نگاهی به زندگی و آثار رابرت آلتمن / به مناسبت سالگرد درگذشت او

سالمرگ رابرت آلتمن، کارگردان معروف هالیوود

«رابرت برنارد آلتمن»، کارگردان فقید هالیوود متولد بیستم فوریه 1925 در «کانزاس» آمریکا بود که به‌ جهت سبک صریح و تند خود در فیلم‌سازی شهرت یافت و تعریف جدیدی از «سینمای هنری آمریکا» ارایه کرد.
«آلتمن» پس از پایان دوره تحصیلات دبیرستان، به‌عنوان خلبان به ارتش آمریکا در جنگ‌جهانی دوم پیوست. علاقه وی به سینما با نخستین نقش‌آفرینی کوتاهش در فیلم «زندگی مرموز والتر میتی» شکل جدی گرفت و در سال 1948 با نگارش فیلم‌نامه «محافظ» توانست نامی برای خود دست‌وپا کند.

«آلتمن» نخستین فیلم بلندش را در سال 1956 با نام «بزهکاران» ساخت. فیلمی با بودجه 60 هزار‌دلاری که فیلم‌نامه آن را نیز خودش نوشته بود و توانست در آن سال یک میلیون دلار فروش داشته باشد. «رضا بدیعی» به‌عنوان دستیار کارگردان دراین فیلم به «آلتمن» کمک کرد.

تا سال 1969 چند فیلم بلند دیگر از آلتمن به سینما آمد که همگی ناموفق بودند تا این‌که فیلم‌نامه «MASH» به او پیشنهاد شد. اگرچه دیگر کارگردانان از قبول این پروژه طفره رفتند، اما «آلتمن» آن را قبول کرد و توانست با همین فیلم جایزه‌ بزرگ هیات‌داوران جشنواره کن را در سال 1970 به‌دست آورد.

بعد از «MASH» که پرفروش‌ترین فیلم در کارنامه سینمایی آلتمن محسوب می‌شود، این کارگردان بزرگ آثار موفق دیگری چون «خداحافظی طولانی»(1973)، «دزدانی مثل ما»(1974) و «نشویل»(1976) را ساخت. فیلم «نشویل» که با پیش‌زمینه سیاسی، در انتقاد از دنیای موسیقی «کانتری» ساخته شد، اسکار بهترین ترانه را برای «کیت کارادین» به‌همراه آورد.

آلتمن در سال 1980 فیلمی موزیکال به‌نام «پاپای» را ساخت که اگرچه از نگاه برخی منتقدین شکستی برای این کارگردان بزرگ بود، اما دومین فیلم پرفروش در میان آثار وی نام گرفت.

حرفه فیلم‌سازی آلتمن در سال 1992 با ساخت فیلم «بازیگر» که اثری انتقادی درباره‌ هالیوود بود، دوباره احیا شد. این فیلم نامزد سه ‌جایزه اسکار از جمله بهترین کارگردانی شد که البته آلتمن نتوانست آن را به‌دست آورد، اما درعوض جایزه بهترین کارگردانی را از جشنواره‌ کن و بهترین فیلم را از جوایز بافتا کسب کرد.

بعد از موفقیت فیلم «بازیگر»، آلتمن فیلم «میان‌برها» را در سال 1993 براساس چند داستان کوتاه نوشته «ریموند کارور» ساخت که شیر طلای جشنواره ونیز را به‌همراه نامزد کارگردانی جوایز اسکار را برای او به ارمغان آورد.

موفقیت‌های رابرت آلتمن در سال 2001 با فیلم «گاسفورد پارک» ادامه یافت؛ فیلمی که توانست جایزه‌ اسکار بهترین فیلم‌نامه اصلی را به‌همراه شش نامزدی دیگر به‌دست آورد.

آکادمی اسکار پس از آن که رابرت آلتمن را در پنج سال مختلف از رسیدن به جایزه‌ بهترین کارگردانی ناکام دید، در سال 2006 جایزه‌ افتخاری یک عمر دستاورد سینمایی را به او اعطا کرد. وی هنگام دریافت جایزه‌اش برای اولین‌بار فاش ساخت که 10 سال قبل از آن، عمل پیوند قلب داشته است.

آلتمن روز بیستم نوامبر 2006 پس از 15 سال مبارزه با سرطان در سن 81 سالگی در لس‌آنجلس درگذشت.

این کارگردان بزرگ طی 55 سال فعالیت هنری بیش از 70 فیلم برای سینما و تلویزیون ساخت و توانست جوایز ارزشمند فراوانی کسب کند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به پنج نامزدی بهترین کارگردانی جایزه‌ اسکار برای «گاسفورد پارک» (2001)، «میان‌برها» (1993)، «بازیگر» (1992)، «نشویل» (1975)، «مش» (1970)، جایزه‌ بهترین فیلم جوایز بافتا(2002) برای «گاسفورد پارک» و بهترین کارگردانی(1993) برای «بازیگر» ،

جایزه‌ خرس طلای برلین در سال 1976 و خرس طلای افتخاری در سال 2002، نخل طلای کن در سال 1970 برای «MASH» و جایزه‌ بهترین کارگردانی در سال 1992 برای «بازیگر»، جایزه‌ بهترین کارگردانی جوایز گلدن گلوب در سال 2002 برای «گاسفورد پارک»، شیر طلای ونیز در سال 1993 برای «میان‌برها» و شیر طلای افتخاری در سال 1996 اشاره کرد.

از دیگر ساخته‌های معروف رابرت آلتمن «شمارش معکوس» (1968)، «مک کیت و خانم میلر» (1971)، «بوفالو بیل و سرخ‌پوستان» (1976)، «سه زن» (1977)، «شرافت پنهانی» (1984)، «پیشخدمت لال» (1988) و «مرد زنجبیلی» (1997) هستند.

ایسنا