اشتراک گذاری
خود شكوفايي و بازيافت هويت
مسعود عباس زاده
علم النفس دانشي است كه از آن مي‌توان به روان‌شناسي اسلامي و شرقي تعبير كرد. متأسفانه در مسير اين دانش راهگشا كه مي‌توان از آن به عنوان يك رشته مستقل و يا گرايش و مكتبي نو با رويكرد به آموزه‌هاي ديني در رشته روان شناسي نام برد، تلاش چنداني توسط متخصصان و كارشناسان روان‌شناسي و علوم تربيتي صورت نپذيرفته است.
شكوفايي شخصيت و روش هاي آن اثر سيدمجتبي حسيني، تلاشي پسنديده در اين جهت مي‌باشد. او تلاش كرده است كه با بهره‌گيري از قرآن كريم و بيش از 30 مدخل و منبع برگرفته از متون ديني، ادبيات، حكمي و روان شناختي، به تئوريزه كردن يكي از مهم‌ترين پديده‌هاي روان‌شناسي يعني شخصيت بپردازد.
به زعم نويسنده، اين اثر چكيده محتواي درسي 18 ترم تدريس در دانشكده‌ها و مؤسسات آموزش عالي است كه محتوا و مطالب آن، تا حد امكان، تلخيص و تسهيل شده و ضمن آن، از بکار بردن اصطلاحات خاص پرهيز شده است.
علاوه بر آن، حسيني تلاش كرده است تا از اكتفا به آنچه صدور بخشنامه و دستورواره اخلاقي و رفتاري عنوان كرده، بپرهيزد و تا حد امکان نگاه ريشه اي، طبقه‌بندي شده و شبه مدرن به مسايل داشته باشد. اين امر باعث آن شده است كه مخاطبان اين اثر ارزشمند، بهتر بتوانند به تحليل، ارزيابي درست و سنجيده از مسايل رفتاري و اخلاقي بپردازند.
نكته ديگر اينكه در اين اثر كوشش شده است تا نوعي سبك كاربردي ارائه شود تا در تربیت مخاطبان تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد. علاوه بر آن، نويسنده تلاش كرده است تا ضمن پرهيز از فني گويي صرف، اصطلاحات گوناگون را از قبيل: تعليم (ياد دادن)، تربيت، تأديب و ساير موارد، تعريف شده تر، صحيح تر و داراي مابه ازاي رفتاري و الگوي عملي و اجرايي بهتري به كار بگيرد. علاوه بر آن، از تداخل استفاده واژه ها، مگر در مواردي كه روي هر واژه، بار معنايي و محتوايي خاصي وجود داشته باشد، اجتناب شده است.
شكوفايي شخصيت و روش هاي آن، در 5 بخش به بررسي مباحث مطرح شده در اين حوزه از روان‌شناسي و علوم تربيتي پرداخته است. در بخش اول با عنوان تربيت، ضمن تعريف آن، رابطه تربيت با بافت فكري و حوزه‌ها و بازه‌هاي تربيت مورد بحث و بررسي دقيق قرار گرفته است.
نويسنده معتقد است كه منظور از تربيت، شكوفايي يا نمو و نمود استعدادهاي دروني سوژه (فردي كه به زعم نويسنده، قرار است تربيت شود) در جهت مدل و يا الگويي است كه براي او در نظر گرفته شده است. در بين انديشمندان و كارشناسان حوزه تربيت، اين تعريف با اندكي تسامح نزديك به ساير تعاريف مي‌باشد.
ضمناً، مبحث بازه تربيتي، به پرسش اساسي سن آغازين تربيت پاسخ مي‌دهد؛ به نحوي كه نويسنده اثر درخصوص آن معتقد است كه براساس نقطه نظرات حكما و ادبا، اين سن در محدوده 6 الي 35 و 40 سال مي‌باشد.
نويسنده در بخش دوم كتاب كه پيرامون روان‌شناسي و تربيت بوده، مباحثي شامل:روش هاي روان‌شناسي، استعدادهاي دروني و نكات لازم روان شناختي در تربيت شخصيت را مطرح مي‌سازد. آشنايي هرچند مختصر در خصوص روش تحقيق در روان‌شناسي و علوم‌تربيتي،مي‌تواند به پرورش و تربيت مؤثرتر شخصيت فرد بينجامد.
علاوه بر آن، درخصوص استعدادهاي دروني شامل: زيبايي‌شناسي، خير و شر شناسي، حقيقت‌جويي، قداست گرايي و بسياري ديگر از اين نوع استعدادها، كه بسيار متنوع هستند، توجه ويژه به تفاوت‌هاي فردي كه نشان مي دهد ميزان هر استعدادي در افراد مختلف، متفاوت مي باشد، بايد به نحوي مورد توجه كارشناسان امر شخصيت قرار‌گيرد كه آنان ضمن شناسايي سريع اين استعدادها به شكوفايي و برجسته‌كردن مؤثرترين آنها همت گمارند. همچنين، شناخت گرايش هاي نوين روان‌شناسي چون روان شناسي رشد، يادگيري، شخصيت، جرم، پرورشي و آسيب شناسي رواني براي ايجاد تعادل در شخصيت لازم و ضروري مي‌باشد.
در بخش سوم كتاب با عنوان نابساماني‌ها و ناپسندي‌ها، نويسنده تلاش كرده است تا رفتارهاي ناخوشايندي را كه مي تواند به شخصيت افراد لطمات جدي وارد كند، در 88 مقوله طبقه‌بندي كرده و نكات مهمي پيرامون آنها يادآوري نمايد.
بخش چهارم كتاب نيز به روشهاي تربيت در 11 محور پرداخته و تلاش كرده است تا با استفاده از روشهاي مشهود و نامشهود به منظور وقوف فرد به نقاط قوت و ضعف خود و همچنين، تحليل وضعيت فعلي و بهره‌گيري از بهترين روشهاي ياد شده به منظور تربيت و شكوفايي شخصيت دست يابد.
بخش پنجم كتاب نيز به مدل تربيتي پرداخته و رابطه فرد را با خود، ديگران، محيط طبيعي و مادي و خداوند مورد بررسي قرار داده و در آخر نيز ساماندهي اين ارتباطات را يادآوري كرده است. به زعم نويسنده، توان برقراري ارتباطات اصيل، با مبنا و هماهنگ هم ناشي از توان شخصيتي افراد بوده و هم به آن ها شخصيت قوي، نافذ، جاذب، پسنديده، اصيل، انساني و اخلاقي مي دهد و شايد بتوان ادعا كرد كه برتري اخلاقي، رفتاري و شخصيتي افراد در همين امر نهفته است.
همچنين، بايد هركسي در ارتباطات خود تأمل نموده و به تصحيح، تثبيت و هماهنگ سازي ارتباطاتش با خدا، خود و ديگران بپردازد. ضمير و درون خود را مي توان براي مدت كوتاهي سرگرم كرد اما نه براي هميشه! بنابراين، پناه بردن به انواع پديده ها، رفتارها و ابزارهايي كه فرد را از خود دور بيخود و بي خيال نموده تا در پناه اين تسكين تخديري، اندكي را به فراغت و بلكه به غفلت بگذراند، چاره كار نيست.
آثار كسالت، مريضي و ناخشنودي در ضمير انساني و تعالي گراي، به زودي در درون و برون رخ مي نمايد. روزمرگي در گزينش مدها و الگوهاي تربيتي، رفتاري و اجتماعي، ثمره اي جز بي هويتي، پوچي درون، تقليد كوركورانه، اطاعت بي دليل و ناپسند از جريانات، برخوردهاي لحظه اي عصبي عكس العملي، احساسي و كسالت هاي مجهول و مزمن دروني و بازيچه شدن پيدا و ناپيدا ندارد. چنانچه مخاطبان اثر مي توانند اين پيامدها را در افراد اين چنيني، مشاهده و تحليل كنند.
به نقل از الف کتاب
******
«شكوفايي شخصيت و روشهاي آن»
نویسنده: سيدمجتبي حسيني
ناشر: كتاب نیستان، چاپ پنجم 1394
162 صفحه، 10000تومان