Share This Article
‘
نقد فیلم بارکد ساخته مصطفی کیایی
سینمای بدنه حرفه ای و ترو تمیز
نیره رحمانی / مد و مه
این فیلم توسط یکی از موفق ترین چهره های سینمای ایران در سالهای اخیر ساخته شده، چرا؟ چون مصطفی کیایی از معدود فیلمسازان مستعدی ست که کاملا تکلیفش با خودش روشن است و دقیقا توانایی های خود را نیز می سازد بنابراین در همین چند سالی که سرو کله اش در سینمای ایران پیدا شده به عنوان چهره ای خوش قریحه که جریان سینمای بدنه را در میان جوانان نسل اخیر به شکلی حرفه ای نمایندگی می کند.
به نظرم سینمای بدنه ایران در میان مدلهای مختلفی که در سالهای دور و نزدیک داشته، سبک و سیاق کار مصطفی کیایی از همه بهتر و برجسته تر بوده. او حتی تکلیفش با جشنواره فیلم فجر نیز کاملا مشخص است. آشکارا تاکید می کند که فیلمهایش جشنواره ای نیست و از جشنواره به عنوان ویترین برای سینمای خود استفاده می کند که این هم خود بهترین نشانه برای حرفه ای بودن این آدم است.
البته با همه این ها گفتیم به دلیل همین حرفه ای بودن و سطح کیفی آثارش در جشنواره نیز گاه با توجه های جدی روبه رو شده است. آثار مصطفی کیایی جهان خاص خود را دارند که که شاید نسبتی با واقعیت های جاری در زندگی نداشته باشد اما او از عهده تدارک شاحصه هایی برای پذیرفتنی شدن این فضاهای خاص به خوبی برمی آید به همین خاطر آثارش اتمسفر خاص خود را دارند که باعث می شوند کنش و واکنش های درون فیلمهایش در آنها منطقی و پذیرفتنی جلوه کند.
این جهان که در قیاس با گذشته به شدت سینمایی شده به نظر می رسد، در فیلم های قبلی او رنگ و بوی اجتماعی گرایانه بیشتری داشت. به هر حال بارکد به عنوان فیلمی سرگرم کننده و خوش ساخت بی شک از موفق ترین فیلمهای سال آینده در گیشه خواهد بود.
*****
نگاهی به بارکد ساخته مصطفی کیایی
سحر عصر آزاد / اعتماد
«باركد» پنجمين فيلم مصطفي كيايي است كه بر اساس فيلمنامه‌اي مشترك با مهيار شاهرخي به تصوير درآمده است. فيلمي كمدي با ساختاري متقاطع كه تجربه‌اي جديد در كارنامه كيايي و ژانر كمدي در سينماي ايران محسوب مي‌شود.
فيلم از الگوي كمدي‌هاي هجوآميز تارانتينويي تبعيت كرده و با محوريت دو رفيق مسير خاص تبديل شدن آنها از دو آدم ساده‌دل و معمولي به دو خلافكار را به تصوير مي‌كشد كه جامعه و كدهاي اجتماعي روز در اين مسير نقش مهمي دارند.
كيايي با انتخاب ساختار روايي كه با تكيه بر روايت زمان حال در يك شركت مي‌گذرد، به تدريج با سير فلاش‌بك‌ها عقب رفته و گذشته اين دو جوان را در تضاد با زمان حال آنها قرار مي‌دهد و در انتها با چرخشي جذاب، روايت زمان حال را در راستاي فلاش‌بك‌ها و ادامه منطقي آنها قرار مي‌دهد كه به يكدست شدن و يكپارچگي كليت فيلم كمك مي‌كند. زوج بهرام رادان و محسن كيايي در نقش اين دو جوان، تركيب جالبي را شكل داده‌اند كه دور از نقش‌آفريني‌هاي قبلي آنها و به سبك اين نوع كمدي‌ها بر مرز بين بلاهت و هوشمندي قرار مي‌گيرد و به همين دليل باورپذيري دارد. همچنين پژمان بازغي حضوري متفاوت و جالب در نقش پليس مخفي عجيب و غريب فيلم دارد.
******
در نشست «باركد» مطرح شد
فيلمي از جنس ديوانه‌بازي
بهرام رادان بازيگر نقش اول مرد در فيلم «باركد» اعلام كرد كه اين نقش با منطقي كه پشت زندگي واقعي او وجود دارد، فرق مي‌كند. به گزارش مد و مه به نقل از مهر، مصطفي كيايي كارگردان «باركد» در نشست رسانه‌اي فيلمش در برج ميلاد با حضور بهرام رادان، پژمان بازغي، محسن كيايي بازيگران و مهدي جعفري فيلمبردار برگزار شد، گفت: اين فيلم براي من يك ريسك بوده است؛ چراكه ممكن است شوخي‌هايي كه در «باركد» نشان داده مي‌شد با سطح سليقه مخاطب متفاوت باشد. در واقع فيلم «باركد» براي من ديوانه‌بازي بود.
وي با بيان اين مطلب كه سينمايي كه او كار مي‌كند سينماي متعلق به جشنواره فيلم فجر نيست، توضيح داد: جنس سينمايي كه من كار مي‌كنم و به آن علاقه دارم به درد جشنواره فيلم فجر نمي‌خورد و تنها دليل حضور من در اين رويداد سينمايي اين است كه مي‌تواند ويتريني براي اكران عموم باشد و ترجيح مي‌دهم اگر فيلمي مي‌سازم در ارتباط با مخاطب باشد، اما متاسفانه در ايران اگر فيلمي در جشنواره فجر حضور نداشته باشد در اكران با مشكل روبه‌رو خواهد شد.
محسن كيايي بازيگر نقش ميلاد در فيلم «باركد» تصريح كرد: من نمي‌توانم بر اساس خواست خودم در فيلم بازي كنم؛ چراكه اگر چنين اتفاقي بيفتد همه فيلم هايم يكدست مي‌شود بنابراين سعي مي‌كنم در خدمت كارگردان باشم. در اين فيلم هم در خدمت كارگردان فيلم «باركد» بودم.
پژمان بازغي كه در اين فيلم نقش پليس را بازي مي‌كرد درباره پذيرفتن نقش دوم در فيلم «باركد» اظهار كرد: در كارنامه كاري خود نقش دو بسيار بازي كردم، اما نقش دسته دوم بازي نمي‌كنم. يادم هست كه محسن به من زنگ زد و گفت كه مصطفي مي‌خواهد فيلم «باركد» را شروع كند فيلمنامه را خواندم و با اينكه نقش دو بودم، كاراكتر پليس را خيلي دوست داشتم به‌ويژه اينكه بعد از ۱۰ سال مي‌خواستم با بهرام رادان همكاري كنم و در كل جمع دوستان مصطفي كيايي را دوست داشتم و انرژي مثبتي گرفته بودم. وي افزود: يك روز محسن به من زنگ زد و گفت كس ديگري قرار است براي بازي در اين نقش حاضر شود. من خيلي ناراحت شدم چون نقش پليس «باركد» را دوست داشتم، اما بعد از چند روز بار ديگر با من تماس گرفته شد و خبر دادند كه بازيگر مورد نظر سر كار ديگري رفته است و من خيلي خوشحال دوباره به تيم توليد «باركد» برگشتم.
در ادامه شاهين امين كه اداره اين جلسه را برعهده داشت از بهرام رادان درباره كوتاهي و بلندي نقش يك بازيگر سوال كرد. بهرام رادان در پاسخ به اين منتقد تصريح كرد: ترجيح مي‌دهم درباره كميت كار صحبت نكنم و سراغ كيفيت بروم. زماني كه يك بازيگر مي‌خواهد براي نخستين بار با يك كارگردان كار كند لحظات سختي را سپري مي‌كند تا به اشتراك با كارگردان برسد، اما اگر اين تجربه براي دفعه دوم تكرار شود بازيگر خيلي راحت‌تر با كارگردان تعامل برقرار مي‌كند. من و مصطفي قرار بود سر «خط ويژه» با يكديگر كار كنيم، اما بنا به دلايلي نشد. وي تاكيد كرد: بعد از آن در فيلم «عصر يخبندان» با هم همكار بوديم. زماني من وارد توليد پروژه «عصر يخبندان» شدم كه فرصت كلنجار رفتن با مصطفي كيايي را به دليل كمبود وقت نداشتم به همين دليل تصميم گرفتم خودم را به كارگردان بسپارم و به او اعتماد كنم كه خوشبختانه جواب اعتمادم را روي پرده دريافت كردم. رادان با اشاره به بازي در فيلم «باركد» اضافه كرد: در فيلم «باركد» خيلي راحت‌تر به نقطه نظر مشترك رسيديم و اگر پيشنهادي مي‌دادم، مصطفي گوش مي‌داد.
مهدي جعفري فيلمبردار اين فيلم سينمايي نيز تصريح كرد: فيلم «باركد» سومين همكاري من با مصطفي كيايي بود. شايد فيلم‌هايي كه مصطفي مي‌سازد با سليقه شخصي من جور نباشد، اما اين كارگردان آنقدر پرانرژي و خوش‌رفتار است كه كار كردن با او لذت‌بخش است و قواعد داستان گويي را رعايت مي‌كند بنابراين تصميم گرفتم در سومين فيلم اين كارگردان در كنار او باشم و اميدوارم از جهت بصري فيلم قابل قبولي از آب درآمده باشد. نيما جعفري‌جوزاني تدوينگر فيلم «باركد» با اشاره به اين مطلب كه پنجمين همكاري خود را با مصطفي كيايي تدوين كرده است، گفت: توليد اين فيلم از زمان پيش توليد تا مراحل فني ۲ ماه‌ونيم طول كشيد. اول قرار بود فيلمنامه «پارازيت» را كار كنيم، اما زماني پروانه ساخت دادند كه ديگر براي توليد اين فيلم دير شده بود بنابراين سعي كرديم ريتمي كه در فيلمنامه «باركد» وجود دارد را حفظ كنيم و در همين مدت زمان بسازيم. وي افزود: مدت زمان اندك توليد اين فيلم باعث شد به تدوين خوب فكر كنم تا هم دنياي ديوانه مصطفي كيايي به خوبي به تصوير كشيده شود و هم بيننده را عصباني نكنيم. مصطفي كيايي در پاسخ به اينكه كاراكتر پليس «باركد» غيرواقعي بود، توضيح داد: كاراكتر بهرام رادان و محسن كيايي هم خيلي رئال نيستند. زماني كه فيلمنامه را نوشتم، فكر كردم كه بايد پليسي بسازم كه متفاوت‌تر از آنچه در جامعه ديده شده، باشد و نكته مهم اينكه همه بازيگران اين فيلم جزو انتخاب‌هاي اول من بودند. به اعتقاد من خوب درآمدن يك نقش مثل يك ليوان آب است كه نصف اين ليوان كارگردان و نصف ديگر بازيگر است و خوشبختانه در اين فيلم هم كارگردان هم بازيگر اين ظرف را به طور مساوي با هم پر كرده‌اند.
كيايي در پاسخ به اين سوال كه چرا تهيه‌كنندگي اين فيلم را خود برعهده گرفته است، گفت: زماني كه مي‌خواستم «پارازيت» را بسازم، تصميم گرفتم تهيه‌كنندگي اين فيلمنامه را خودم به عهده بگيرم و براي اين كار دليل داشتم. هميشه اين سوال براي من مطرح بود كه چرا يك كارگردان دوست دارد خودش تهيه‌كنندگي فيلمش را نيز برعهده بگيرد. بعد از ساخت چهار فيلم من هم به اين نقطه رسيدم كه براي حفظ استقلال بايد خودم تهيه‌كنندگي فيلم هايم را برعهده بگيرم چون در ايران تهيه‌كننده‌اي كه همه حواسش به فيلم باشد و نقش هدايتگر را در طول فيلم بازي كند، وجود ندارد، ضمن اينكه هنگام اكران سياست‌گذاري‌ها براي عرضه و پخش فيلم دست تهيه‌كننده است و گاهي در اين پروسه اتفاق‌هايي مي‌افتد كه من به عنوان كارگردان شرمنده عوامل به‌ويژه بازيگران مي‌شوم. مجموعه اين عوامل باعث شد تهيه‌كنندگي فيلم «باركد» را خودم به عهده بگيرم و در طول كار با گروه همدلي همراه بودم كه به هيچ عنوان احساس نكردم خودم تهيه‌كننده كار هستم.
بهرام رادان درباره نقش خود در اين فيلم سينمايي گفت: كاراكتري كه در فيلم باركد بازي كردم با منطقي كه پشت زندگي‌ام وجود دارد، فرق مي‌كند و همين تفاوت باعث شد تا نقش برايم جذاب شود. اين كاراكتر به دليل موقعيت زماني كه دارد بلاهت و حماقتش بيرون نزنده و كاراكتري تك خطي است. به نظر من فيلم «باركد» فضايي متفاوت و فانتزي دارد كه لحاظاتي شاد را براي تماشاگر رقم مي‌زند، اما رنگين كمان بازيگراني كه در اين فيلم وجود دارد، براي مردم نيز جذاب است. كيايي در ادامه نشست تاكيد كرد: يك نكته مهم را درباره فيلمسازي خودم بايد يادآور شوم. من نه فيلمساز فيلسوف و نه اهل شعار دادن هستم. سينماي من سينماي سرگرمي است و ترجيح مي‌دهم حرف‌هاي عميق را برعهده ساير كارگردان‌ها در سينماي ايران بگذارم. دوست دارم مردم از سينماي من لذت ببرند. بازغي در پايان اين نشست گفت: در فيلم‌هاي كارگردان‌هاي فيلم اولي بسياري كار كردم كه متاسفانه به دليل پر بودن ظرفيت جشنواره فيلم فجر كه مهم‌ترين رويداد سينمايي ايران است، نتوانستم ورود پيدا كنم. وي تاكيد كرد: اين در حالي است كه خوش‌آمدگويي به فيلمسازان نسل جوان بايد خيلي بهتر انجام شود و اگر جشنواره‌هاي موضوعي در طول سال برگزار شود و آثار اين فيلمسازان ديده و مورد ارزيابي قرار گيرد، اين خوش آمدگويي به درستي اتفاق مي‌افتد.
‘