اورهان پاموک و يافتن روحی سودازده

اورهان پاموك: عاشق تناقض هستم

بهار سرلك

«رمان مي‌نويسم تا بتوانم با روح افرادي كه كاملا متفاوت از من فكر مي‌كنند همدردي كنم و آنها را درك كنم.» اورهان پاموك، نويسنده اهل تركيه اين جمله را پيش از دريافت جايزه بزرگ بيست‌وچهارمين جشنواره بين‌المللي كتاب بوداپست گفت. او كه مهمان افتخاري اين جشنواره بود جايزه خود را از دستان معاون شهردار بوداپست و آندراس ساندور كوكسيس، رييس موسسه ناشران مجارستان و انجمن كتابفروشان دريافت كرد.

اين نويسنده 64‌ساله در ادامه حرف‌هايش گفت: «در سراسر دنيا، مردم مي‌خواهند مدرن باشند و در عرصه هنر به روز، اما از سوي ديگر مي‌خواهند هويت و ميراث خود را حفظ كنند كه همين تولد تضادهاي بي‌شماري را رقم مي‌زند و من مردي هستم كه عاشق چنين تناقض‌هايي است.» او در آستانه 50 سالگي هر آنچه مي‌دانست را مي‌نوشت و نمي‌دانست نويسنده استانبول محسوب مي‌شود؛ در تركيه كسي از آثار او حرفي به ميان نمي‌آورد اما كم‌كم همين آثار در سطح جهاني ديده شدند. يكي از موتيف‌هاي رمان‌هاي پاموك، شهر استانبول است. خود پاموك فكر مي‌كند در اين موتيف غرق شده است اما اگر بگويد عاشق اين شهر است، با اين جمله ساده پيچيدگي‌هاي وابستگي‌اش به اين شهر را منعكس نكرده است.

او در نشستي كه پيش از دريافت جايزه‌اش صورت گرفت، گفت: «تا 50 سالگي، نمي‌دانستم نويسنده‌اي هستم كه از استانبول مي‌نويسم؛ فقط آنچه را كه مي‌دانستم مي‌نوشتم: از خانواده‌ام، دوستانم، زندگي‌ام، همه اينها به استانبول مربوط مي‌شوند اما وقتي كتاب‌هايم به زبان‌هاي ديگر ترجمه شدند، نويسنده‌اي استانبولي ناميده شدم. تمام عمرم را در استانبول، شهر مادري‌ام گذراندم. وقتي به دنيا آمدم اين شهر يك ميليون نفر جمعيت داشت اما حالا 17 ميليون نفر ساكن آن هستند. در سي‌سالگي‌ام فكر مي‌كردم همه خيابان‌هاي شهر را بلدم اما در 40 سالگي بافت جغرافيايي شهر را از دست دادم و حالا وقتي به اين شهر نگاه مي‌كنم انگار كه نقشه‌اي را مي‌بينم.»

آكادمي سوئد سال 2006جايزه نوبل ادبيات را به اورهان پاموك اهدا كرد. به گفته آكادمي پاموك «در جست‌وجوي يافتن روح سودازده شهر بومي‌اش، نمادهايي تازه براي تقابل و درهم‌تنيدگي فرهنگ‌ها كشف كرده است.» او در كتاب‌هايش با بهره‌گيري از سبك پست‌مدرن، تركيه را كشوري كه مجبور به انتخاب اروپا يا آسيا، سنت و مدرنيسم است، معرفي مي‌كند.  آثار اين نويسنده ترك به بيش از 50 زبان ترجمه شده‌اند و در سال‌هاي گذشته بسياري از جوايز معتبر ادبي سراسر جهان را دريافت كرده است. روزنامه گاردين نام پاموك را در ميان 21 نويسنده مهم قرن بيست‌ويكم آورده است. كتاب «برف» او در سال 2004 به فهرست 10 كتاب برتر روزنامه نيويورك تايمز راه يافت.  بيست‌وچهارمين دوره جشنواره كتاب بوداپست از 20 تا 23 آوريل در پايتخت كشور مجارستان با ارايه 50 هزار عنوان كتاب برگزار شد. اين رويداد ادبي ميزبان 100 نويسنده از 25 كشور و 400 نويسنده، هنرمند و دانشمند مجارستاني بود.

اعتماد