Share This Article
مروری کوتاه بر آثار دیوید هاروی
دیوید هاروی استاد ممتاز جغرافیا و انسان‌شناسی در دانشگاه شهری نیویورک است. او شناخته‌شده‌ترین جغرافیدان آکادمیک در سطح جهان است که در توسعه دانش جغرافیای مدرن بسیار تاثیرگذار بوده است. هاروی با رویکردهای مارکسیستی به‌عنوان روشی مهم در نقد سرمایه‌داری جهانی و نولیبرال، امر اجتماعی و سیاسی را در آثار خود برجسته کرد. او از نظریه‌پردازانی است که از حوزه جغرافیا به مطالعات شهری روی آورد و در آثار خود به جغرافیای رادیکال و مارکسیستی‌ای که به‌تازگی به وجود آمده بود، موقعیت داد. هاروی در آثار خود با تاکید بر اهمیت فضای فیزیکی شهری، بار دیگر پای مفهوم «فضا» را به حوزه اجتماعی کشاند و مفاهیم شهر و شهرگرایی را از نو تئوریزه کرد. او در کتاب «عدالت اجتماعی و شهر» نشان داد که جغرافیا به طور عینی در مواجهه با فقر شهری و مشکلات مرتبط با آن ناکام مانده و سرمایه‌داری، فضا را برای ضمانت تولیدات خود از بین می‌برد. او بر اساس همین آرا، یکی از مفسران پیشتاز حق به شهر (The Right to the City) است. هاروی نقد جغرافیایی رادیکال سرمایه‌داری را ادامه داد و چندین کتاب در مورد فرآیندهای شهری و زندگی شهری نوشت و تحلیل‌های دقیقی از وضعیت تاریخی-سیاسی-اقتصادی سرمایه‌داری ارایه داد. محدودیت‌های سرمایه، وضعیت پست‌مدرنیته، استقلال لندن، عدالت طبیعت و جغرافیای تفاوت‌ها، شهری‌شدن سرمایه و فضاهای امید از جمله آثار این دوره‌اند. همین آرا باعث شد واکنش‌های انتقادی از سوی طرفداران جغرافیای کمی و غیرسیاسی نسبت به او تقویت شود. او در کتاب «پاریس، پایتخت مدرنیته» با مطالعه امپراطوری دوم فرانسه و وقایع اجتماعات پاریس یکی از مهم‌ترین تحلیل‌های تاریخی-جغرافیایی این حوزه را تدوین کرد. نقدهای سیاسی او با حمله ارتش آمریکا در سال ٢٠٠١ به اوج خود رسید و او را وادار به انتقادی سخت و جدی علیه سیاست‌های آمریکا کرد. او در کتاب «امپریالیسم جدید» اعلام کرد جنگ در عراق این اجازه را به نومحافظه‌کاران آمریکایی خواهد داد که توجهات را از شکست‌های سرمایه‌داری در خانه منحرف کنند. از این‌رو، در سال ٢٠٠٥ در کتاب «خلاصه‌ای از تاریخ نولیبرالیسم» تحلیلی دقیق از نظریه و فعالیت‌های نولیبرالیسم از نیمه دهه ٧٠ میلادی به‌دست داد. این اثر، اقتصاد‌سیاسی جهانی نولیبرالیسم را بررسی می‌کند؛ سیستمی که به باور او با هزینه هنگفت، منفعتی اندک برای مردم دارد و نتیجه‌ای جز بازتولید تضاد طبقاتی نخواهد داشت. از این‌رو، هاروی در کتاب بعدی خود «معمای سرمایه و بحران سرمایه‌داری» تبیینی از بحران کنونی اقتصاد جهانی بر مبنای نظریه گردش سرمایه ارایه کرد. این کتاب علاوه بر آنکه برنده جایزه برترین کتاب سال ٢٠١٠ دویچر شد، مورد تحسین منتقدان نیز قرار گرفت، چنانکه در شماره سپتامبر نشریه صندوق بین‌المللی پول یکی از اقتصاددانان ارشد صندوق، یعنی نهادی که مورد تندترین حملات هاروی طی سه دهه اخیر بوده، اذعان کرد اثر دیوید هاروی درباره بحران مالی کنونی جهان یکی از تاثیرگذارترین تبیین‌ها در این زمینه است. «١٧ تناقض و پایان سرمایه‌داری» عنوان آخرین کتاب هاروی است که در سال ٢٠١٤ منتشر شده است. چنانکه از عنوانش پیداست او در این کتاب به تناقضات و تضاد‌های سرمایه‌داری می‌پردازد و بر اساس آن طرحی برای پراکسیس سیاسی تعریف می‌کند.
شرق