اشتراک گذاری
ایستاده در غبار (محمدحسین مهدویان)
نوآوری در اجرای پرتره‌ای سورکینی
علیرضا حسن‌خانی / فیلم
آرون سورکین فیلم‌نامه‌نویس برجسته‌ی هالیوودی را با شبکه اجتماعی، مانی بال، سریال اتاق خبر و فیلم فوق‌العاده‌ی امسالش استیو جابز می‌توان جزو برجسته‌ترین فیلم‌نامه‌نویسان اخیر همین گونه ارزیابی کرد. اگر خلق شخصیتهای خاکستری و نمایش بعضی از کاستی‌ها و یا زشتی‌های اخلاقی و یا تناقضات شخصیتهای خلق شده توسط سورکین که پی‌آیند آن صداقتی مثال‌زدنی است را بارزترین ویژگی کار سورکین بدانیم، محمدحسین مهدویان در اولین قدمش سعی کرده تا بیش‌ترین حد امکان و مقدورات به الگوی سورکین نزدیک شود. فیلم فارغ از سبک متفاوت و غیرمتعارفش بیشتر جذابیتش را مدیون همین شیوه‌ی شخصیت‌پروری است. کارگردان به هیچ وجه سعی نکرده از احمد متوسلیان شخصیتی فرازمینی خلق کند و تصویری بی‌عیب از او به دست بدهد. حتی در نگاهی کلی‌تر تصویری آرمانی از هیچ نهاد و ارگان و رکنی نشان نمی‌دهد. چه رکن خانواده و پدر متوسلیان و چه نهادهای انقلابی و سازمانی. از این منظر ایستاده در غبار به نمونه‌ای بدیع و منحصر‌به‌فرد در سینمای دفاع مقدس تبدیل می‌شود.
دقت و ظرافتی که گروه سازنده‌ی فیلم به‌خصوص در بخش طراحی صحنه و لباس به کار برده‌اند بی‌نظیر است؛ کافی‌ست با فیلم‌های مربوط به دهه‌ی شصت و همین سریال‌های در حال پخش مقایسه کنید. تنها نمونه‌ای که در خاطر دارم و توانسته تا این حد بی‌اشکال به فضای صحنه و لباس دهه‌ی شصت نزدیک شود سگ‌کشی استاد بهرام بیضایی است. ایستاده در غبار شاید از نظر زمان کمی طولانی باشد و نیاز به تدوین مجدد داشته باشد و شاید به خاطر ساختار مستند داستانی‌اش به‌خصوص به این خاطر که عادت کرده‌ایم خواننده‌های متن و پاسخ‌دهندگان را در قامت تاکینگ‌هد ببینیم کمی متفاوت و خسته‌کننده به نظر برسد اما آنقدر جذابیت و صداقت دارد که بیننده را به تماشای دوباره‌اش دعوت می‌کند.
****
«ايستاده در غبار» ساخته محمدحسين مهدويان
سحر عصر آزاد / اعتماد
«ايستاده در غبار» نخستين تجربه محمدحسين مهدويان در عرصه فيلم بلند سينمايي است كه در عين حال تجربه‌اي جديد در عرصه سينماي دفاع مقدس نيز محسوب مي‌شود. در واقع فيلم مستندي بازسازي شده است كه با تكيه بر نريشن افراد مختلف زندگ حاج احمد متوسليان، فرمانده لشگر محمد رسول‌الله(ص) را از دوران كودكي تا سال‌هاي حضور در جبهه‌هاي جنگ و مفقود شدن به تصوير مي‌كشد.
فيلم در ادامه تجربه تحسين‌شده مهدويان در ساخت فيلم كوتاهي است كه توانست با تكيه بر همين ساختار توجه همگان را جلب كرده و جوايز متعددي هم بگيرد. اما مهم‌ترين و نخستين نكته‌اي كه مي‌توان درباره آن مطرح كرد، جايگاه اين فيلم در بخش نگاه نو و سوداي سيمرغ است كه با توجه به تعاريف هر گروه سينمايي، بهترين مكان براي حضور و ديده شدن آن مي‌توانست گروه هنر و تجربه باشد كه تعاريف‌شان با هم همخواني دارد.
اينكه تجربه‌اي جديد و منحصر به فرد كه در فيلمي كوتاه جواب قابل قبولي گرفته، تا چه حد قابليت كاربرد در يك فيلم بلند سينمايي در زماني متعارف را دارد نيز از نكات قابل بحث فيلم است كه البته چيزي از ارزش‌هاي اين كار و تلاش گروه سازنده براي رسيدن به كيفيت و جنسي از زندگي كه بازسازي عين به عين زندگي معاصر يك خانواده ايراني در دهه‌هاي ٥٠ و ٦٠ و روابط و مناسبات در جبهه‌هاي جنگ ايران و عراق است، كم نمي‌كند.
********
نشست نقد و بررسی فیلم ایستاده در غبار
محمد حسین مهدویان: «ایستاده در غبار» درکی است که ما درباره حاج احمد متوسلیان داشته‌ایم
مهدویان، کارگردان جوان این فیلم با اعلام اینکه منابع صوتی در سریال قبلی بیشتر بوده، افزود: «منابع صوتی که در آخرین روزهای زمستان از شهید باقری در اختیار داشتیم، جذاب‌تر بودند و بیشتر می‌توانستیم روی آن مانور داد در در حالی‌که در این مجموعه صداهای کمتری را در اختیار داشتیم.»
وی در مواجهه با انتقاد خبرنگاران مبنی بر اینکه شخصیت قهرمانان این فیلم خاکستری نشان داده شده است بیان کرد: «در چنین موضوعاتی همیشه حساسیت‌هایی وجود دارد که البته خیلی از آن‌ها را خود ما بوجود آورده‌ایم. من فکر می‌کنم بخشی از این اتفاق به خط قرمزهایی برمی‌گردد که خودمان در ذهن می‌سازیم. من در کار قبلی این قضیه را تجربه کرده بودم که می‌توان موضوعات این چنین را هم متفاوت نگاه کرد اما از همان ابتدا که فیلمنامه را می‌نوشتم، فکر می‌کردم اصلا قبول نمی شود و برایم عجیب بود که وقتی خوانده شد به جز در برخی موارد کوچک که برایش راه پیدا کردیم، با انتقاد و یا اصلاحی مواجه نشدیم.»
مهدویان اضافه کرد: «بهتر است قبول کنیم که باید حرف‌های تازه بزنیم و نگاه جدیدی را به فضای جنگ بسازیم. با این حال تولیدکننده و سرمایه‌گذاران قطعا تحت فشارهایی بوده‌اند و از این پس هم خواهند بود، اما وقتی قرار است کار تازه‌ای انجام شود، خود تهیه‌کننده‌ها نیز پای کار خواهند ایستاد.»
وی ضمن تاکید بر اینکه تمامی بخش‌های فیلم برگرفته از واقعیت نیست بلکه این اثر درکی است که ما از آن حاج احمد متوسلیان داشته‌ایم، به این سوال که آیا به اکران این اثر در سینما فکر شده است؟ پاسخ داد: « حتی اگر از فیلم استقبال هم نشود، اتفاقی نمی‌افتد، در طول سال فیلم‌های زیادی هستند که اکران می‌شوند و مورد توجه قرار نمی‌گیرند، اجازه دهید فیلم ما هم یکی از همان‌هایی باشد که مورد توجه قرار نمی‌گیرد، اتفاقی نمی‌افتد.»
کارگردان فیلم سینمایی «ایستاده در غبار» اعلام کرد: «این فیلم ساخته شده و باید مورد بررسی قرار گرفته شود که اصلا این فیلم در چه ژآنری باید باشد. اما اگر فیلم را به بخش مستند می‌دادم، پذیرفته می‌شد؟ این فیلم حتی یک فریم عکس مستند ندارد!»
محمدرضا شجاعی طراح صحنه و لباس با حضور در این فیلم دومین همکاری با مهدویان را پشت سرگذاشته است تصریح کرد: «آنچه برایم بسیار جذاب است این است که مهدویان در مقوله جنگ با توجه به تحقیقاتی که داشته به اجتهاد رسیده وگرنه افراد زیادی دوست دارند وارد این فضا شوند. روند تولید این فیلم طی 50 جلسه کار انجام شد که این موضوع مهمی است که کمتر مورد توجه قرار می گیرد.»
وی همچنین عنوان کرد: «در فضا سازی این فیلم خیلی از تخیل استفاده نکردیم و بیشتر به استنادات و آنچه که مهدویان نسبت به کلیت کار تاکید داشت پرداختیم. در بخش محتوا بیشتر رویکرد تحلیلی داشتیم چراکه فکر می‌کنم ما نیازمند این نگاه هستیم.»
امیر بنان، جانشین تهیه کننده این فیلم هم درباره برنامه‌ریزی‌ها برای اکران این فیلم و اینکه آیا «ایستاده در غبار» در گروه هنر و تجربه نمایش داده می شود، گفت: «پیشنهادات خوبی برای پخش این فیلم داریم و برای اکران آن گروه‌هایی متنوع‌تر از هنر و تجربه پیش رو داریم. به شخصه نیز بر این باورم که فیلم فروش خاص خود را هم خواهد داشت.»
هادی حجازی فر، بازیگر این فیلم هم در این نشست عنوان کرد: «واقعیت این است زمانی که همکاری در این فیلم را پذیرفتم هیچگاه فکر نمی‌کردم آنقدر سخت باشد. از همان ابتدا تنها روزی سه ساعت گریم داشتیم و بزرگترین مشکل من همین گریم بود، ضمن اینکه سرعت کار هم بسیار بالا بود. همچنین در خصوص نداشتن دیالوگ هم اثری جز فیلم قبلی ندیده بودم که در آن به این شیوه عمل شود.»
از حواشی این نشست رسانه‌ای طراحی کلمه الله در پرچم کشورمان است که از زبان مجری این نشست مطرح شد. وی در آغاز این نشست پرسید که آیا کلمه الله که در بخشی از فیلم قابل ملاحظه است از چه سالی در پرچم جای گرفته است؟ چراکه این فیلم درباره رویدادهای سال 1358 بود، که کارگردان اثر در شفاف‌سازی درباره این موضوع اعلام کرد: «بخشی از فیلم که پرچم کشور نشان داده می‌شود مربوط به سال 1359 می‌شود.
کارگردان این اثر همچنین درخصوص انتقاد یکی از اصحاب رسانه درباره رضایت نداشتن برخی از تماشاگران از این فیلم گفت: «این فیلم جزو 3 فیلم منتخب آرای مردمی است و این فیلم با 7 رأی اعضای انتخاب به جشنواره راه یافته است، بنابراین استفاده از لفظ مردم برای نداشتن رضایت 4 نفر مناسب نیست. ضمن اینکه جامعه طیف‌های مختلفی دارد که بخشی از آن ممکن است از کار من خوششان نیاید و البته من هم نمی‌توانم رضایت تمامی مخاطبان را کسب کنم.»
کارگردان این فیلم در پاسخ به خبرنگاری که به دلیل نداشتن شناخت لازم نسبت به هنرمندان حوزه فرهنگ و هنر، وی را متهم به استفاده از نابازیگر کرده بود گفت: «بازیگران من نابازیگر نیستند. نقش‌آفرینان این فیلم از بچه‌های توانای تئاتر هستند.»
هادی حجازی فر که از بازیگران این فیلم سینمایی است نیز در بخش پایانی این جلسه گفت: «بسیار خوشحالم که یک تجربه تئاتری به لحاظ تداوم حس‌ها را در این فیلم تجربه کردم. با اینکه بازی در این فیلم بسیار سخت بود اما باعث افتخارم است. »
وی در سخنانش بیان کرد: «با پایان فیلمبرداری لذت اعظم بازیگری من تمام شد.»
2
پرستو
برنامتونو کامل ندیدم اما همون مقداری ک با دشمنشون مدارا کرده بهترین جلوه رو از این مرد بزرگ برام تداعی کرد
امین
هنگامی که یک فیلم سعی دارد به صورت مستند به قهرمان داستان بپردازد می‌بایست تمامی نکات مثبت و منفی وی را باهم در نظر بگیرد .
در فیلم ایستاده در غبار علی رغم اینکه در سه صحنه عمل كردن بدون بيهوشي ، نحوه ي برخورد حاج احمد با مجروح دشمن ، و حرص خوردنش بابت سهل انگاري فرد در بيمارستان به نکات مثبت یک قهرمان اشاره می کند اما در طول فیلم شخصیت حاج احمد را شخصیتی عصبی ودیکتاتور که بدون منطق تصمیم می‌گیری می‌کند نمایش می‌دهد برای مثال در دعوای حاج احمد با شهید وزوایی بیان می‌شود که “حاج احمد دوباره اشتباه کرد”.
خلاصه اینکه در اوایل فیلم به ذهن متبادر می‌شود هیئت داوران جشواره فیلم فجر برای اینکه به فیلم بادیگارد جایزه ندهند و از طرفی به غیر انقلابی بودن متهم نشوند فیلم ایستاده در غبار را مطرح کردند. زیرا فیلم بادیگارد به مراتب از لحاظ انتخاب اسم، موسیقی، دیالوگ ها ، جلوه های ویژه، بازیگری از فیلم ایستاده در غبار قوی تر است.
البته ایده استفاده از صدای واقعی افراد در فیلم ایده نو و قابل تحسینی است که کمکی به ارتباط بیشتر مخاطب با فیلم نمی‌کند و به قول آقای فراستی فیلم حسی را به مخاطب منتقل نمی‌کند.
یا اینکه با نشان دادن قسمت کودکی وی و اینکه با پدر خود رابطه خوبی ندارد عملاً دلیل روانشناسانه ای برای برخوردهای تند و بدون منطق حاج احمد در آینده نمایش می‌دهد.
به خصوص از قسمتی که حاج احمد در سخنرانی نماز جمعه بیان می‌کند که اعضای سپاه را باید مردم انتخاب کنند و باید مردم بدانند تمامی هزینه های سپاه به چه صورت خرج می‌شود بیننده متوجه می‌شود چرا شخصی مانند نیکی کریمی به عنوان داور ، این فیلم را تحسین می‌کند.
برای مثال در فیلم اصلاً به هوش متوسلیان اشاره نمی‌شود و اینکه در دانشگاه در رشته برق دانشگاه علم و صنعت قبول شده یا محسن وزوایی دانشجوی شیمی دانشگاه شریف بوده گویی این دو از همه جا مانده و رانده وارد کارزار جنگ شده اند.