به یاد ابراهیم یزدی / فریدون مجلسی

ابراهیم یزدی، دیپلماتی هوشیار

فریدون مجلسی*

ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه در دولت موقت پس از سال‌ها خدمت به ایران به رحمت ایزدی پیوست. آشنایی نگارنده با دکتریزدی از وزارت امورخارجه و زمانی که او به‌عنوان وزیر امور خارجه منصوب شد، بازمی‌گردد. ایشان به‌دلیل همراهی با مرحوم امام در مدت اقامت در نوفل لوشاتو که در مصاحبه‌ها نقش مترجم را ایفا می‌کرد، چهره آشنایی برای کارمندان بود. او یکی از سران انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا بود و پیش از آن هم به‌عنوان یکی از چهره‌های جبهه ملی و نهضت آزادی مطرح بود. وقتی دوران انقلاب فرا رسید، یزدی همراه با امام به نوفل لوشاتوی پاریس رفت و به‌عنوان مبلغ و مترجم ایفای نقش ‌کرد. او همراه با امام به تهران آمد و بعد از تشکیل دولت موقت، به‌دلیل اعتماد مهندس بازرگان به ایشان به‌عنوان وزیر امورخارجه انتخاب شد. مرحوم دکتر یزدی طی مدت مسئولیت وزارت امور خارجه در برابر فشارهای وارده جهت تصفیه بزرگ وزارت امور خارجه ایستادگی کرد و سعی کرد از کادر تربیت‌شده موجود نهایت استفاده را ببرد، هرچند در دوره بنی‌صدر نهایتا این تحول ناگهانی اتفاق افتاد. مهم‌ترین اتفاق دوره مسئولیت یزدی رخدادهای مربوط به اشغال سفارت آمریکا بود. در نوبت اول اشغال سفارت که دانشجویان تحت تاثیر فعالان چریکی چپ آن دوره دست به این اقدام زده بودند، دکتر یزدی و دولتی که هنوز انسجام و استقرار کامل نیز نیافته بود، توانستند آنها را از سفارت آمریکا بیرون برانند. بعد از مدتی هم که اشغال دوم به دست دانشجویانی که خود را پیرو خط امام می‌دانستند، اتفاق افتاد بنده، به‌دلیل مسئولیت میز سوئد در وزارت امورخارجه از نزدیک شاید روند مذاکرات بودم. سفیرسوئد به‌عنوان رابط بین دولت ایران و آمریکا جهت حل مشکلات مامور شده بود. دکتر یزدی در دیدار با سفیر سوئد به غیرقابل‌توجیه‌بودن این رفتار اشاره کرده و ضمن تایید نظر سفیر، از این اتفاق اظهارنگرانی و ناراحتی کرد. او به‌تازگی از الجزیره بازگشته بود و دانشجویان نیز اعتراضاتی به ایشان در مورد مذاکراتی که با آمریکایی‌ها انجام داده بود، داشتند، اما خود دکتر یزدی و مهندس بازرگان معتقد بودند وظیفه وزیرخارجه ارتباط و مذاکره با خارجی‌هاست. با وجود اختلاف نظرهایی‌ که با دکتر یزدی نیز داشتیم، همه به این موضوع معتقد بودیم. دکتر یزدی سعی در ختم و حل‌و‌فصل گروگانگیری داشت، اما اصولا این اتفاق امکانپذیر نبود و مدت کوتاهی پس از آن هم دولت موقت کنار رفت و مسئولیت به آقای بنی‌صدر رسید. یزدی خواهان این بود که ایران هرچه سریع‌تر به روال عادی دیپلماتیک و رعایت هنجارهای نرمال بین‌المللی بازگردد و به همین دلیل بحران گروگانگیری موجب ناراحتی بسیار ایشان شده بود. او حتی قول‌هایی هم به سفیر سوئد جهت حل مساله داده بود که به موفقیت نرسید و همراه با سایر اعضای دولت موقت استعفا داد. یاد مردان خدمتگزار همواره گرامی خواهد ماند.

* کارشناس مسائل خارجی