مروری بر آثار ادبی و پژوهشی علی اشرف درویشیان

روایت یک عمر نویسندگی

به گزارش مدومه به نقل از ایبنا، علی اشرف درویشیان نویسندهٔ ایرانی 4آبان در 76سالگی درگذشت. درویشیان نویسنده‌ای بود که نسبت به مسائل اجتماعی حساسیت ویژه‌ای داشت. وی برخی از نوشته‌های خود را پیش از انقلاب اسلامی با نام مستعار «لطیف تلخستانی» منتشر می‌کرد. از این نویسنده، رمان‌ها، مجموعه‌ داستان‌های کوتاه و آثار پژوهشی بسیاری نظیر «خاطرات صفرخان»، «آبشوران»، «بیستون»، «رنگینه»، «روزنامه دیواری مدرسه ما» و «سلول ۱۸» منتشر شده است.

علی اشرف درویشیان پیش از انقلاب از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ به دلیل فعالیت‌های سیاسی چندین بار دستگیر و روانه زندان و به سبب نوشتن کتاب «از این ولایت» ممنوع القلم شد. در پی این موضوع وی از شغل معلمی منفصل و از دانشگاه اخراج شد. درویشیان کتاب‌های «فصل نان» و «رنگینه» را در زندان به رشته تحریر درآورد و در بسیاری از آثارش از جمله در "آبشوران"، "سال‌های ابری"، "فصل نان" و "همراه آهنگ‌های بابام" به زندگی خودش و سختی‌های آن سال‌ها پرداخته است.

" سلول 18" و "سال‌های ابری" از رمان‌های  مهم علی‌اشرف درویشیان هستند. رمان "سلول 18" اولین بار در سال 1358 توسط انتشارات نگاه به چاپ رسید سپس در سال 1381 در نشر آتنا انتشار یافت. این رمان در سال 1378 توسط نشر گردون در برلین نیز منتشر شده است. سرانجام در سال 1395 انتشارات نگاه یکبار دیگر رمان "سلول 18" را تجدید چاپ کرد.
رمان چهار جلدی "سال‌های ابری" برای اولین بار در سال 1370 توسط نشر اسپرک به چاپ رسید. این رمان در دو مجلد توسط نشر چشمه در سال 1379 مجددا انتشار یافت و تا سال 1396 به چاپ نهم رسید.

  مجموعه داستان "از این ولایت" اولین‌بار توسط نشرهای صدای معاصر و شبگیر در سال 1352 انتشار یافت و سپس توسط نشر چشمه بازنشر و چاپ پنجم آن در سال 1395 راهی بازار کتاب شد.
مجموعه داستان" از ن‍دارد ت‍ا دارا" اولین بار توسط ن‍ش‍ر س‍ه‍ن‍د و ن‍ش‍ر آن‍زان در سال 1357  به چاپ رسید و سپس توسط نشر اشاره، بازنشر و تا سال 1389 به چاپ پنجم رسید.
"آبشوران" (با نام لطیف تلخستانی)، اولین بار در انتشارات شبگیر در سال ۱۳۵۴ منتشر و سپس از سوی نشرهای جاویدان در سال 1355، نشر یارمحمد در سال 1358 ، انتشارات کاروان به سال 1383  بازنشر و در نهایت توسط نشر چشمه منتشر شد که تا سال 1395 به چاپ ششم رسید.

مجموعه داستان "دُرشتی" اولین بار توسط نشر چشمه در سال 1373 منتشر و سپس در سال 1377 تجدید چاپ شد که تا بهار 1385 به چاپ چهارم رسید و چاپ ششم آن در سال 1394 منتشر شد. مجموعه داستانی به نام "شب آبستن است"  نیز از درویشیان در سوئد در سال 1998 به چاپ رسیده است.

مجموعه شعر "همراه آهنگ‌های بابام" اولین بار توسط انتشارات شباهنگ در سال 1353 منتشرشد. سپس در سال 1369در تبریز توسط انتشارات خنیا و پس از آن در نشر چشمه منتشر شد که تا سال 1388 به چاپ سوم رسید.   

مجموعه ای تحت عنوان "چ‍ه‍ار ک‍ت‍اب": (از ای‍ن ولای‍ت، آب‍ش‍وران، ف‍ص‍ل ن‍ان، ه‍م‍راه آه‍ن‍گ‌ه‍ای ب‍اب‍ام)، توسط نشر ت‍اخ در سال 1378 در تویسرکان منتشر شد. ناشر کتاب "داس‍ت‍ان‌ه‍ای ت‍ازه داغ" نیزنشر چ‍ش‍م‍ه است. مجموعه داستان "فصل نان" اولین‌بار توسط نشر شباهنگ در سال 1357، سپس در سال 1383 در نشر کاروان و از آن پس در نشر چشمه منتشر شد و تا سال 1396 به چاپ ششم رسید.

درویشیان همچنین مجموعه‌ای از داستان‌های نویسندگان معاصر کُرد، ترجمه کرده که نشر چشمه آن را در سال 1384 منتشر کرد.

درویشیان در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان نیز آثاری دارد. این آثار عبارتند از: "روزنامه دیواری مدرسه ما" نشر شبگیر در سال 1357، "کی برمی‌گردی داداش جان؟" نشر یارمحمد، سال 1357،"آتش در کتابخانه بچه‌ها" نشر یارمحمد 1358، "گل طلا و کلاش قرمز"نشر شبگیر1357، "ابر سیاه هزار چشم" نشر شبگیر1357 و "رنگینه قصه برای کودکان" انتشارات نگاه، 1353.

مجموعه شعر"ق‍ص‍ه‌ه‍ای آن س‍ال‌ه‍ا" توسط نشرهای مختلفی مانند (ابر سیاه هزار چشم: گل طلا و کلاش قرمز…) راهی بازار کتاب شد. سپس در سال 1384 توسط چشمه به چاپ رسید و تا سال 1395 سه بار تجدید چاپ شد.

از دیگر آثار مهم وی به مجموعه شش جلدی "داستان‌های محبوب من" می‌توان اشاره کرد که از دهه چهل تا هفتاد گردآوری شده و توسط نشر چشمه در سال 1380 منتشر شده است.
آثار پژوهشی نظیر افسانه‌ها و متل‌های کردی، واژه‌نامه گویش کرمانشاهی و مجموعه ۲۰ جلدی فرهنگ افسانه‌ای ایران‌ (باهمکاری رضا خندان) نیز از جمله فعالیت‌های این نویسنده متولد کرمانشاه است.

دیگر آثار درویشیان عبارتند از: کتاب "بیستون" نشر شباهنگ 1357، "چ‍ون و چ‍را" (مقاله، نقد، گفتگو، سخنرانی) نشر اش‍اره 1388، "دانه و پیمانه" (مجموعهٔ نقد و بررسی رمان و داستان کوتاه) نشرچشمه 1393 ، "خ‍اطرات ص‍ف‍رخ‍ان" (س‍ی و دو س‍ال م‍ق‍اوم‍ت در زن‍دان‌ه‍ای ش‍اه)، گفتگوی ع‍ل‍ی‌اش‍رف دروی‍ش‍ی‍ان با ص‍ف‍ر ق‍ه‍رم‍ان‍ی‍ان، که در سال 1378 در نشر چشمه منتشر شد و تا سال 1395 به چاپ هشتم رسید، اف‍س‍ان‍ه‌ه‍ا و م‍ت‍ل‌ه‍ای ک‍ردی( قصه‌ها و متل‌ها، نمایش‌ها و بازی‌های عامیانه ایرانی) ۲ جلد دری‍ک م‍ج‍ل‍د در نشر چشمه که تا سال 1386 به چاپ پنجم رسید.

کتاب" جنگ به روایت بچه ها" سال 1360 در نشر ققنوس به چاپ رسید و سپس نشر موغام تبریز آن را بازنشر کرد و در سال 1394 به چاپ دوم رسید. " ف‍ره‍ن‍گ ک‍ردی ک‍رم‍ان‍ش‍اه‍ی (ک‍ردی – ف‍ارس‍ی)"  ن‍ش‍ر س‍ه‍ن‍د 1375 ، این فرهنگ توسط نشر آنزان در سال 1382 بازنشر شد. کتاب" مقالات" نشر شباهنگ 1357، کتاب " ص‍م‍د ج‍اودانه شد" در سازمان چاپ و نشر کتاب، انتشارات توپ در 1352 منتشر شد، این کتاب توسط نشر شباهنگ بازنشر و در سال 1356 به چاپ چهارم رسید. کتاب" یادمان صمد بهرنگی" نشر کتاب‌وفرهنگ در سال  1379 منتشر شد، که این کتاب در سال 1395 توسط نشر موغام تبریز بازنشر شد.

علی اشرف درویشیان دارای دو اثر منتشر نشده  به نام‌های "عقاید و رسوم مردم کرمانشاه" و رمان "همیشه مادر"  است.

از علی اشرف درویشیان بارها و بارها در جشنواره های مختلف ادبی تقدیر به عمل آمده است. در دهمین دوره جایزه ادبی هوشنگ گلشیری، از وی به عنوان داستان‌نویس پیشکسوت ایران و برای «تعهد بی‌چون و چرا به آزادی بیان و در امان نگاه داشتنِ حریم قلم از دستبردِ قدرت» و «تصویر صادقانه‌ای که از گذر دردناک جامعه‌ای روستایی به جامعه‌ای شهری به دست داده»، تقدیر به‌عمل آمد.
در سال ۱۳۸۶، هشتمین دورهٔ جایزهٔ ادبی مهرگان جایزهٔ «یک عمر تلاش در عرصه نوشتن» را برای مجموعه آثار علی‌اشرف درویشیان با تأکید بر رمان "سال‌های ابری" به وی اهدا کرد.