Share This Article
مصاحبه «ايندي‌واير» با كيارستمي در جشنواره فيلم مراكش
كيارستمي «همراه با باد» را در چين جلوي دوربين مي‌برد
بهار سرلك
«عباس كيارستمي را بهتر از اين نمي‌توان توصيف كرد: او مثل يك سنگ سرد سخت است. پدرخوانده موج نوي سينماي ايران فقط چهارساعت در شبانه‌روز مي‌خوابد، هر سال دو يا سه كتاب شعر منتشر مي‌كند و به‌تازگي نمايشگاه عكسي در موزه «آقاخان» تورنتو برپا كرده است. كيارستمي در اين نمايشگاه تصاوير درها را در اندازه واقعي چاپ كرده است و آنها را درون قاب‌هايي كه كار دست خودش هستند، گنجانده است. اين كارها را در كنار ساخت فيلم‌هاي بلند انجام مي‌دهد؛ فيلم‌هايي كه تصويربرداري آنها را در جاي جاي دنيا كليد مي‌زند. بنابراين اگر جرات داريد بپرسيد مردي كه از خلق و آفرينش آثار هنري دست برنمي‌دارد الان مشغول چه كاري است؟ خود او سرعت توليد آثارش را به بي‌قراري هميشگي و ذاتي‌اش نسبت مي‌دهد. » اين جملات توصيف‌هاي «كتي والش» منتقد و خبرنگار وب‌سايت خبري فيلم «ايندي‌واير» در مورد كارگردان صاحب سبك ايراني است. والش در جشنواره فيلم مراكش با كيارستمي مصاحبه‌اي انجام داده و گزارشي را در مورد او نوشته كه در ادامه مي‌خوانيد.
كيارستمي براي برگزاري كلاس آموزشي به جشنواره بين‌المللي فيلم مراكش آمده بود و درباره پروژه‌هاي بعدي و كارگاه‌هاي فيلمسازي‌اش كه سال آينده در كوبا برگزار مي‌شود، صحبت كرد. اما مهم‌ترين خبر در مورد كيارستمي اين است كه او در حال آماده كردن مقدمات فيلم بلند بعدي‌اش در چين است. در حال حاضر كيارستمي نام اين فيلم را «همراه با باد» (كه نام كتاب شعر او نيز هست) عنوان مي‌كند و در اين فيلم بازيگر زن ايراني خواهد درخشيد كه كيارستمي از افشاي نامش سرباز مي‌زند. او تصميم دارد ديگر بازيگران فيلمش چيني باشند. اين كارگردان ايراني فيلمبرداري فيلمش را ماه آوريل يا مه كليد مي‌زند و اطلاعاتي در مورد جزييات فيلم نگفت.
سال گذشته، بازيگر فرانسوي «ژوليت بينوش» كه در فيلم «كپي برابر اصل» كيارستمي ايفاي نقش كرده بود، گفت فيلم بعدي اين كارگردان درباره «زن نظافتچي است كه مسووليت نظافت و پاكسازي هزاران اتاق را بر عهده دارد.» كيارستمي آخرين آثارش را در ايتاليا و ژاپن جلوي دوربين برد. او درباره انگيزه كار كردن در خارج از ايران مي‌گويد: «مي‌خواستم به جاهاي جديد بروم و ببينيم چه اتفاقي مي‌افتد؟» اما عبور از مرزهاي فرهنگي تاثير پررنگي روي گسترش دسترسي به آثار او دارد. خود مي‌گويد: «مردم دنيا با زيرنويس مي‌توانند با آثار ايراني‌ام ارتباط برقرار كنند، بنابراين اگر فكر كنيم فيلم يك زبان جهاني، يك فرم هنري جهاني است سوال من اين است كه نقش زبان يا ويژگي‌هاي فرهنگي چيست؟»
زبان يك فيلم دغدغه فكري كيارستمي شده است و مي‌گويد: «وقتي در ايران فيلم ساختم، احتمالا شما از طريق زيرنويس با اين فيلم‌ها ارتباط برقرار كرديد، پس در مورد اين فيلم كه در خارج از ايران فيلمبرداري مي‌شود چه؟ خودم هم مجبورم از طريق زيرنويس با فيلم‌هايم ارتباط برقرار كنم؟» حتي به شوخي مي‌گويد: «ماه گذشته «كپي برابر اصل» را به فارسي دوبله كردند و براي تماشاي اين فيلم به سينما رفتم و براي نخستين‌بار بود كه مي‌فهميدم بازيگرها چه مي‌گويند و فيلم درباره چيست. تا آن زمان نمي‌دانستم. » گذر از مرزهاي فرهنگي و سينمايي موجب شده است او بتواند از زبان جهاني فيلم درك بهتري داشته باشد. تنها وعده‌اي كه كيارستمي داد اين بود كه «اشتباه فرهنگي نكنيد چون بدين شكل هيچ‌كس متوجه نمي‌شود فيلم را عواملي خارجي ساخته‌اند. فكر مي‌كنم در دو فيلم آخري‌ام از اين اشتباه در امان مانده‌ام و در آينده مي‌بينيم چه اتفاقي در چين خواهد افتاد.»
علاوه بر اين‌ها، كيارستمي مشغول ساخت ٢٤ فيلم كوتاه چهارونيم دقيقه‌اي است كه اطراف محل زندگي‌اش در ايران فيلمبرداري شده است. تا به حال ١٨ قسمت از اين مجموعه را به اتمام رسانده و شش فيلم ديگر آن در حال تكميل هستند. كيارستمي تاكيد مي‌كند فرمت فيلم كوتاه، بهترين فرمت براي ارايه ايده‌هايش است؛ «مدت زمان فيلم‌ها از موضوع فيلم‌ها گرفته شده است.» او درباره تعداد فيلم‌هاي كوتاه اين مجموعه مي‌گويد: «٢٤، عددي طلايي است كه اغلب اوقات به آن فكر مي‌كنيم اما براي من مهم‌ترين نكته در مورد اين عدد، فريم ٢٤ است.»
در ماه فوريه، كيارستمي براي برپايي كارگاه‌هاي فيلمسازي براي كارگردانان نوپا به كوبا خواهد رفت اما هدف اين كارگردان كهنه‌كار سينماي هنري، آموزش يا مر‌بيگري نيست بلكه خوشحال است كه شانس دوباره‌اي براي دانشجو بودن به دست آورده است؛ «از نظر من، اين كارگاه فرصت ويژه‌اي است تا رسما در جايگاه يك دانشجو قرار بگيرم چون مي‌خواهم با آنها فيلم بسازم. اين كلاس‌ها براي من تنها فرصتي است كه بتوانم دوباره يك غيرحرفه‌اي جلوه كنم و از اين طريق نگاه تازه‌اي به سينما به‌دست بياورم و بياموزم چگونه مي‌توانيم راه‌هاي جديدي براي ابراز خودمان پيش بگيريم.» او به طبيعت فردي هدايت و فرديت‌گرايي هنرمندان اشاره مي‌كند و خطاب به افرادي كه در كلاس‌هاي او حضور خواهند داشت، مي‌گويد: «راهنماي آنها خودشان هستند و خود بايد جريان را بسازند. آنها بايد سفر خود را ادامه دهند. تنها كاري كه مي‌توانم براي آنها انجام دهم اين است تلاش كنم و كاري كنم مسير خودشان را گم نكنند، نه مسير من را.»
كيارستمي از پذيرفتن جايگاه استادي‌اش اكراه دارد اما با توجه به آثار درخشان او و ديدگاه‌هاي عميق و فلسفي‌اش روشن است كه او درس‌هاي زيادي براي آموختن به ما دارد.