دلایل خشم و حسادت صدا و سیما از سریال«شهرزاد» ساخته حسن فتحی

خشم و حسادت؛ واکنش رسانه ملی به موفقیت سریال «شهرزاد»

وقتی مورچه‌ها صداوسیما را گاز می‌گیرند!

علی نیکخواه

صداوسیما که از موفقیت سریال «شهرزاد» خشمگین شده به جای الگوگیری از این سریال سعی دارد هر طور که شده آن را تخریب کند. اولین گام تلویزیون در جهت تخریب «شهرزاد» خودداری از پخش تبلیغات آن بود. این اقدام صدای اعتراض سید هادی رضوی، سرمایه‌گذار سریال را درآورد.

 او در نشست خبری «شهرزاد» گفت: «مدیران دولتی با پول صدا و سیما سریال‌سازی می‌کنند و رسانه‌های شبکه نمایش خانگی را رقیب خود می‌دانند؛ در حالی که این حوزه هم یک عرصه در کنار صداوسیما است و نه رقیب آن. وقتی صدا و سیما اجازه نمی‌دهد که آثار نمایش خانگی در تلویزیون تبلیغ شود‌، چطور انتظار دارند که مخاطبان به سراغ آثار ترکیه‌ای و ماهواره‌ای نروند.»

نکته تاسف برانگیز این است که صداوسیما با آن همه بودجه و نیروی انسانی سریال تولیدشده در شبکه نمایش خانگی را رقیب خودش می‌داند و تازه از همین رقیب دست و پا بسته هم شکست می‌خورد! نکته تاسف برانگیزتر این است که صداوسیما شکست خودش را نمی‌پذیرد و می‌خواهد با حمله به طرف مقابل، مچ‌گیری، اتهام‌زنی، فضاسازی و … نقاط ضعف خودش را توجیه کند.

چند سال پیش در زمان توزیع طنز «قهوه تلخ» نیز تلویزیون حاضر به پخش تبلیغات این سریال نشد. آن زمان تهیه کننده در اقدامی هوشمندانه بر روی تابلوهای « ال.ای.دی» اطراف زمین ورزشگاه ابوظبی (محل برگزاری بازی تدارکاتی ایران و برزیل) تبلیغ کرد و شبکه سه مجبور شد در هنگام پخش زنده بازی این تبلیغات را نشان دهد. حالا اما تلویزیون بازی را به زمین دیگری کشانده.

وقتی با «میوه ممنوعه» به شهرزاد کنایه می‌زنند

روزنامه جام جم، ارگان رسمی سازمان صداوسیما، پنجشنبه هفته گذشته حمله گازانبری‍‌ اش را به سریال «شهرزاد» آغاز کرد.

این روزنامه با تیتر «میوه‌های ممنوعه در شبکه نمایش خانگی» از خجالت سریال‌ »شهرزاد» و «دندون طلا» درآمد. در حالی که روزنامه تیتر یک خودشان را به مسایل مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور اختصاص می‌دهند جام‌جم سریال «شهرزاد» را تیتر یک کرد تا نشان دهد این موضوع چقدر برایش اهمیت دارد. حتما می‌دانید که «میوه ممنوعه» نام یکی از سریال‌های موفق حسن فتحی است که در ماه رمضان سال 1386 از شبکه دو پخش کرد. جام‌جم با این تیتر کنایه آمیز خواست بگوید که سریال «شهرزاد» یک محصول غیر مجاز است؛ ولی مشخص نیست اگر «میوه ممنوعه» بار منفی دارد چرا تلویزیون 8 سال پیش برای سریالی که خودش پخش کرد این نام را برگزید؟

روزنامه جام‌جم در این ماجرا دست پیش را گرفت که پس نیفتد. این روزنامه که در دوران مدیریت جدید بسیار تهاجمی ظاهر شده خودش را موظف می‌داند تمامی انتقادها به صداوسیما را یک به یک پاسخ دهد. بعضی‌وفت‌ها هم با هدف دفاع از سازمان به دیگران حمله می‌کند و با این تاکتیک جلوی حمله‌های احتمالی را می‌گیرد. درست در روزهایی که از صداوسیما به خاطر سهل‌انگاری در ساخت سریال‌های جذاب انتقاد می‌شد، روزنامه جام‌جم سریال «شهرزاد» را نواخت تا مخالفانش را خلع سلاح کند. حرف مخالفان این بود که چرا رسانه ملی به این همه استعداد در حوزه بازیگری و کارگردانی بی‌توجهی کرده و توانایی‌های آنها را نادیده گرفته‍‌ است. برای مدیران تلویزیون پخش سریال شهرزاد در قاب شبکه نمایش خانگی یعنی از دست دادن میلیاردها تومان سود و میلیون ها نفر مخاطب. تلویزیون خیلی دلش می‌خواست که خودش این سریال پرمخاطب را پخش کند؛ ولی وقتی دید آب رفته دیگر به جوی باز نمی‌گردد ساز مخالف کوک کرد.

 *وقتی تهیه کننده … منبع می‌شود

 گزارشگر روزنامه جام‌جم ابتدا وضعیت شبکه نمایش خانگی زیر سوال برده و انواع و اقسام اتهامات را متوجه فیلم‌های این شبکه کرده است. « شبکه نمایش خانگی چندی است آثاری تولید می‌کند که در آن مصداق‌های ناهنجاری به چشم می‌خورد و برخی از صاحبان فیلم و سریال‌ها با سوءاستفاده از فضای باز موجود، دست به ترفندهایی گاه غیراخلاقی و منافی باورها و اعتقادات عمومی مردم برای جذب بیشتر مخاطب می‌زنند. سوال اینجاست که چه شد چاقو دسته خود را بریده و نهادی که قرار بود اتفاقات خوبی را رقم بزند، حالا باعث تبعاتی منفی در جامعه شده و هم به دلیل کارکردی معکوس صدای اعتراض اهالی سینما و تلویزیون را هم بلند کرده است؟»

روزنامه جام‌جم مشخص نکرده که این اهالی سینما و تلویزیون که صدای اعتراضشان بلند شده دقیقا چه کسانی هستند! در گزارش ارائه شده احمد نجفی و محمدحسین فرحبخش دو سینماگری هستند که درباره این موضوع صحبت کرده‌اند. فرحبخش که خودش فیلم‌هایی چون شارلاتان و عروس فراری را تهیه کرده، که از نظر اخلاقی مورد مناقشه بوده و سیما تبلیغاتش را پخش نمی‌کندد، حالا شده چهره معتبری برای زیر سوال بردن شبکه نمایش خانگی؟

*شهرزاد نسازید تا تلویزیون از دهن نیفتد!

علت مخالفت احمد نجفی با «شهرزاد» این است که این سریال منافع تلویزیون را زیر سوال می‌برد! او در این گزارش گفته‌است: «اگر شبکه نمایش خانگی با همین معیارهای آزاد و رها سریال بسازد، متاسفانه تلویزیون که مخاطب خیلی وسیع‌تری دارد، از دهن می‌افتد،. چون مردم این آثار را به عنوان سریال می‌خرند و دیگر به سریال‌های رسانه ملی اهمیت نمی‌دهند.»

نجفی حرف دل مسوولان تلویزیون را با زبانی صریح و آشکار بیان کرده‌است. علت اصلی افسردگی و سوزش آنها این است که «شهرزاد» مخاطبان تلویزیون را به سمت خودش جذب کرده و ماجرای ناهنجاری و ترفندهای غیراخلاقی بهانه‌ای بیش نیست!

*سخت‌گیری ها کم بشوند یا زیاد؟

 روزنامه جام‌جم که مدعی شده سریال «شهرزاد» حاوی صحنه‌های غیراخلاقی است، به برخی از این صحنه‌ها اشاره کرده است. «نمایش صحنه‌های میخوارگی، بهره‌گیری از برخی دیالوگ‌های ناشایست، پوشش نامناسب بازیگران زن در برخی صحنه‌ها و اهانت به قومیت‌ها که به‌تازگی نمونه‌ای از آن حاشیه‌ساز شده، اوضاع شبکه نمایش خانگی را نگران‌کننده نشان می‌دهد و نیاز به نظارت جدی‌تر وزارت ارشاد به عنوان متولی اصلی ماجرا را گوشزد می‌کند.» درباره تک تک این اتهامات می‌توان به تفصیل صحبت کرد.  جالب است که بازیگران زن حتی در سکانس‌های عروسی هم پوشش کامل داشتند و هرگز از خط قرمزهای قانونی عبور نکردند. «شهرزاد» سریالی خانوادگی است که همه اعضای خانواده در کنار هم آن را تماشا می‌کنند. تا به حال شنیده نشده که مخاطبی به خاطر محتوای غیراخلاقی سریال شکایتی بکند. اما روزنامه سازمان صداوسیما کاسه داغ‌تر از آش شده و زودتر از مردم اعتراض کرده است. روزنامه جام جم بهتر است به جای این که وزارت ارشاد را تشویق به سختگیری های بیشتر کند فکری به حال نمایش می خوارگی و پوشش زنان در سریال «معمای شاه» کند! اگر هنجارهای جامعه ناراحت شوند چه می شود؟

*چرا از تلویزیون فعلی «شهرزاد» بیرون نمی‌آید؟

تلویزیون به دلایل بی‌شمار، امکان و توان ساخت سریالی چون «شهرزاد» را ندارد. در شبکه نمایش خانگی مردم برای دیدن 26 قسمت فصل اول سریال شهرزاد بیش از صدهزار تومان پرداخت می‌کنند. با توجه به فروش خوبی که سریال داشته سرمایه گذار خیالش از بابت سود و درآمد پروژه جمع است. بازیگران و کارگردان و دیگر عوامل در کوتاه‌ترین زمان دستمزدشان را دریافت می‌کنند و نگران چک‌های برگشتی و وعده‌های سرخرمن نیستند. تلویزیون به دلیل مشکلات مالی که دارد نمی‌تواند به سمت ساخت سریال‌های پرخرج برود. البته اگر تلویزیون سریال «شهرزاد» را می‌ساخت می‌توانست با جذب اسپانسر و پخش پیام‌های بازرگانی سود خوبی داشته باشد. ولی از آنجا که قدرت ریسک‌پذیری مدیران سازمان بسیار پایین است، سریال شهرزاد در خارج از مجموعه صداوسیما ساخته شد.

اگر سریال «شهرزاد» در صداوسیما ساخته می‌شد، کارگردان باید بازیگر دیگری را جایگزین «ترانه علیدوستی» می‌کرد. ترانه علیدوستی بارها گفته‌است که حاضر نیست در سریال‌های تلویزیونی بازی کند. در این وضعیت محسن چاوشی هم احتمالا از همکاری با تلویزیون انصراف می‌داد. او چند سال پیش از تلویزیون انتقاد کرد که چرا ترانه‌هایش را بدون اجازه پخش می‌کند.

اگر سریال «شهرزاد» در صداوسیما ساخته می‌شد، شخصیت ‌پردازی بسیاری از آدم‌های سریال باید تغییر می‌کرد. مثلا «آقابزرگ» (با بازی علی نصیریان) در این سریال فردی دیکتاتور است که با دربار پهلوی ارتباط دارد و مهره حکومت محسوب می‌شود. این شخصیت بر اساس قواعد تلویزیون (چنان‌که در سریال معمای شاه دیده‌ایم) باید فردی منفور، چرک و سیاه باشد. ولی در «شهرزاد» می‌بینیم او ویژگی‌های مثبت کمرنگی هم دارد که شخصیت را باورپذیر جلوه می‌دهد. مثلا اجازه نمی‌دهد حکم قصاص پسر رفیقش اجرا شود، با دختر خودش مهربانانه حرف می‌زند، به اعضای خانواده‌اش احترام می‌گذارد و … این پیچیدگی شخصیت در تلویزیون ما جایی ندارد!

تماشاگران