌هاي ايراني براي عرضه در نمايشگاه كتاب فرانكفورت ارسال شد. در اين مسير تعداد زيادي از ناشران مشاركت كردند و معاونت فرهنگي وزارت ارشاد و موسسه نمايشگاه‌هاي فرهنگي و همچنين تشكل‌هاي صنفي نشر، زحمات زيادي را هم به لحاظ مادي و هم به لحاظ معنوي متحمل شدند.
او همچنين درباره حضور سلمان رشدي در اين نمايشگاه گفته است: با توجه به اعلام خبر حضور اين نويسنده مرتد و بي‌ارزش در نمايشگاه كتاب فرانكفورت، تصميم بر اين شد كه كشورمان از حضور در دوره اخير نمايشگاه كتاب فرانكفورت خودداري كند، اگرچه اين مساله ضرر و زيان قابل توجهي براي مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و همچنين حوزه نشر به دنبال داشت، اما در مقابل تصميم اصولي و مهم يعني تحريم نمايشگاه، اين ضررها ارزشي نداشت.
نوش‌آبادي با اعلام اينكه محموله كتاب‌هاي ارسالي از ايران به نمايشگاه امسال كتاب فرانكفورت، در اين نمايشگاه عرضه نخواهد شد و اساسا غرفه ملي ايران در اين رويداد فرهنگي داير نخواهد بود، گفت: كتاب‌ها به ايران برمي‌گردد و همان‌گونه كه قبلا هم اعلام شده است مراتب اعتراض ايران به دعوت از اين فرد بي‌ارزش در محل غرفه ايران براي اطلاع بازديدكنندگان اعلام خواهد شد، اما اينكه شيوه اعتراض به چه ترتيب خواهد بود، بايد از مسوولان غرفه سوال شود.
وي با تاكيد بر اينكه تصميم ايران به خودداري از شركت در نمايشگاه امسال كتاب فرانكفورت تامين‌كننده عزت و كرامت مباني اسلامي و همچنين جايگاه كشورمان خواهد بود، اعلام كرد: هيچ ناشري اعم از دولتي يا خصوصي از جمهوري اسلامي ايران در نمايشگاه امسال كتاب فرانكفورت حضور نخواهد داشت و اگر كساني خارج از مرزهاي ما با عنوان ناشران كتاب‌هاي
فارسي‌زبان حضور داشته باشند، اين حضور به هيچ‌وجه مورد تاييد ما نيست چراكه اساسا فعاليت اين قبيل افراد يا موسسات در چارچوب قوانين و ضوابط جمهوري اسلامي ايران نيست.
گرچه ايران نمايشگاه كتاب فرانكفورت را تحريم كرده و از حضور در آن خودداري كرده است اما نوش‌آبادي درباره احتمال تحريم كشور ايران از سوي نمايشگاه فرانكفورت در دوره‌هاي بعدي مي‌گويد: حتي اگر مسوولان نمايشگاه كتاب فرانكفورت اعلام كنند كه ايران نمي‌تواند در سال آينده در اين نمايشگاه شركت كند، ما پاي اين مساله و تصميمي كه در دوره اخير اتخاذ شده است، ايستاده‌ايم و اين موضوع براي ما هيچ اهميتي ندارد.
اعتماد