یادی از خالق «ربه‌کا»؛ دافنه دوموريه نویسنده عاشقانه پر تعلیق

دافنه دوموریه، خالق رمان مشهور «ربه كا»

ترجمه  فرهاد کاوه

«دافنه دوموريه» داستان سرا، تذكره نويس و نمايشنامه نويس انگليسي است كه به واسطه رمان هاي عاشقانه پرتعليقش صاحب شهرت است. «دوموريه» را بسياري با رمان مشهور «ربه كا» مي شناسند كه بلافاصله پس از انتشار توسط «اورسن ولز» در يك برنامه راديويي اجرا شد و يك سال بعد به دست كارگردان بي بديل دنياي سينما «آلفرد هيچكاك» به تصوير كشيده شد. «ربه كا» به زعم اغلب اديبان مشهورترين، بهترين و آخرين رماني است كه با الهام از رمان «جين اير» شارلوت برونته پديد آمده است.

 «دافنه دوموريه» Daphne du Maurier در سيزدهم ماه مه ۱۹۰۷ در خانواده اي هنرمند در لندن متولد شد. پدرش «سرجرالد دوموريه» بازيگرداني مشهور و فرزند «جورج دوموريه» كاريكاتوريست نامي بريتانيا بود. «دوموريه» بعدها بسياري از آثار خود را با الهام از اجداد و ساير اعضاي خانواده اش خلق كرد. رمان «ماري آن» و «شيشه گر» از اين دسته اند. او رمان «جرالد» را با الهام از شخصيت پدرش به رشته تحرير درآورد.

دوران كودكي «دوموريه» در خانواده اي طي شده كه از دوستي با اديبان برجسته اي چون «ادگار والاس» و «جي ام باري» بهره مند بود و بدين ترتيب او از همان دوران نوجواني قلم به دست گرفت. اولين اثر مكتوب او داستاني كوتاه بود كه به دست عمويش كه سردبيري مجله اي را بر عهده داشت به چاپ رسيد. «دوموريه» تحصيلات ابتدايي خود را در شهرهاي مختلفي چون لندن؛ مودون و پاريس گذراند.

او كه كتابخواني مشتاق بود، بيش از هر چيز با تصور عوالم خيالي داستان ها به وجد مي آمد و در خيال پردازي آنچنان پيش رفت كه براي خود شخصيتي ثانوي و مردانه نيز ساخته بود.

شايد به همين دليل است كه اكثر راويان آثار او را مردان تشكيل مي دهند. او اولين رمانش را در سال ۱۹۳۱ منتشر كرد و رمان بعدي او درباره قاچاقچيان در قالبي تاريخي به نگارش درآمد و پس از مدتي امتياز آن را براي ساخت فيلمي به همين نام به كارگرداني آلفرد هيچكاك فروخت.

پس از اين همكاري بود كه هيچكاك به آثار او علاقه مند شد و بعدها با الهام از يكي از داستان هاي كوتاه «دوموريه» فيلم سينمايي «كلاغ ها» The Birds را به روي پرده برد. «دوموريه» در سال ۱۹۳۲ با درجه داري به نام «كلنل فردريك برونينگ» ازدواج كرد كه به واسطه خدمات ارزنده اش در خلال جنگ جهاني دوم به مقام شواليه اي نائل آمده بود.

زندگي مشترك اين دو تا آخر عمر «كلنل برونينگ» به مدت ۳۳ سال در خوشي و آرامش سپري شد. «دوموريه» پس از مرگ شوهرش به سال ۱۹۶۵ هيچ گاه ازدواج نكرد. او كه در سال ۱۹۶۹ با لقب بانوي ادبيات انگلستان خوانده مي شد به ۱۹ آوريل سال ۱۹۸۹ ديده از جهان فروبست.

خاطرات مكتوب او پس از مرگش تحت عنوان «كورن وال سحرآميز» Enchanted Cornwall به چاپ رسيد. «كورن وال» نام ساحلي است كه اكثر داستان هاي «دوموريه» در آنجا اتفاق مي افتد؛ ساحلي در ناحيه غربي انگلستان كه هواي توفاني و وحشي آن الهام بخش «دوموريه» در خلق بسياري از رمان ها و داستان هاي كوتاهش از جمله «ربه كا» بوده است. او در وصف «كورن وال» مي گويد: «مكاني براي آزادانه نوشتن، قدم زدن، مبهوت شدن و تنها بودن.» «دوموريه» چنين قضايي را عاشقانه دوست مي داشت و بي دليل نيست كه او ۲۵ سال از عمر خود را در خانه اي رو به دريا گذراند، همان خانه اي كه در رمان تاريخي «ژنرال پادشاه» توصيف شده است.

و اما شاهكار «دوموريه» رمان «ربه كا» كه در سال ۱۹۳۸ پديد آمد. جمله آغازين اين رمان به يكي از به يادماندني ترين جملات ادبيات قرن بيستم بدل شد. «ديشب در خواب ديدم كه دوباره به مندرلي رفته ام.» قهرمان داستان زن جوان و ترسويي است.

    همسر سابق اين مرد ثروتمند «ربه كا» نام دارد و طي اتفاقات نامعلومي از دنيا رفته است و پس از او خانه زير سلطه خدمتكار خانه «خانم دانور» اداره مي شود. با انتشار اين رمان «اورسن ولز» آن را در قالب نمايشنامه اي راديويي اجرا كرد و خود نقش «ماكسيم دووينته» و «مارگارت سالاوان» نقش همسر دوم او را بازي مي كند.

پس از اجراي اين نمايشنامه «ديويد سلزينك» تهيه كننده برنامه متن نمايشنامه را براي «آلفرد هيچكاك» فرستاد و در نامه اي نوشت: «اگر در به تصوير كشيدن اين رمان به اندازه من به متن متعهد باشي در سينما هم مانند راديو موفق خواهد شد.» «دوموريه» در كنار خلق رمان هايش ، نمايشنامه، زندگينامه و داستان هاي كوتاه متعددي پديد آورد كه از جمله آنها مي توان به زندگينامه «فرانسيس بيكن» اتوبيوگرافي به نام «دردهاي فزاينده» Growing Pains ، داستان كوتاه «استخر» و «بعد از نيمه شب هرگز» اشاره كرد.

شرق