بازیگر بلژیکی فیلم فرهادی: اصغر فرهادی مثل ریاضی‌دان کار می‌کند

گفت‌وگو با پائولین برله، بازیگر بلژیکی

اصغر فرهادی مثل ریاضی‌دان کار می‌کند

رشید بوشارب، کارگردان الجزایری، که چندین‌بار سابقه حضور در جشنواره برلین را دارد، امسال با فیلم «راه استانبول» که محصول مشترک الجزایر، فرانسه و بلژیک است، آمده. او داستانی با موضوعی جذاب و به‌روز را انتخاب کرده است: مادری بلژیکی که وقتی می‌فهمد تنها دخترش (که حاصل ازدواج با پدری است که در کودکی آنها را ترک کرده) به ترکیه رفته تا به گروه تروریستی داعش بپیوندد، به‌دنبال او راه می‌افتد تا ردپایش را بگیرد. پیش از این درباره فیلم و مشکلاتش نوشته‌ایم. مثلا این واقعیت که روی خط داستانی فیلم خوب کار نشده و فیلم‌نامه آن از جذابیت‌های لازم برخوردار نیست. نقش اصلی فیلم را آسترید وتنال، از چهره‌های شناخته‌شده سینمای بلژیک، بازی می‌کند. وتنال هیچ‌چیز کم نگذاشته و اگر داستان گیراتری در کار بود حتما می‌توانست بیشتر به فیلم غِنا بدهد.
اما برای مخاطب ایرانی، بازیگر نقش «الودی»، دختر نوجوانی که ازخودبیگانگی زندگی بلژیکی او را به سوریه فرا می‌خواند، جالب‌تر بود. ما پائولین برله ۱۹ساله را از «گذشته» اصغر فرهادی می‌شناسیم – فیلمی که در آن نیز پدری خاورمیانه‌ای داشت که خانواده را ترک کرده بود. چالش بروله در «راه استانبول» این بود که در چند صحنه کوتاه حضور (قبل و بعد از پیوستن به داعش) شخصیتی را که داستانش در مرکز فیلم است و بیشترین کنجکاوی مخاطب را برمی‌انگیزد القا کند. برله به‌خوبی از پس این چالش برآمده و به‌یادماندنی‌ترین بازی‌ فیلم را دارد. این البته اولین درخشش پائولین نیست. او با اینکه هنوز ٢٠ سالش نشده تجربیات قابل‌توجهی در چنته دارد.
پائولین متولد آوریل ۱۹۹۶ در مونز بلژیک است و از پنج‌سالگی در کلاس‌های تئاتر حضور داشته. اما ٩سالش که بود الیور داهان، کارگردان شناخته‌شده فرانسوی، او را کشف کرد و برای بازی در «زندگی گلگون» (۲۰۰۷) برگزید. این فیلم زندگی ادیت پیاف، خواننده فرانسوی، را روایت می‌کند و پائولین نقش کودکی ادیت را بازی می‌کند (نقش ادیت بزرگ‌سال برعهده ماریون کوتیار مشهور است). «زندگی گلگون» بسیار موفق شد و رفت تا اولین فیلم فرانسوی تاریخ باشد که دو اسکار می‌برد. اما پنج‌سال بعد بود که پائولین با ایفای نقش در «حرف‌زدن مرد مرده»، کمدی- درام بلژیکی ساخته پاتریک ریدرمون، نامزد جایزه ماگرت (مهم‌ترین جایزه سینمای بلژیک) برای پرآینده‌ترین بازیگر شد.
سال بعد بود که پائولین در «گذشته» اصغر فرهادی که تازه با فتح اسکار برای «جدایی نادر از سیمین» به شهرت جهانی رسیده بود در نقش لوسی، دختر برنیس بژو (نامزد اسکار و برنده جایزه سزار) ظاهر شد. پائولین برای دومین سال پیاپی نامزد همان جایزه ماگرت شد و این‌بار برنده آن نیز شد تا به اولین جایزه زندگی‌اش برسد. در فرانسه او را بیشتر به‌خاطر کار بعدی‌اش می‌شناسند: شخصیت اصلی مینی‌سریال «مقاومت» که داستانی ضدنازی در زمان جنگ جهانی دوم است. بااین‌حساب به نظر می‌رسد باید آینده بلندی برای پائولین برله قائل باشیم. با او در لابی هتل «گراند هایات» هم‌کلام شدم و هم از «گذشته» گفتیم و هم از آینده.
‌ از تجربه کارکردن با اصغر فرهادی برایمان بگو… .
تجربه بسیاربسیار خوبی بود. من به‌خصوص تحت‌تأثیر این قرار گرفتم که اصغر پیش از انجام هر کاری دقیقا می‌داند چه‌کار می‌خواهد بکند. انگار پازلی در دست دارد که بازیگران، زمان فیلم و همه عوامل دیگر به‌نوبت جاهای خالی مختلف آن ‌را پر می‌کنند. او در این زمینه مثل ریاضی‌دانی دقیق عمل می‌کند. واقعا می‌داند که دارد چه‌کار می‌کند. بسیار تحت‌تأثیر شیوه کاری او قرار گرفتم. رشید‌ [بوشارب] هم تا حدودی این‌گونه بود اما کمتر.
‌ به فیلم رشید هم می‌رسیم اما اجازه بده کمی بیشتر راجع به «گذشته» بپرسم. آیا پیش از بازی در این فیلم با سینمای ایران آشنا بودی؟
نه، اصلا. نه از سینمای ایران چیزی می‌دانستم نه از سینمای جهان. اولویت من کارکردن با فرهادی بود. وقتی با من تماس گرفتند تمام فیلم‌هایش را دیدم و می‌دانستم که می‌خواهم با او کار کنم. نه‌فقط به‌خاطر خود فیلم که به‌خاطر او.
‌ از تجربه همکاری با علی مصفا در نقش پدرت بگو؟
تجربه بسیاربسیار خوبی بود. او تازه فرانسوی یاد گرفته بود و برایش خیلی دشوار بود. بسیار سخت تلاش می‌کرد و تمام توانش را به کار گرفت. بسیار تحت‌تأثیر این بودم که او، مثل خیلی از سایر عوامل «گذشته»، بسیار دقیق و حرفه‌ای عمل می‌کرد.
‌ پس از «گذشته»، در «راه استانبول» باز هم نقش شخصیتی را بازی می‌کنی که به‌نوعی به خاورمیانه مربوط می‌شود. دیروز که صحبت می‌کردیم می‌گفتی قضیه برایت جنبه جهان‌شمول و عام دارد. اما بالاخره رسانه‌های بلژیکی پر از اخبار راجع به خاورمیانه و داعش هستند و حالا تو در فیلمی بازی کرده‌ای که مستقیما به این داستان مربوط می‌شود. آیا این باعث شده درک بهتری از اوضاع داشته باشی؟
خب سر آن حرفی که دیروز زدم هستم اما معلوم هم هست که این فیلم‌ها باعث بازشدن ذهنم شده‌اند. مردم بلژیک یا فرانسه در زندگی روزمره خود توجهی به مشکلاتی که در سراسر اخبار هستند اما مستقیما به آنها مربوط نمی‌شوند ندارند. بازي در این فیلم باعث شد توجهم بیشتر شود.
‌ کاراکتر تو در فیلم جایگاه خاصی دارد و آن اینکه به یک معنی کاراکتر اصلی فیلم است اما دقایق زيادي ديده نمي‌شود. انگار در تمام طول فیلم صورت تو را می‌بینیم و به فکر تو هستیم اما تو را نمی‌بینیم. به‌عنوان یک بازیگر چه چالش‌هایی پیش‌رو داشتی برای اینکه ظرف چنددقیقه کوتاه این شخصیت را القا کنی؟
آدم هیچ‌وقت نمی‌داند چقدر از فیلم‌هایی که گرفته شده در مرحله تدوین حذف می‌شود و به چه ترتیبی استفاده می‌شود. اما به‌هرحال می‌دانستم که دقایق زيادی در فیلم ندارم. من علاقه خاصی به نقش‌های این‌چنینی دارم چون بازیگر را مجبور به نوعی بالارفتن غلظت کار می‌کنند. باید تمام انرژی را روی لحظات کوچک متمرکز کرد تا چهره‌ای به‌یادماندنی تصویر شود.
‌ پائولین، تو الان ١٩ سال داری. تا همین حالا یک فیلم با کارگردانی برنده اسکار داشته‌ای که مورد تحسین منتقدان هم بود. حالا هم فیلمت به بخش «پانوراما»ی برلین آمده. حتما خیلی هیجان‌زده‌ای. آینده حرفه خود را چطور می‌بینی؟ دوست ‌داری به بازیگری ادامه دهی؟
خیلی دوست دارم و بخش خیلی مهمی از زندگی‌ام است. می‌خواهم به بازیگری ادامه دهم. البته می‌دانم که آدم هیچ‌وقت نمی‌داند در ایستگاه بعدی چه اتفاقی می‌افتد. شاید موانعی در کار باشند و شاید هم آدم به‌سرعت خیلی پیشرفت کند. اما به‌هرحال بازیگری به من نشاط می‌بخشد.
‌ کارگردان مشخصی هست که آرزوی کار با او را داشته باشی؟
اوج هدفم کار با تیم برتون است.