اشتراک گذاری
‘
سهم مترجم از بازار دیجیتال کتاب چقدر است؟
اگر چه قدری دیرتر اما در ایران نیز همانند دیگر کشورهای جهان رفته رفته فروش دیجیتال سهمی محسوس از بازار فروش یک کتاب را به خود اختصاص داده است. در شکل چاپی کتاب مبناب محاسبه حق التالیف نویسندگان و مترجمان مشخص است؛ اما در فروش نسخه های دیجیتال این ماجرا چگونه محاسبه می شود؟ آیا اصلا امکان نظارتی بر انجام درست آن وجود دارد و… آنچه در ادامه می خوانید نوشته ای است از خانم مرضیه خسروی یکی از مترجمان نام آشنای این روزها که به این مسئله پرداخته است. بی شک دیگر دوستان اهل قلم نیز می توانند در این رابطه نظر خود را نوشته و برای ما بفرستند تا با بررسی دیگر ابعاد ماجرا بستری برای تعامل و رسیدن به راهکاری برای رسیدن اهل قلم به خقوق حقه خود فراهم آید. / مد و مه
تمام آنچه مال من نیست!
مرضیه خسروی
این روزها بازار نقد و انتقاد به ترجمه و مترجمین کتاب های ادبی در کشور بسیار گرم است و هرکس از رهگذر تجربه یا علاقه یا حتی ناآگاهی حرفی در این باب می زند و به قول معروف هم نامی مطرح می کند و هم نامی می خرد.
البته بعید می دانم همکار مترجمی از این ماجرا ناراحت باشد مگر آنجایی که برخی مدعیان بی خبر که گاه حتی کلمه ای از زبان بیگانه به فارسی برنگردانده اند زبان به طعنه و تمسخر و گاه توهین باز می کنند و در کنار گودنعره های عذاب آوری سر می دهند. به هر طریق در برهه های مختلف در هر رشته ای بازار نقد و انتقاد سازنده و غیرسازنده پرمشتری می شود و این بار ظاهرا قرعه به نام حوزه ترجمه ادبی خورده است و صدالبته که می تواند – و باید- عاملی برای بهبود آن گردد؛ اما به نظر می رسد چیزی که در این وانفسا مغفول مانده حقوق مترجمین است، علی الخصوص مترجمینی که نه از سر تفنن که به صورت حرفه ای و مستمر به این کار اشتغال دارند – و اگر برخی ها زبان به طعنه باز نکنند- در این حوزه حرفه ای اند.
مترجمین علاوه بر مشکلاتی که از گذشته با آن مواجه بوده اند از قبیل نامشخص بودن حداقل حق التالیف ، میزان چاپ واقعی کتاب ها از سوی ناشران، خاک خوردن و عدم انتشار کتاب هایی که برای شان عرق ریخته اند، عدم تادیه به موقع حق التالیف، مشکلات ممیزی و باقی چیزها که اهل فن بهتر می دانند، اکنون با مشکل دیگری نیز مواجه هستند و آن عدم تعیین سهم مترجم در بازار نشر دیجیتال است.
بدیهی است که گسترش فضای مجازی فرصت بی مثالی برای گسترش کتاب خوانی فراهم آورده و حوزه نشر دیجیتال نیز امروز حوزه ای فراگیر و محبوب در دنیای ادبیات محسوب می شود و کارکرد صحیح آن می تواند برای تمامین افراد درگیر در امر کتاب مطلوب تلقی گردد اما سوال اصلی این است که سهم مترجم- بعنوان صاحب حق اثر- در کجای این جغرافیا قرار دارد؟ در طی این سال ها به خاطر ندارم ناشری در قرارداد خود با اینجانب ذکری از این موضوع کرده یا از سهم فروش نسخه ی دیجیتال کتاب مبلغی پرداخت کرده باشد و ظاهرا قرارداد میان ناشران محترم و سایت های فروش نسخه های دیجیتال به گونه ای است که تنها ناشر را منتفع می سازد و صاحب اثر هیچ سهم و بهره ای از آن ندارند یا اگر داستان به گونه ی دیگری است الله اعلم!
در هر صورت چند وقتی است که شاهدم یکی دو اثر اینجانب جزو کتاب های پرفروش دیجیتال است اما حافظه ام یاری نمی کند که مبلغی از این بابت دریافت کرده باشم. علی القاعده هنگامی که حوزه ای مورد واکاوی واقع می شود همه جوانب آن مدنظر قرار گیرد وگرنه نگاه یکسویه ره به جایی نخواهد برد. به هرحال امیدوارم – در غیبت کپی رایت و بی نصیب بودن نویسنده اصلی اثر- که گاه ترجمه ی کتابش در ایران بیشتر از کل فروش قانونی آن برای مترجم و ناشر ایرانی سود و منفعت به همراه می آورد، دست کم حق مترجم حاضر از محل نشر دیجیتال و فروش نسخه های متعدد کتاب هایش پرداخت گردد.
‘